Νέα Ελληνικά κείμενα Β΄Λυκείου. Γιώργος Θεοτοκάς, Αργώ, Θέλω γράμματα. Φύλλο εργασίας.

1. Ο Γιώργος Θεοτοκάς γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κωνσταντινούπολη. Θεωρείται ως ο πιο καρτεσιανός από τους νεοέλληνες πεζογράφους, υπό  την έννοια ότι το σκεπτόμενο Εγώ πρέπει να αμφιβάλλει και να ανοίγει συνεχώς νέους δρόμους μέσα από την παιδεία και την κριτική εξέλιξή του(κάτι που φαίνεται στο «θέλω γράμματα( ο Δαμιανός συνεχώς αμφιβάλλει για την ορθότητα των αποφάσεων του πατέρα του).

2.Ο Θεοτοκάς στο έργο του δεν διαθέτει μυθοπλαστική φαντασία, είναι περισσότερο νοησιοκρατικός λογοτέχνης.  Τον διακρίνει μία διανοητική τάση προς την αφή της ζωής, θεωρεί  ότι η σκέψη, ο λόγος ως πραγμάτωση μπορεί να  προοδεύσει τον άνθρωπο, ο Θεοτοκάς είναι εραστής της πραγματικότητας, της καλύτερης πραγματικότητας.

3. «Μέσα στη γενιά του ξεχωρίζει για τη θέληση της ψυχολογικής ανάλυσης και για τα γενικά του ενδιαφέροντα . Όλα τα σύγχρονα προβλήματα  τον έχουν απασχολήσει μέσα στη δημιουργική λογοτεχνική παραγωγή του και στα δοκίμιά του (Κ.Θ.Δημαράς, Ιστορία της Νεοελληνικής λογοτεχνίας).

4. «Ως προς τη ζωντανή λογοτεχνική παράδοση , το δημοτικισμό , ο Θεοτοκάς είναι ο συνδετικός κρίκος, ο οποίος τη   συνέδεσε με την παράδοση, που πάει να δημιουργηθεί τώρα(από τη γενιά του ΄30) έχοντας αισθητικό σκοπό να δημιουργήσει το μυθιστόρημα (Α.Καραντώνης).

5.Η Αργώ – ο τίτλος είναι το όνομα ενός φοιτητικού συλλόγου, μέλη του οποίου είναι τα κύρια πρόσωπα του μυθιστορήματος – είναι ένα ευρύτατο πολυπρόσωπο μυθιστόρημα , η δράση του οποίου τοποθετείται στην τρίτη δεκαετία του 20^ου αιώνα. Μέσα σε αυτό ο συγγραφέας θέλησε να διαφυλάξει το ύφος και την ατμόσφαιρα του φοιτητικού κόσμου όπως είχαν διαμορφωθεί μετά το τέλος του Α΄Παγκοσμίου πολέμου.

6.Αφηγηματικοί τρόποι –τεχνικές: Στο απόσπασμα ακολουθείται ο μεικτός αφηγηματικός τρόπος της μίμησης.Την ιστορία αφηγείται ένας απρόσωπος μη δραματοποιημένος αφηγητής με μηδενικό βαθμό εστίασης. Η παρουσίαση του αφηγηματικού υλικού γίνεται από το  Θεοτοκά με μία αμέτοχη εποπτεία, λόγω της συγκινησιακής βραδύτητας που διακρίνει τη  φύση του.

7.Γλώσσα: Η Αργώ θα μείνει υπόδειγμα γλωσσικής καθαρότητας και φραστικής ακεραιότητας. Ο Σεφέρης στην ποίηση και ο Θεοτοκάς στην πεζογραφία ξεθολώσανε τη δημοτική μας (Α.Καραντώνης).

8.εκφραστικά μέσα :

Α) εικόνες Β) μεταφορικές εκφράσεις (ρουφούσε αχόρταγα ό,τι έντυπο του έπεφτε στα χέρια του) Γ) παρομοιώσεις (σα χαμένο σκυλί).

9.ηθογράφηση προσώπων:

Ο Δαμιανός είναι ένα παιδί  που το διακρίνει μία ιδιαίτερη αγάπη για τα γράμματα, αυτή η  αγάπη θα καθορίσει και τη μετέπειτα ζωή του.

Ο γερο-Φραντζής εκπροσωπεί τον τύπο του αυταρχικού γονιού , του πατριάρχη και  του αφέντη που με την εξουσία  του καθορίζει την πορεία των μελών  της οικογένειάς του.

Ο Παπασίδερος είναι ο μόνος απόλυτα ζωντανός και ανώτερος τύπος της Αργώς δειγμένος συνθετικά ως πρόσωπο με πίστη και χαρακτήρα δεκτικό προς τους ανθρώπους, γεμάτος  με αγάπη.

10. Τα διαφορετικά όνειρα  τα οποία έχει ο Δαμιανός για τον εαυτό του σε σχέση με τον πατέρα του καθορίζονται μέσα από τις σκληρές κοινωνικοπολιτικές συνθήκες.

11.Σε κάθε περίπτωση και οι τρείς πρωταγωνιστές του αποσπάσματος παρουσιάζουν ένα κοινό χαρακτηρολογικό στοιχείο. Είναι αποφασιστικοί, έχουν χαρακτήρα, άποψη και μέσα από τη στάση της ζωής του προσπαθούν να καθορίσουν τις εξελίξεις.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ.

1. Να περιγράψετε την εσωτερική σύγκρουση  που γινόταν στην ψυχή του Παπασίδερου και που συνετέλεσε στην απόφασή του να βοηθήσει το Δαμιανό.

2.Πώς εκφράζεται η συγκεκριμένη εποχή μέσα στο απόσπασμα; Πώς θα χαρακτηρίζατε την κοινωνία της εποχής στην οποία διαδραματίζεται αυτή η ιστορία;

3.Να συγκρίνεται το απόσπασμα «θέλω γράμματα» με το παρακάτω απόσπασμα από το «αμάρτημα της μητρός μου»του Γ.Βιζυηνού.

«Η μητέρα μας νίκησε το πένθος της, νίκησε την ατολμία της ηλικίας της και του φύλου της, παίρνοντας το θεριστήρι στο χέρι άρχισε να ξενοδουλεύει , λές και ποτέ δεν είχε γνωρίσει ζωή ευτυχισμένη και ανεξάρτητη. Για πολύ χρόνο μας έτρεφε με τον ιδρώτα του προσώπου της.Τα ημερομίσθια ήταν μικρά και οι ανάγκες μας μεγάλες , αλλά όμως σε κανένα από εμάς δεν  επέτρεψε να τη βοηθήσει συνεργαζόμενος μαζί της. Όλοι μαζί στο σπίτι κάναμε σχέδια για το μέλλον. Ο μεγαλύτερος έπρεπε να μάθει τέχνη και να τη βοηθήσει, αυτός θα έπαιρνε την οικογένεια στις πλάτες του. Εγώ θα ξενιτευόμουν για να βοηθήσω με αυτόν τον τρόπο. Αλλά όλοι πρώτα έπρεπε να μάθουμε γράμματα».