Θέματα Πανελληνίων εξετάσεων.

 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ- ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ 
ΟΡΙΣΜΟΙ

Οικολογία:Η επιστήμη που ασχολείται με την προστασία και την ισορρο­πία της φύσης καθώς και την εναρμόνιση της φύσης και του ανθρώπου.

Περιβάλλον:Το σύνολο των γεωγραφικών, φυσικών και κοινωνικών συνθηκών μέσα στις οποίες γεννιέται, ζει και αναπτύσσεται ένα άτομο.

ΜΟΡΦΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

-Φυσικό περιβάλλον (έδαφος, θάλασσα, κλίμα, γεωγραφική θέση).

-Κοινωνικό περιβάλλον (οικογένεια, κοινωνία, πολιτεία, εκκλησία, σχο­λείο).

-Πολιτιστικό περιβάλλον (παραδόσεις, ήθη-έθιμα, καλλιτεχνική ζωή και δημιουργία).

ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

-Υλικές -» πηγή ζωής, προσφορά πρώτων υλών.

-Αισθητικές -» ομορφιά, αγαλλίαση, απόλαυση, ηρεμία ψυχική.

- Πνευματικές – πηγή έμπνευσης, στοχασμού, δημιουργίας.

- Κοινωνικές -» αγωγή, συμπεριφορά, διαμόρφωση προσωπικότητας.

- Πολιτικές -» οργάνωση, ιεραρχία, αρχές και κανόνες.

- Πολιτισμικές – ψυχαγωγία, καλλιτεχνική δραστηριότητα.

- Φιλοσοφικές -» τάξη, αρμονία, νομοτέλεια, υπαρξιακή αγωνία.

ΑΙΤΙΑ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΦΥΣΗΣ

-Υπερεκμετάλλευση φυσικών πηγών και πόρων.

-Βιομηχανικά απόβλητα και τεχνολογική πρόοδος.

-Ρύπανση της θάλασσας και του αέρα, χημικές ουσίες.

-Ηχορύπανση και άναρχη δόμηση.

-Λύματα, απορρίμματα, φυτοφάρμακα, εντομοκτόνα.

-Παρεμβάσεις στη χλωρίδα και την πανίδα.

-Διατάραξη της οικολογικής ισορροπίας.

-Εντατικοποίηση καλλιεργειών και παραγωγής.

-Καταστροφή δασών, εκχερσώσεις, πυρκαγιές, οικοπεδοποίηση.

-Υπερπληθυσμός, υπερκατανάλωση, υποκουλτούρα.

ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

-Πολιτική προστασίας περιβάλλοντος.

-Νομοθετικό πλαίσιο προστασίας περιβάλλοντος.

-Καταγραφή και ορθολογική χρήση φυσικού πλούτου.

-Οργάνωση περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.

-Ανάπτυξη οικολογικής συνείδησης πολιτών.

Ποιες είναι οι ωφέλειες από την επικοινωνία

του ανθρώπου με τη φύση;

α) Η φύση είναι πηγή σωματικής και ψυχικής υγείας, γιατί ο άνθρωπος κοντά στη φύση:

— αναζωογονεί τον οργανισμό του.

— διατηρεί και ανανεώνει τη σωματική του ευρωστία.

— ξεκουράζει το μυαλό του και χαλαρώνει τα νεύρα του.

— απομακρύνεται από το γρήγορο και εντατικό ρυθμό της ζωής στην πόλη.

— νιώθει ευδιάθετος και χαρούμενος ξένοιαστος και αυθόρμητος.

— εξασφαλίζει σωματική υγεία και ψυχική ηρεμία.

— επιθυμεί έντονα και νιώθει την ανάγκη να επιστρέψει στις πρώτες

του ρίζες (δηλαδή στη φύση),

β) Η φύση είναι πηγή πλούτου, γιατί:

— είναι η βάση της ατομικής και της εθνικής οικονομίας.

— είναι τροφός και μητέρα του ανθρώπου.

— προσφέρει στον άνθρωπο όλα τα αγαθά της (τροφές, πρώτες ύλες,

νερό, αέρα, ήλιο),

γ) Η φύση είναι πηγή επιστημονικής έρευνας, γιατί:

— κεντρίζει την περιέργεια του ανθρώπου και τον πόθο του να λύσει τα μυστήρια της.

— αποκαλύπτει τους φυσικούς νόμους της.

— θεμελιώνει τις φυσικές επιστήμες και αναπτύσσει την τεχνική.

— κάνει τον άνθρωπο ερευνητή και επιστήμονα, δραστήριο και εφευ­ρετικό.

— ανανεώνει τις πνευματικές δυνάμεις του ανθρώπου.

— οδηγεί τον άνθρωπο στην εύρεση της επιστημονικής αλήθειας,

δ) Η φύση είναι πηγή έμπνευσης και καλλιτεχνικής δημιουργίας, γιατί τα φυσικά φαινόμενα:

— προκαλούν θαυμασμό και δέος στην ψυχή· του καλλιτέχνη.

— αφυπνίζουν στον άνθρωπο το αίσθημα του ωραίου.

— αναπτύσσουν τα καλαισθητικά συναισθήματα του ανθρώπου.

— εμπνέουν στον άνθρωπο την ευρυθμία και τη συμμετρία, την αρμονία και την αναλογία, την ενότητα και την ποικιλία.

— τροφοδοτούν τη δημιουργική φαντασία και κεντρίζουν την καλλιτε­χνική δημιουργία του ανθρώπου.

— πλουτίζουν τη σφαίρα των ανθρώπινων γνώσεων.

— διευρύνουν τον ορίζοντα των φιλοσοφικών θεωριών.

— γίνονται πηγή της τέχνης και της ηθικής,

ε) Η φύση διδάσκει στον άνθρωπο:

— την αγάπη για το ωραίο και το αληθινό.

— το θαυμασμό, την περιέργεια και την φιλομάθεια.

— την τάξη και την αρμονία, την ποικιλία και τη συμμετρία.

— την εργατικότητα και τη δραστηριότητα.

— τη δικαιοσύνη και την εντιμότητα.

— την πρόνοια και την αποταμίευση.

— το στοχασμό και τον ορθολογισμό.

— την εγκράτεια και την αυτοκυριαρχία.

— το πάθος της ελευθερίας και τη χαρά της δημιουργίας.

στ) Η φύση εννοεί τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του ανθρώπου,

γιατί ο άνθρωπος κοντά στη φύση:

— επικοινωνεί πιο εύκολα με τους συνανθρώπους του.

—δεν έχει το άγχος και τις νευρώσεις, που προκαλεί ο σύγχρονος τεχνικός πολιτισμός.

— εξασφαλίζει πνευματική διαύγεια, ψυχική γαλήνη και ηρεμία.

— απαλλάσσεται απ” τη ρουτίνα της καθημερινής ζωής.

— γίνεται εύρωστος και ήρεμος, αυθόρμητος και ειλικρινής, πρόσχαρος και ευδιάθετος, φυσιολάτρης και ευσυγκίνητος, συναισθηματικός και φιλάνθρωπος, καταδεκτικός και φιλόξενος, λιτοδίαιτος και α­πλοϊκός, εργατικός και έντιμος, δραστήριος και ενθουσιώδης, επι­νοητικός και εύστροφος, λογικός και προσεκτικός.

Ποιες είναι οι αρνητικές συνέπειες της καταστροφής,

της μόλυνσηςκαι της ρύπανσης του φυσικού περιβάλλοντος;

1. Οι εμπρησμοί αποτεφρώνουν τα δάση. Χωρίς τα δάση μειώνεται το οξυγόνο, καταστρέφεται η φυσική ομορφιά, χάνεται η πηγή της υγείας και του πλούτου.

2. Η μόλυνση του πόσιμου νερού και του αέρα καταστρέφει τη ζωή του ανθρώπου.

3. Η μόλυνση της ατμόσφαιρας από τις καμινάδες των εργοστασίων και τα καυσαέρια των αυτοκινήτων κάνει προβληματική τη ζωή των κατοίκων των μεγαλουπόλεων.

4. Η ρύπανση των ποταμών, των λιμνών και των θαλασσών σκοτώνει τα ψάρια και άλλα υδρόβια ζώα. Η υγεία του ανθρώπου που έρχεται σε επαφή με το μολυσμένο υγρό στοιχείο, κινδυνεύει.

5. Τα καυσαέρια των αυτοκινήτων αφαιρούν το οξυγόνο από τους κατοίκους των τσιμεντένιων πόλεων.

6. Το νέφος, που είναι τακτικός επισκέπτης πάνω απ” τα κεφάλια των Αθηναίων, περιέχει μονοξείδιο του άνθρακα, όζο, διοξείδιο του θείου, κυκλικούς υδρογονάνθρακες, οξείδια του αζώτου.

7. Η ραδιενέργεια που αποδεσμεύεται με τις πυρηνικές δοκιμές και τα ατυχήματα στα πυρηνικά εργοστάσια προσβάλλει τα κύτταρα του ανθρώπου, προκαλεί αρρώστιες (καρκίνο, λευχαιμία…), μολύνει απέ­ραντες περιοχές, δηλητηριάζει τα τρόφιμα.

8. Η καταστροφή της χλωρίδας και της πανίδας μειώνει αισθητά τις φυσικές και τις ζωικές τροφές.

9. Οι πετρελαιοκηλίδες από τα ναυάγια των τάνκερ νεκρώνουν κάθε ζωή στις θάλασσες που θα πέσουν.

10. Η ηχορύπανση προσβάλλει το νευρικό σύστημα του ανθρώπου.

11. Η αφισοκόλληση και τα πολιτικά συνθήματα ρυπαίνουν και υπο­βαθμίζουν το περιβάλλον.

12. Η μόλυνση και η ρύπανση παραμορφώνουν και δολοφονούν το φυσικό περιβάλλον.

Πώς θα διατηρηθεί η ισορροπία του οικολογικού περιβάλλοντος

και του ανθρώπινου πληθυσμού;

Η ισορροπία του οικολογικού περιβάλλοντος και του ανθρώπινου πληθυσμού θα διατηρηθεί:

— αν χρησιμοποιούνται ήπιες πηγές ενέργειας (π.χ. ηλιακή ενέργεια).

— αν απαγορεύονται οι ρυπογόνες ουσίες.

— αν τοποθετούνται φίλτρα στις βιομηχανίες.

— αν ελέγχονται τα καυσαέρια των αυτοκινήτων.

— αν γίνεται βιολογικός καθαρισμός των οικιακών λυμάτων και των αποβλήτων από τις βιομηχανίες.

— αν τιμωρούνται παραδειγματικά οι εμπρηστές των δασών.

— αν γίνονται αναδασώσεις μετά τις πυρκαγιές των δασών.

— αν γίνει οικογενειακός προγραμματισμός.

— αν καλλιεργείται η γη με σύγχρονα τεχνικά μέσα.

αν αξιοποιούνται οι πλουτοπαραγωγικές πηγές κάθε χώρας.

41. ΜΙΜΗΤΙΣΜΟΣ

ΟΡΙΣΜΟΣ ΜΙΜΗΤΙΣΜΟΥ

Η μίμηση είναι εγγενές χαρακτηριστικό των ανθρώπων και ιδιαίτερα των νέων, οι οποίοι δεν έχουν διαμορφώσει ακόμη την προσωπικότητά τους. Συχνά η μίμηση γίνεται άγονος μιμητισμός, που αλλοτριώνει την προσωπικότητα των νέων και αποτελεί ανασχετικό παράγοντα για την πρόοδο της κοινωνίας. Μιμητισμός είναι η μηχανική και άκριτη αντιγραφή στοιχείων ενός προσώπου ή μιας ανθρώπινης συμπεριφοράς, που αλλοτριώνει και ετεροκατευθύνει το άτομο.

ΕΚΦΑΝΣΕΙΣ ΜΙΜΗΣΗΣ ΜΙΜΗΤΙΣΜΟΥ

Η μίμηση και ο μιμητισμός εμφανίζονται στα εξής πεδία:

• Κοινωνικό πεδίο: Συμπεριφορά, συνήθειες, τρόπος ένδυσης, τρόποι διασκέδασης, γλώσσα, καταναλωτικές αγορές

• Εθνικό πεδίο: Προγονοληξία, προοδοπληξία, ξενομανία

• Ηθικό - Πνευματικό πεδίο: Αξίες, αρχές, ιδέες, τρόπος σκέψης. Η γνήσια μίμηση υποδηλώνει ότι κάποιο άτομο συνειδητά επιλέγει τα θετικά στοιχεία μιας συμπεριφοράς και, αναλύοντάς τα, τα μεταλλάσσει σε προσωπικά στοιχεία, αναπόσπαστα κομμάτια της προσωπικότητάς του. Έτσι, η μίμηση σημαίνει αυτοέκφραση, ενώ ο μιμητισμός σημαίνει στείρα απομίμηση και αλλοτρίωση

ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΜΙΜΗΤΙΣΜΟΥ

Α. Εσωγενή:

• Οι νέοι αναζητούν πρότυπα γιατί θέλουν να ικανοποιήσουν την έμφυτη ορμή τους για αναγνώριση των ικανοτήτων τους

• Οι νέοι είναι εύπλαστοι, εύπιστοι, άπειροι, επιρρεπείς, εντυπωσιάζονται εύκολα και έχουν την ανάγκη της καταξίωσης

• Η επικράτηση της «ήσσονος προσπάθειας» οδηγεί πολλούς εφήβους στο μιμητισμό και όχι στην αυτοέκφραση

• Οι νέοι άνθρωποι είναι συνήθως ανώριμοι και ανασφαλείς και πιστεύουν ότι θα βελτιώσουν τον εαυτό τους προσλαμβάνοντας ανεπεξέργαστα, αλλότρια στοιχεία

• Όσοι μιμούνται άκριτα πιστεύουν πως θα αποκτήσουν αυτοπεποίθηση μέσω της ταύτισής τους με κοινώς αποδεκτά πρότυπα

Β. Εξωγενή:

• Η βιομηχανοποίηση της εκπαίδευσης, στείρα αποστήθιση και τον «παπαγαλισμό», η εξειδίκευση της γνώσης, καταλύουν τη σφαιρικότητα και την αυτενέργεια

• Η εμπορευματοποίηση των Μ.Μ.Ε., η πλήρης παθητικοποίηση και αδράνεια του νου, η πλύση εγκεφάλου από τη διαφήμιση, κατασκευάζουν είδωλα, και μαζί με τα προβαλλόμενα προϊόντα επιβάλλουν και μοντέλα συμπεριφοράς

• Ο βιομηχανοποιημένος τρόπος ζωής, οι ευκολίες ανέσεις που προσφέρει η σύγχρονη τεχνολογική εξέλιξη, οι πολλαπλές απαιτήσεις της ζωής, δεν αφήνουν περιθώρια για αφομοίωση, κριτικό έλεγχο

• Ο καταναλωτισμός έκανε τους ανθρώπους να ταυτίζουν το «έχειν» με το «είναι» και να λειτουργούν με το δόγμα: «είσαι ό, τι δείχνεις» και να προσπαθούν να αποκτήσουν ταυτότητα μέσω του «φαίνεσθαι», της

επίδειξης, της ακριβής και εκκεντρικής εμφάνισης κάποιων επώνυμων «σταρ» της εποχής

• Η τεχνητή «ανάγκη» προσαρμογής στη μόδα και το μοντέρνο, ο αλλοτριωτικός τρόπος ζωής στις μεγαλουπόλεις, η ρευστότητα και η διαλυτικότητα της εποχής μας, απογυμνώνει το σύγχρονο άνθρωπο από υψηλές αξίες

• Οι ανταγωνιστικές διαπροσωπικές σχέσεις πείθουν το νέο πως η επιβίωση προϋποθέτει την αποδοχή των κυρίαρχων κανόνων συμπεριφοράς

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΜΙΜΗΤΙΣΜΟΥ

• Απουσιάζουν ο προβληματισμός και η επεξεργασία των μηνυμάτων, τυποποιείται η γνώση, περιορίζονται οι πνευματικοί ορίζοντες και η κριτική ικανότητα του ανθρώπου

• Ο άνθρωπος συχνά χειραγωγείται, αποπροσανατολίζεται και χάνει την πνευματική του ελευθερία

• Ο μιμητισμός εμποδίζει την ενδοσκόπηση, το διάλογο με τον εαυτό μας, την αυτοκριτική

• Ο μιμητισμός προκαλεί άγχος, ανασφάλειες, φοβίες, που καταλύουν την εσωτερική γαλήνη και ισορροπία.

• Οι ανούσιες διασκεδάσεις οδηγούν στην ψυχοκτονία, συνθλίβουν την αγωγή της ψυχής και οδηγούν στην απώλεια της ψυχικής ελευθερίας

• Ο μιμητισμός οδηγεί στην κοινωνική στασιμότητα, γιατί κυριαρχούν φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας και καλλιεργείται ο ρατσισμός.

• Με το μιμητισμό οι νέοι συχνά αδιαφορούν για τους νόμους, καταπατούν και υπονομεύουν τις κοινωνικές ελευθερίες

• Ο μιμητισμός οδηγεί είτε στην αδιαφορία για τα κοινά είτε στην τυφλή κομματικοποίηση και στην αναξιοκρατία που καταλύει την ισοτιμία και την ισονομία

• Η δουλική αντιγραφή καταργεί την πολιτιστική δημιουργία, γιατί οι καλλιτέχνες υποτάσσονται στη μαζική κατανάλωση και παραγωγή έργων, συντελεί στη στράτευση της επιστήμης σε κρατικά ή ιδιωτικά

συμφέροντα και στην εμπορευματοποίηση του αθλητισμού

• Η γλωσσική ξενομανία τυποποιεί την ομιλούμενη γλώσσα και οδηγεί σταδιακά στη συρρίκνωση των όρων που χρησιμοποιούνται στην καθημερινή επικοινωνία

• Ο μιμητισμός είτε με τη μορφή της προοδοπληξίας είτε με τη μορφή της προγονοπληξίας, καλλιεργεί εξάρσεις, αφού δημιουργούνται μαζικές υστερίες και αναβιώνουν εθνικισμοί, που εμποδίζουν την αρμονική συνύπαρξη των λαών, αλλά και χάνονται οι συνεκτικοί δεσμοί του έθνους, με αποτέλεσμα να επέρχεται η πολιτιστική αλλοτρίωση και να φαλκιδεύεται η εθνική φυσιογνωμία

43. ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ - ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ

1)Ορισμός 
Αειφόρος ανάπτυξη είναι η «ανάπτυξη που καλύπτει τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τη δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες», με άλλα λόγια η μέριμνα ώστε η σημερινή μεγέθυνση να μην υπονομεύει τις δυνατότητες μεγέθυνσης των μελλοντικών γενεών. Η αειφόρος ανάπτυξη έχει επομένως τρεις συνιστώσες - οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική - που απαιτούν ισόρροπη πολιτική συνεκτίμηση.  
Η Αειφόρος Ανάπτυξη αποσκοπεί στο να βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης του ανθρώπου, διαφυλάσσοντας παράλληλα το περιβάλλον βραχυπρόθεσμα και, κυρίως, μακροπρόθεσμα. Η αειφόρος ανάπτυξη αποσκοπεί σε μια οικονομική ανάπτυξη η οποία να είναι αποτελεσματική, κοινωνικά δίκαιη και περιβαλλοντικά βιώσιμη. 

2)Αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης 
Διατήρηση και, αν είναι δυνατόν ενίσχυση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της κοινωνίας. Η ποιότητα ζωής καθορίζεται από : το εισόδημα, την εκπαίδευση, την υγειονομική περίθαλψη, τη στέγαση, την απασχόληση, τα νομικά δικαιώματα, την έκθεση σε εγκληματικότητα,τη ρύπανση,τις ασθένειες,τις καταστροφές. 

Ενίσχυση της τοπικής οικονομικής ζωής. Μια βιώσιμη τοπική οικονομία είναι απαραίτητη για την αειφορία. Αυτό περιλαμβάνει τις ευκαιρίες απασχόλησης, τη φορολογία,τα έσοδα,τη στήριξη της κυβέρνησης και την παροχή υποδομής και υπηρεσιών, καθώς και ένα κατάλληλο επιχειρηματικό κλίμα. 

Προώθηση της κοινωνικής ισότητας και της ισότητας μεταξύ των γενεών. Οι πόροι και οι ευκαιρίες μιας βιώσιμης κοινότητας είναι διαθέσιμα σε όλους, ανεξάρτητα από την εθνικότητα, την ηλικία, το φύλο, το πολιτιστικό υπόβαθρο, τη θρησκεία, ή άλλα χαρακτηριστικά. Επιπλέον, μια βιώσιμη κοινωνία δεν καταστρέφει τους πόρους της ούτε τα φυσικά συστήματα.

Διατήρηση και, αν είναι δυνατόν, ενίσχυση της ποιότητας του περιβάλλοντος. Μια βιώσιμη κοινότητα προσπαθεί να βρει τρόπους να συνυπάρχει με το περιβάλλον. Αυτό το καταφέρνει με την αποφυγή της μόλυνσης του αέρα, των ωκεανών, του φρέσκου νερού και των φυσικών οικοσυστημάτων. Προσπαθεί να αντικαταστήσει επιζήμιες πρακτικές με άλλες που επιτρέπουν στα οικοσυστήματα να ανανεώνονται συνεχώς. Μια κοινότητα μπορεί να χρειαστεί να αναλάβει δράση για να ανακτήσει ή να αποκαταστήσει ένα ήδη κατεστραμμένο οικοσύστημα.

Δημιουργία κοινωνιών ανθεκτικών σε καταστροφές. Μια κοινότητα είναι ανθεκτική στην αντιμετώπιση των αναπόφευκτων φυσικών καταστροφών όπως ανεμοστρόβιλοι, τυφώνες, σεισμοί, πλημμύρες, ξηρασία, αν λαμβάνει μέτρα για να διασφαλίσει ότι τέτοια γεγονότα προκαλούν τη λιγότερη δυνατή ζημιά, ότι η παραγωγικότητα μόνο ελάχιστα διακόπτεται, και ότι η ποιότητα της ζωής παραμένει (ή γρήγορα επιστρέφει σε) υψηλά επίπεδα. Μια ανθεκτική στις καταστροφές κοινότητα είναι αυτοδύναμη. Δηλαδή, δεν προβλέπει ότι εξωτερικοί φορείς (όπως η κυβέρνηση) μπορεί να μετριάσουν τους κινδύνους ή να πληρώσουν για τις καταστροφές.

Χρησιμοποίηση της συμμετοχικής διαδικασίας κατά τη λήψη αποφάσεων. Μια τέτοια διαδικασία εμπλέκει όλους τους ανθρώπους που έχουν συμφέρον από την έκβαση της απόφασης που εξετάζεται. Ενθαρρύνει τον εντοπισμό των προβλημάτων, προωθεί την ευρεία παραγωγή ιδεών για την αντιμετώπιση αυτών των ανησυχιών, και βοηθά τους εμπλεκόμενους να βρουν έναν τρόπο για να καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με τις λύσεις. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την καλλιέργεια την αίσθηση της κοινότητας.

3)Βιωσιμότητα και περιβάλλον 
Με την ευρεία έννοια η βιωσιμότητα και η διαχείριση του περιβάλλοντος περιλαμβάνει τη διαχείριση των ωκεανών, τα συστήματα πόσιμων υδάτων, την γη και την ατμόσφαιρα, σύμφωνα με της αρχές της βιωσιμότητας. 

4)Βιωσιμότητα και κοινωνία 
Τα θέματα αειφορίας εκφράζονται γενικά από επιστημονική και περιβαλλοντική άποψη,  αλλά η εφαρμογή των αλλαγών είναι μια κοινωνική πρόκληση που συμπεριλαμβάνει, μεταξύ άλλων, αλλαγές στο διεθνές και εθνικό δίκαιο, την πολεοδομία και τις μεταφορές, στον ατομικό και κοινωνικό τρόπο ζωής και την καταναλωτική συνείδηση. Είναι αναγκαία η καλλιέργεια υπεύθυνων πολιτών. Μια βιώσιμη κοινωνία είναι μια κοινωνία που μπορεί να επιτύχει και να διατηρήσει την ειρήνη, την κοινωνική ισότητα και την ασφάλεια. Είναι μια κοινωνία όπου δεν θα υπάρχει φτώχεια και μια κοινωνία με ανθρώπους που σέβονται το περιβάλλον και το προστατεύουν.

5)Βιωσιμότητα και οικονομία 
Η σχέση της οικονομίας με την αειφορία βρίσκεται στις κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες της οικονομικής δραστηριότητας. Η “πράσινη” οικονομία είναι μια οικονομία που οδηγεί στη μείωση των περιβαλλοντικών καταστροφών και που αποσκοπεί στην βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς να υποβαθμίζει το περιβάλλον. Η βιώσιμη οικονομία στηρίζεται σε έξι τομείς: τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τα οικολογικά κτήρια, τα βιώσιμα μέσα μεταφοράς και τη σωστή διαχείριση του νερού, των απορριμμάτων και της γης. Κωνσταντίνα Καλημέρη.

40. ΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗ
 

Ορισμός

Αλλοτρίωση = η αίσθηση της αποξένωσης του ανθρώπου από τον εαυτό του, από τον κόσμο που τον περιβάλλει, η απώλεια στοιχείων της προσωπικότητάς του, με αποτέλεσμα να καταλήγει ξένος ή κατώτερος από αυτό που ήταν. Γενικότερα,

αλλοτρίωση είναι η υπαγωγή του εαυτού μας σε άλλους, η εξάρτηση, η υποδούλωση που συνεπάγεται απώλεια βασικών γνωρισμάτων της προσωπικότητάς μας.

Γ. Μπαμπινιώτης

Πεδία στα οποία κυριαρχεί η αλλοτρίωση

Στις ανθρώπινες σχέσεις:

(εν επικρατεί η ουσιαστική φιλία. Τολμούμε να υποστηρίξουμε ότι οι αυθεντικές φιλικές σχέσεις είναι ανύπαρκτες. Στις επιταγές της σύγχρονης κοινωνίας του άκρατου καταναλωτισμού, αναπτύσσονται φιλίες που βασίζονται στο συμφέρον, γιαυτό και είναι ιδιαίτερα εύθραυστες.

Στον εργασιακό χώρο:

Στην εποχή της τεχνολογικής/ ψηφιακής επανάστασης, η εργασία δεν ολοκληρώνει το άτομο. Αντιθέτως, η εξάρτηση του από τους Η/Υ αναιρεί κάθε έννοια δημιουργικής διάθεσης. Βέβαια, η συνεργασία στον επαγγελματικό χώρο, η συναδέλφωση, η από κοινού προσπάθεια είναι τόσο ΄΄ξεπερασμένες΄΄ έννοιες στο στυγνά ανταγωνιστικό εργασιακό χώρο μιας δημόσιας ή ιδιωτικής εταιρείας.

Στην πολιτική ζωή:

Τα δείγματα αλλοτρίωσης εκ μέρους των πολιτών και των πολιτικών είναι δυστυχώς πολλά και αποτυπώνουν την απολιτική στάση των μεν και των δε.

Αναφορικά με τους πρώτους, η αδιαφορία τους για τα κοινά σε καθημερινή βάση και η αποχή τους από τις εκλογικές αναμετρήσεις αποτελούν δεδομένη κατάσταση. Είναι πλέον γνωστό ότι οι νέοι αποφεύγουν να ενημερώνονται για τις πολιτικές εξελίξεις του τόπου τους με αποτέλεσμα να μη συγκροτούν μια δημοκρατική συνείδηση. Όμως, και οι μεγαλύτεροι δηλώνουν τη δυσαρέσκειά τους για την πολιτική αδράνεια της χώρας τους, θεωρώντας υπεύθυνους τους διεφθαρμένους πολιτικούς/ τους κρατικούς λειτουργούς.

Όσο για τους ασκούντες την πολιτική εξουσία, είναι από όλους δεκτό ότι περί άλλα τυρβάζουν*. Ως ψηφοθήρες*, συμμετέχουν σε προεκλογικούς αγώνες μόνο και μόνο για την προσωπική προβολή τους/ την ικανοποίηση της βουλιμίας τους για την εξουσία. (ε διστάζουν να διαστρεβλώσουν την αλήθεια μπροστά στα μάτια όλων των πολιτών που τους παρακολουθούν στα τηλεοπτικά παράθυρα. Εκτός από αυτό, η συχνή τακτική της προώθησης των ατόμων της ιδεολογίας τους/ του στενού τους κύκλου, ως μέλη της κυβέρνησης, δικαιολογεί το χαρακτηρισμό τους ως τροφοδότες της ευνοιοκρατίας.

Πολιτισμός:

Είναι κοινά αποδεκτό ότι τα σημερινά δημιουργήματα της τέχνης δε μεταρσιώνουν* τους δέκτες (πχ: τραγούδια, βιβλία, ποιητικές συλλογές, πίνακες ζωγραφικής). Παράλληλα, ο εκπεσμός του αθλητικού ιδεώδους με τις απαράδεκτες πράξεις βίας στα γήπεδα, με την ολοένα και μεγαλύτερη χρήση αναβολικών χαπιών εκ μέρους των αθλητών, είναι φθοροποιοί παράγοντες του πολιτισμού μας. Βέβαια, η συρρίκνωση του γλωσσικού κώδικά μας υπό την επίδραση της αγγλικής και γενικότερα της ΄΄τεχνολογικής΄΄ γλώσσας αποτελεί τρανή απόδειξη της αποξένωσης του ατόμου από ένα ζωογόνο στοιχείο του πολιτισμού του.

Περιβάλλον:

Η απομύζηση των πλούτων της μάνας- γης, η αποψίλωση στρεμμάτων γης με

διάφορες πυρκαγιές που προξενούν ορισμένοι ΄΄επιτήδειοι΄΄, προκειμένου να οικοδομήσουν οικήματα, η κατασπατάληση των πηγών ενέργειας αποτελούν ενδείξεις της αλλοτρίωσης του ατόμου.

Παιδεία-εκπαίδευση:

Το σχολείο ως θεσμός δεν αποβλέπει στην ολόπλευρη μόρφωση του ατόμου. Οι

εξαντλητικές εξετάσεις για την είσοδο στην Ανώτατη εκπαίδευση, η στείρα αποστήθιση των γνώσεων που υπαγορεύεται από τη δεσμευτική ύλη των αναλυτικών προγραμμάτων, η μη επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, η ανεπαρκής υλικοτεχνική υποδομή είναι παράμετροι του σημερινού εκπαιδευτικό σύστημα. Οι τελευταίοι θέτουν φραγμό στην πνευματική αναβάθμιση, ψυχική καλλιέργεια, ηθική ανύψωση των νέων.

Δυστυχώς, οι μαθητές μαχόμενοι για υψηλότερες επιδόσεις σε σχέση με αυτές των συμμαθητών τους, ουσιαστικά τους ανταγωνίζονται αντί να συναγωνίζονται. Οι ίδιοι, είναι εντελώς απροετοίμαστοι για τα επαγγελματικά αδιέξοδα που τους επιφυλάσσει η έξοδός του από το ενιαίο λύκειο γι αυτό και η απογοήτευση, η αποξένωση κλπ από το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον είναι οι κύριες αντιδράσεις τους

Αιτίες αλλοτρίωσης:

Βασικότατο αίτιο της αλλοτρίωσης του σύγχρονου ανθρώπου είναι οι ΄΄νόμοι΄΄ που θέτει η παραγωγή, η κατανάλωση και γενικότερα η βιομηχανοποίηση που βασίζεται στην τεχνολογία. Για μεγαλύτερη σαφήνεια αναφέρουμε ότι ο εργαζόμενος αντί να κατευθύνει την παραγωγική διαδικασία καθίσταται όργανο παραγωγής που μηχανιστικά χειρίζεται διάφορα τεχνικά μέσα. Στο πλαίσιο αυτό, ερμηνεύεται και η υπερεντατικοποίηση της εργασίας μέσω της οποίας ο άνθρωπος μπορεί να αποκτήσει πιο πολλά χρήματα για την αποκλειστική κατανάλωση υλικών αγαθών. Με τον τρόπο όμως αυτό δεν κατανοεί ότι πρωτίστως αναλώνει τις διανοητικές και ψυχικές δυνάμεις του.

Επιπλέον, το σύνολο των ραφιναρισμένων* ειδήσεων που προβάλλονται καθημερινά στην οθόνη των δεκτών, διευκολύνουν την ιδεολογική σύγχυση και τη αδυναμία αποτίμησης των γεγονότων εκ μέρους τους. Είναι βέβαιο, ότι η σκόπιμη

διαστρέβλωση των ειδήσεων, η απόκρυψη της αλήθειας για τα κοινά ζητήματα που απασχολούν το σύνολο των πολιτών παρακωλύουν την ολόπλευρη/ σφαιρική ενημέρωση των ανθρώπων και αναντίλεκτα οδηγούν στην πνευματική ομοιομορφία τους.

Ακόμα, η ίδια η δομή της κοινωνίας διευκολύνει, θα λέγαμε, την ηθικοψυχική του αλλοίωση σύγχρονου ανθρώπου. Τόσο, ο τρόπος θέσπισης των θεσμών* με τη μη συμμετοχή των πολιτών και τη συνακόλουθη επιλεκτική εφαρμογή αυτών από τους τελευταίους, όσο και η μη βίωση του κράτους δικαίου/ του κράτους προνοίας στο οποίο άξονας θα ήταν οι αρχές του δημοκρατικού πολιτεύματος, καταδεικνύουν την υπολειτουργία του κρατικού μηχανισμού. Στο πλαίσιο αυτό, λοιπόν, το άτομο αρνείται να προωθήσει τις κοινωνικές αξίες (δικαιοσύνη, ευνομία, αλληλεγγύη κλπ).

Μία πρόσθετη ρίζα του αλλοτριωμένου τρόπου ζωής είναι η κρίση του ανθρωπισμού.

Δεν μπορεί να αντιτεθεί κανείς στο ότι η κατίσχυση του ατομισμού και ο επακόλουθος εγωισμός είναι κυρίαρχα χαρακτηριστικά του συνόλου των ατόμων μιας κοινωνίας, διαβρώνοντας τις κοινωνικές σχέσεις των ανθρώπων. Η πλεονεξία και ιδιοτέλεια αναδεικνύονται στην καθημερινή πάλη του εργαζόμενου για την απόκτηση περισσότερων υλικών αγαθών, ο οποίος δεν διστάζει για το σκοπό αυτό να απεκδυθεί κάθε αίσθηση ανθρωπιάς, αλληλεγγύης, αλτρουισμού προς το συνάνθρωπο.

Τρόποι αντίστασης στην αλλοτρίωση:

Ατομικό επίπεδο:

Ο κάθε άνθρωπος καλείται να αποκτήσει τα κατάλληλα εφόδια που θα τον οδηγήσουν στην απόκτηση της αυτογνωσίας του. Τόσο οι ηθικές αξίες όσο και ατομικές αρετές, όπως η υπομονή, η επιμονή, η αυτοεκτίμηση , η αισιοδοξία πρέπει να αποτελούν τα κριτήρια βάσει των οποίων θα λαμβάνονται οι αποφάσεις του.

Επίσης, η στροφή του κάθε ατόμου προς την πνευματικότητά του αποτελεί ένα ανασχετικό παράγοντα στην αλλοτρίωσή του. Η σωστή εκτίμηση των γεγονότων που του συμβαίνουν μέσω της κριτικής τους εξέτασης, η σφαιρική αντίληψη των πραγμάτων μέσω της απόκτησης ορθολογικού πνεύματος, ο συνεχής προβληματισμός σε θέματα επικαιρότητας, απελευθερώνουν τον άνθρωπο από την ημιμάθεια συμβάλλοντας στην απόκτηση σύνεσης.

Πολιτεία:

Η πολιτεία έχει χρέος με κάθε τρόπο να προάγει την παιδεία και τον πολιτισμό, να υπερασπίζεται τη δικαιοσύνη, την αξιοκρατία ενεργοποιώντας έτσι το ανθρώπινο δυναμικό της. Η δημιουργία του κράτους προνοίας εναπόκειται πρωτίστως στους λειτουργούς της. Στον αντίποδα του παραπάνω οράματος βρίσκεται ο σημερινός εμπτυσμός * της πολιτικής ζωής της χώρας μας.

Άνθρωποι του πνεύματος:

Αναμφίβολα, στην αποφυγή της αλλοτρίωσης μπορούν να συμβάλλουν και οι ποιητές, οι λογοτέχνες, οι ζωγράφοι, οι συνθέτες κλπ. Με το έργο τους δύνανται να επισημάνουν τις συνέπειες του αλλοτριωτικού τρόπου ζωής, τις μεθόδους με τις οποίες μπορεί να αποφευχθεί το παραπάνω. Και βέβαια, ο προσανατολισμός των νέων προς την αναζήτηση της αληθινής ευτυχίας, προς την απόκτηση ανελαστικής ατομική συνείδησης προς την ανάπτυξη ουσιαστικών διαπροσωπικών σχέσεων, προς την υπεράσπιση συλλογικών στόχων μπορεί να ΄΄εκπορευτεί΄΄ από αυτούς τους δημιουργούς

Λεξιλόγιο:

μεταρσιώνω= προκαλώ ψυχική ανάταση, εξυψώνω την ψυχή και το πνεύμα

απομυζώ= εκμεταλλεύομαι εξαντλητικά, καρπώνομαι κάθε απόθεμα (οικονομικό, δύναμης, ενέργειας) κάποιου

αποψιλώνω= καθαρίζω, καταστρέφω της βλάστηση μιας περιοχής, στερώ (μτφ).

εμπτυσμός= το φτύσιμο (κυρ.) ως ένδειξη περιφρόνησης, (συνεκδ.) ο εξευτελισμός.

(πηγή : Alfavita).