Nεοελληνική γλώσσα. Δομή της παραγράφου.

Η θέση της θεματικής πρότασης:Θεματική πρόταση είναι συνήθως η πρώτη πρόταση της παραγράφου.Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που μπορεί να μπεί οπουδήποτε –στην αρχή ή στη μέση ή στο τέλος-μέσα στην παράγραφο. Μπορεί ακόμα και να επαναδιατυπώνεται μία και δύο φορές είτε βέβαια με τις ίδιες λέξεις είτε με διαφορετικές.Μερικές φορές κάποιοι συγγραφείς μπορεί να μη γράφουν μία ξεκάθαρη θεματική πρόταση και να  περιμένουν από τον αναγνώστη να την ανακαλύψει και να την ονοματοδοτήσει.

Σε κάθε περίπτωση η φυσική  θέση της θεματικής πρότασης είναι στην αρχή και έναρξη της παραγράφου μιάς και από εκεί ο συγγραφέας θα ξεκινήσει το ιδεολογικό του ταξείδι δηλώνοντας το όποιο αντικείμενο της έρευνάς του.

Ας παρακολουθήσουμε την παρακάτω παράγραφο:

Χωρίς λεωφορεία μένει από την Τρίτη 16 Αυγούστου η Θεσσαλονίκη, έπειτα από την επίσχεση εργασίας που θα πραγματοποιήσουν οι εργαζόμενοι του ΟΑΣΘ. Η επίσχεση θα συνεχιστεί την Τετάρτη και την Παρασκευή, οπότε έχει οριστεί νέα συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου, κατά τη διάρκεια του οποίου θα πάρουν απόφαση για την πορεία των κινητοποιήσεών τους.

Είναι ξεκάθαρο ότι η δήλωση του θέματος από την αρχή βοηθεί στη σαφήνεια και στην καλλίτερη ανάπτυξη της παραγράφου. Σε κάθε περίπτωση ξεκαθαρίζει το τι και το πώς της ανάλυσης.

Σε περίπτωση που απουσιάζει η θεματική πρόταση θα απουσιάζει ως συγκεκριμένη διατύπωση και θα πρέπει να την κατανοήσουμε καθαρά πνευματικά και να τη διατυπώσουμε.Ας δούμε το παρακάτω παράδειγμα:

Ξέρουμε ότι τα έντομα πολλές φορές καθοδηγούνται από ήχους,προκειμένου να κάνουν όσα επιτάσσει η φύση.Δεν είναι όμως μόνον τα έντομα.Ζώα ανωτέρας δομής και συμπεριφοράς πολλές φορές καθοδηγούνται από ήχους και άλλα αισθητηριακά δεδομένα προκειμένου να εκτελέσουν ενστικτώδεις εντολές.Αυτό σε κάθε περίπτωση μπορεί να ισχύει και για τον άνθρωπο ο οποίος πολλές φορές παρακινείται από την ακοή του να κάνει πράγματα που επιθυμεί.

Ας προσέξουμε ότι η παραπάνω παράγραφος δεν έχει θεματική πρόταση.Ουσιαστικά δεν έχει διατυπωμένη θεματική πρόταση.Άρα θα πρέπει να κατανοήσουμε τις λεπτομέρειες και να διατυπώσουμε την κρυμμένη ουσιαστικά θεματική πρόταση: Η σημασία των ήχων στη ζωή των ζώων».

Ποιες είναι οι αρετές μιάς καλής παραγράφου:

→Θα πρέπει να έχει σαφή σκοπό.

→επαρκή ανάπτυξη.

→ενότητα.

→αλληλουχία νοημάτων.

→συνοχή.

→έμφαση.

Ο μαθητής θα πρέπει να έχει τράπεζα ιδεών και γνώσεων.Γνώσεις θεωρητικές για το θέμα που καλείται να αναπτύξει. Μέσα από αυτές τις γνώσεις γίνεται σχετικά ευκολότερο το να καθορισθεί σκοπός στη γραφή της παραγράφου.

Επαρκής ανάπτυξη σημαίνει να καταγραφούν όλα τα δεδομένα της θεματικής πρότασης.Σε καμμία των περιπτώσεων οι μαθητές δεν μπορούν να πούν τα πάντα.Δε ζητείται αυτό.Όμως το πρίσμα που επιλέγουν να ιδούν το θέμα θα πρέπει αυτό να αναπτυχθεί επαρκώς(διαλέγοντας την κατάλληλη μέθοδο).

Π.χ σε μία παράγραφο για το κάπνισμα ,εάν επιλέξουμε τη μέθοδο της σύγκρισης θα πρέπει να γράψουμε με επάρκεια τις συνέπειες του καπνίσματος σήμερα σε σχέση με ανθρώπους του παρελθόντος που δεν ήξεραν το κάπνισμα.Ενώ εάν επιλέξουμε τη μέθοδο της αιτίας και αποτελέσματος θα πρέπει να ιδούμε το όλο θέμα πιο επιστημονικά.

Η ενότητα επιτυγχάνεται όταν από τη μία ιδέα-γένος προχωρούμε στην αμέσως επομένη ιδέα ιδίου γένους αλλά διαφορετικού είδους.Π.χ εάν αναφέρουμε ως αιτία καπνίσματος το άγχος θα πρέπει έπειτα να γράψουμε την κούραση και την πίεση της καθημερινότητος μιάς και ανήκουν όλα αυτά στο ίδιο γένος των παθογόνων καταστάσεων που ζεί σήμερα ο άνθρωπος.

Η αλληλουχία νοημάτων και η συνοχή επιτυγχάνεται με τις διαρθρωτικές λέξεις,την χρήση συνωνύμων ιδεών και σκέψεων και γεγονότων,το ξεδίπλωμα των συναφών σκέψεων και γνώσεων.Με τη χρήση των καταλλήλων συλλογισμών επιτυγχάνεται η έμφαση.

Βασίλειος Μακρυπούλιας.Φιλόλογος.