Μία πρόταση ανάλυσης ιστορικού παραθέματος (ειδικά για το μάθημα Ιστορίας κατεύθυνσης Γ΄Λυκείου).

Βήμα 1^ο: Διαβάζουμε προσεκτικά το ιστορικό παράθεμα που παραδίδεται και προσπαθούμε να το αντιστοιχήσουμε με τις σελίδες του σχολικού βιβλίου με τις οποίες σχετίζεται:

Ειδικότερα αναλύουμε το ιστορικό παράθεμα ως ακολούθως:

1.Ποιός είναι ο πρωταγωνιστής(μπορεί να είναι πρόσωπο,κατάσταση,ιδεολογία,συμβάν ή γεγονός,λαός ή ό,τι άλλο).

2.Σε ποια χρονική στιγμή και σε ποιόν τόπο διαδραματίζεται η υπόθεση του ιστορικού παραθέματος.

3.Ποιά αίτια,λύσεις,συνέπειες παραδίδονται από το ιστορικό παράθεμα.

4.Έχει διαχρονικές συνέπειες άρα γενικότερη ιστορική αξία,αν ναι σε ποιους τομείς αυτή προσδιορίζεται;

5.Σύγκριση με άλλες παρόμοιες ιστορικές στιγμές και καταστάσεις,συμβάντα και γεγονότα.

Βήμα 2^ο:Συνδέουμε το ιστορικό παράθεμα με τις σελίδες του σχολικού βιβλίου στις οποίες αναπτύσσονται τα όσα αναφέρονται στο ιστορικό παράθεμα.Έχοντας χωρίσει το ιστορικό παράθεμα σε δομικές ενότητες και εσωτερικές νοηματικές και αξιολογικές παραγράφους αντιστοιχίζουμε αυτές με τις παρόμοιες και ήδη υπάρχουσες και ήδη δημιουργημένες στην σχετική ενότητα του σχολικού βιβλίου.

Συγκεκριμένα:

Το παράθεμα χωρίζεται ως ακολούθως νοηματικά και αξιολογικά:

Ποιος

Πού

Γιατί

Σκοπός

Πότε

Διαχρονικές και σύγχρονες συνέπειες

Συνδέσεις με άλλες ιδέες,αξίες και πράξεις.

Στις ίδιες ακριβώς τάξεις χωρίζω  και την αντίστοιχη ενότητα του σχολικού βιβλίου.

Βήμα 3^ο:Αντιστοιχίζω μία προς μία τις παραπάνω νοηματικές και ιστορικά αξιακές κατηγορίες που έχω δημιουργήσει.Π.χ το ποιος του παραθέματος το σχετίζω με το ποιος του σχολικού βιβλίου,ώστε να προχωρήσω σε ομοιότητες και διαφορές.Το σκοπό του παραθέματος το συσχετίζω με το σκοπό που παραδίδεται για το ίδιο ιστορικό γεγονός από το σχολικό βιβλίο.

Βήμα4ο:Προχωρώ σε διατύπωση συμπερασμάτων.

Παράδειγμα ανάπτυξης  ιστορικού παραθέματος.

Παραδίδεται το παρακάτω ιστορικό παράθεμα :

"Μαζί με το Σύνταγμα θεσπίστηκε και τέθηκε σε ισχύ νέος εκλογικός νόμος, ο δημοκρατικότερος εκλογικός νόμος της Ευρώπης εκείνης της εποχής, ο οποίος προέβλεπε μια μορφή καθολικής ψηφοφορίας, χωρίς να την εισάγει με ολοκληρωμένο τρόπο. Πολλοί Έλληνες, άρρενες βεβαίως – αφού οι γυναίκες απέκτησαν δικαίωμα ψήφου έναν και πλέον αιώνα αργότερα -, συμμετείχαν στο Εκλογικό Σώμα δίχως ιδιαίτερες διακρίσεις βάσει εισοδημάτων, ιδιοκτησίας και τίτλων (απέκτησαν δηλαδή το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι). Η Ελλάδα, κράτος ανεξάρτητο λίγων ετών, από το 1828 κατ’ουσίαν και τυπικώς από το 1830, ήδη το 1844 απέκτησε τον πιο πρωτοποριακό και προοδευτικό νόμο της εποχής εκείνης στην Ευρώπη."

[Λοβέρδος Α. Πολιτική Ιστορία της Ελλάδος, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα –Κομοτηνή 2000, σελ. 35]

Άξονας ανάπτυξης: Λαμβάνοντας υπ΄οψιν το παραπάνω παράθεμα και με βάση όσα γνωρίζετε να συζητήσετε για τις καινοτόμες πλευρές του συντάγματος του 1844.

Βήμα 1^ο-2ο:Το διδόμενο ιστορικό παράθεμα αντιστοιχεί στο κεφάλαιο του σχολικού βιβλίου της Ιστορίας Κατεύθυνσης «Χειραφέτηση και αναμόρφωση(1844-80),το σύνταγμα του 1844.

Χωρίζεται ιστορικά και κατηγοριακά ως ακολούθως:

Κεντρικός θεματικός άξονας: το σύνταγμα του 1844.

Πού : Στην Ελλάδα

Πότε: το 1844

Αιτία-Αποτέλεσμα: Το σύνταγμα του 1844 προέβλεπε διευρυμένη καθολική συμμετοχή(λανθάνει το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι  η χώρα που αναπτύχθηκε η Αθηναϊκή Δημοκρατία της διευρυμένης καθολικής ψήφου και της πρωτοποριακής Πλατωνικής και Αριστοτελικής πολιτειακής φιλοσοφίας).

Σχόλια: Σε μία νεοαπελευθερωμένη χώρα,και μέσα στην Ευρώπη όπου το πνεύμα των απολυταρχικών αυτοκρατοριών κυριαρχούσε ,η Ελλάδα προχωρεί σχεδόν στην καθολική ψήφο(λανθάνει η διαχρονική ιστορική και πολιτειακή συνείδηση των Ελλήνων).

Βήμα 3^ο: Αντιστοιχίζω τις παραπάνω ιστορικές κατηγορίες του παραθέματος με τις αντίστοιχες του σχολικού βιβλίου αλλά και με τις γενικότερες ιστορικές μου γνώσεις τις οποίες όμως και αυτές κατηγοριοποιώ(για κάθε πρόταση του βιβλίου θα γράφω και μία πρόταση του παραθέματος ή των ιστορικών μου γνώσεων).Πρέπει στο τελικό κείμενο να δώσω τα αίτια και τα αποτελέσματα,το πώς και τις διαχρονικές συνέπειες του συντάγματος του 1844 και όχι απλά να περιγράψω το παράθεμα(συζητούμε για την παραγωγή ιστορικού λόγου).

«Το σύνταγμα του 1843 επέδρασε καταλυτικά στην ψήφιση του συντάγματος του 1844 μιάς και όλα τα κόμματα ,ακόμη και το ρωσικό,κατάλαβαν ότι αυτός είναι ο μόνος δρόμος προς μία συνταγματικότερη τροπή των πραγμάτων ,αφ΄ής στιγμής φαινόταν αδύνατη η ανατροπή του Όθωνος ,τουλάχιστον θα έπρεπε να αρχίσει το ψαλίδισμα των εξουσιών του.Οι Έλληνες και μέσα από τη μακραίωνη πολιτειακή τους παράδοση ψήφισαν σύνταγμα προοδευτικό,το οποίο σχεδόν εισήγαγε την καθολική ψηφοφορία(σε πρωτοποριακή βάση ακόμη και σε σχέση με την Ευρώπη-η γυναικεία ψήφος ήταν βέβαια ακόμη στη σφαίρα της ευχής).Ήξεραν ότι ένα ικανό Σύνταγμα είναι η βάση μίας δυνατής πολιτείας.Σιγά-σιγά περιορίσθηκαν οι περιορισμοί καταγωγής και πλούτου και οι Έλλη νες ανταποκρινόμενοι στα πολιτειακά καλέσματα του Πλάτωνος και του Αριστοτέλους αλλά και των συγρόνων ευρωπαϊκών εθνών και επαναστάσεων θέσπισαν την καθολική συμμετοχή των πολιτών στο εκέγειν και εκλέγεσθαι.Στη διατύπωση του συντάγματος συμμετείχαν και τα τρία κόμματα,καθορίσθηκαν μάλιστα όλα τα πολιτειακά θέματα ,χαράχτηκε κυριολεκτικά ένας νέος πολιτειακός χάρτης ,μιάς και ζωγραφίσθηκαν και οι βασιλικές εξουσίες.Συγκεκριμένα ψηφίσθηκαν:1.η καθολική ψηφοφορία…2.οριζόταν η εκλογική διαδικασία…3.Θεσπίσθηκε η βουλή και  η γερουσία…

Συμπερασμα:Μόλις 15 περίπου χρόνια μετά την απελευθέρωση από τον οθωμανικό ζυγό οι Έλληνες έβαλαν την καλλίτερη βάση για μία δυνατή και δικαία πολιτεία,το σύνταγμα.Όχι μόνο αυτό.Με βάση το σύνταγμα ήλπιζαν ότι θα περιορισθούν και οι βασιλικές εξουσίες ώστε ο ΕΛληνικός λαός να πάρει όσο περισσότερο γίνεται τις τύχες του στα χέρια του.

Βασίλειος Μακρυπούλιας,φιλόλογος.