Νέα Ελληνικά κείμενα Α΄Λυκείου. Σχέδιο μαθήματος. «Του νεκρού αδελφού».

Α. Αφόρμηση.

Το δημοτικό αυτό τραγούδι αφηγείται την υπερφυσική ιστορία του νεκρού αδελφού που τον σηκώνουν από το μνήμα οι κατάρες της μάνας για να εκπληρώσει την υπόσχεση πού έδωσε , φέροντας τη λατρευτή κόρη στη μάνα.

Β.Σύνδεση με μύθους.

Είναι πανάρχαια πίστη ότι η φύση, ο θεός, ανασταίνονται την άνοιξη και πεθαίνουν το χειμώνα. Το μυστήριο της νεκρανάστασης και της συνέχειας της ζωής, των κρυφών ανθρωπίνων δυνάμεων χαρακτηρίζει την παραλογή αυτή. Ο Πλούταρχος, αναφέρει: «Οι Φρύγες, επίσης, που πίστευαν ότι ο Θεός κοιμάται τον χειμώνα, ενώ το καλοκαίρι είναι ξυπνητός, έκαναν βακχικές τελετές προς τιμήν του, τον χειμώνα τους κατευνασμούς και το καλοκαίρι τις ανεγέρσεις. Οι Παφλαγόνες, τέλος, πιστεύουν ότι τον χειμώνα είναι ο Θεός δεμένος και φυλακισμένος, ενώ την άνοιξη κινείται κι ελευθερώνεται» (Πλούταρχος, Ηθικά, «Περί Ίσιδος και Οσίριδος», 378E).

Γ. Στοιχεία Παραλογής:

1.Το ποίημα είναι πολύστιχο αφηγηματικό τραγούδι.

2.Εξιστορεί δραματικά γεγονότα(την ανάσταση του αδελφού,αλλά και τον τελικό θάνατο τους.

3.Έντονα μυθικά στοιχεία( Η Ανάσταση του Αδελφού, τα πουλιά που ομιλούν).

Δ.Ιδέες.

1.Η πίστη στις ανώτερες αξίες της ζωής(στην οικογενειακή αγάπη και αφοσίωση).

2.Οι οικογενειακοί δεσμοί και η αγάπη μεταξύ των μελών της οικογένειας.

3.Η πίστη στις ανώτερες ανθρώπινες δυνάμεις οι οποίες πολλές φορές θα πρέπει να καθοδηγούν τους ανθρώπους.

4.Προβολή των θρησκευτικών αξιών  και ιδεών.

5.Η νίκη επί του αδυνάτου.

6,Η συγκεκριμένη θέση της γυναίκας.

Έκφραση-Έκθεση Α΄Λυκείου.

Έκφραση-Έκθεση Α΄Λυκείου.

Θέμα: «Πώς κατά τη γνώμη σας μπορεί να καλλιεργηθεί η άρτια γλωσσική έκφραση των νέων;».

Η δύναμη της σκέψης και της επικοινωνίας χαρακτηρίζει τη λειτουργία της γλώσσας. Η γλώσσα  μεταφέρει όλες εκείνες τις γνώσεις και τις πληροφορίες οι οποίες πραγματικά δομούν τον άνθρωπο και την κοινωνία. Επίσης η γλώσσα είναι το μέσο διατήρησης και κληρονομιάς των πολιτιστικών αγαθών που πλουτίζουν τις γενεές. Είναι αδήριτη ανάγκη λοιπόν οι νέοι να ανακαλύψουν όλους εκείνους τους τρόπους καλλιέργειας μιάς πραγματικά άρτιας γλώσσας.

Οικογένεια.

Η οικογένεια μπορεί να αποτελέσει πρωταρχικό παράγοντα γλωσσικής καλλιέργειας του νέου.Είναι υποχρεωμένη να παρέχει τα κατάλληλα εκείνα πνευματικά ερεθίσματα στα νεαρά μέλη της προκειμένου αυτά να προχωρήσουν στις κατάλληλες προτεραιότητες και επιλογές. Το οικογενειακό περιβάλλον οφείλει να ασκεί ορθή  γλωσσική αγωγή ,κυρίως μέσα από τον ορθό λόγο της καθημερινής επικοινωνίας και το διάλογο.Οι γονείς έχουν πάντα την ικανότητα σαν φυσικοί προστάτες των νέων να καλλιεργούν την αγάπη  για το βιβλίο και όχι απλώς τη χρησιμοθηρική αντίληψη για τη γνώση στα στενά πλαίσια της επιδιωκόμενης επαγγελματικής αποκατάστασης.

Εκπαίδευση.

Το σχολείο ως εκπαιδευτικός θεσμός οφείλει να καταστήσει γνωστή τη γλώσσα σε όλη την ιστορική της διαδρομή και να αναδείξει με ελκυστικό και προσιτό τρόπο το λεξιλογικό της πλούτο.Ούτως ή άλλως η γλώσσα προσφέρει και στο σχολείο τη λειτουργικότητα στην καθημερινή επικοινωνία.Οι εκπαιδευτικοί με μεράκι μπορούν να αναβαθμίσουν τα γλωσσικά μαθήματα επιδιώκοντας την ορθή διδασκαλία της γλώσσας χωρίς να επιβάλουν πνεύμα σχολαστικισμού ή τυπολατρείας.Στο βαθμό στον οποίο οι δάσκαλοι θα εφαρμόσουν σύγχρονους επιστημονικά και παιδαγωγικά τρόπους η γλώσσα θα εμπλουτισθεί και θα αποτελέσει χρήσιμο όπλο στην ατομική και κοινωνική εξέλιξη του μαθητή.

Πολιτεία.

Η πολιτεία δεν μπορεί να μείνει αμέτοχη σε όλα αυτά. Είναι υποχρεωμένη να εμπλουτίσει τις σχολικές βιβλιοθήκες με νέα βιβλία ικανά να προσελκύσουν ένα μεγάλο μέρος των πολιτών ώστε τελικά να κερδίσουν τη φιλαγνωστική διάθεση και των νέων αλλά και της κοινωνίας. Εξάλλου οφείλει το επίσημο κράτος να μεριμνήσει για την καταπολέμηση του αναλφαβητισμού μέσα από ειδικά προγράμματα όπως αυτό της λαϊκής επιμόρφωσης ,των ανοιχτών πανεπιστημίων και άλλων.

ΜΜΕ.

Θεωρία Λογοτεχνίας. Οι λειτουργίες του αφηγητή.

Ο αφηγητής μπορεί να είναι πρόσωπο της αφήγησης με πρωταγωνιστικό ή δευτερεύοντα ρόλο , ή μπορεί να είναι και αμέτοχος στα γεγονότα.Aν συμμετέχει στην ιστορία (είτε ως βασικός ήρωας είτε ως απλός παρατηρητής ή αυτόπτης μάρτυρας ) τον ονομάζουμε ομοδιηγητικό αφηγητή. Σε αυτή την περίπτωση ο αφηγητής  αφηγείται σε πρώτο ρηματικό πρόσωπο (πρωτοπρόσωπη αφήγηση).

Διακρίνονται δύο παραλλαγές του ομοδιηγητικού αφηγητή: ο αφηγητήσ- παρατηρητής /θεατής , δηλαδή οαφηγητής που είναι παρατηρητής /μάρτυρας των συμβάντων της αφήγησης και ο αφηγητικός πρωταγωνιστής δηάδή ο αφηγητής που συμμετέχει  στην αφήγηση ως βασικός ήρωας.Όταν  μάλιστα αφηγείται σε πρώτο ρηματικό την προσωπική του ιστορία ονομάζεται ιδιαίτερα «αυτοδιηγητικός αφηγητής».

Αν ο αφηγητής δεν συμμετέχει καθόλου στην ιστορία που διηγείται ονομάζεται «ετεροδιηγητικός αφηγητής». Στην περίπτωση αυτή ο συγγραφέας αναθέτει την αφήγηση σε πρόσωπο ξένο ΄προς την ιστορία την οποία παρουσιάζει σε τρίτο πρόσωπο ( τριτοπρόσωπη αφήγηση). Ονομάζεται ιδιαίτερα παντογνώστης αφηγητής ( ή «αφηγητής θεός»)  αυτός που βρίσκεται παντού και πάντοτε και γνωρίζει τα πάντα ακόμα και τις πιο απόκρυφες σκέψεις των προσώπων της αφήγησης. 

Nέα Ελληνικά Κείμενα. Β΄Λυκείου. Η Φόνισσα(Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης).

Συσχέτιση του έργου με το βίο του συγγραφέως:

Ο Παπαδιαμάντης γεννήθηκε στη Σκιάθο.Γιός ιερέως βίωσε τη χριστιανική παράδοση και τη νεοελληνική επαρχιώτικη πραγματικότητα γεγονός που σφράγισε ανεξίτηλα την προσωπικότητα και το έργο του.Ήταν άνθρωπος βαθύτατα θρησκευόμενος διαπνεόμενος από τα ιδεώδη  του χριστιανισμού φύση ευαίσθητη και ποιητική.Μοναχικός κινούμενος στο μεταίχμιο του κοσμικού και του μοναχικού βίου(κοσμοκαλόγερος).

Βασικά χαρακτηριστικά της γραφής του Παπαδιαμάντη που προσδίδουν στο έργο του ιδιοτυπία,γοητεία και λογοτεχνική αξία:

1.Η Θρησκευτική πνοή: Το θρησκευτικό στοιχείο σημαδεύει τα βιώματα και την έμπνευση του Παπαδιαμάντη.Στα έργα του συναντά κανείς τις δίδυμες δυνάμεις του καλού και του κακού, του χάους και του παραδείσου, της απωλείας και της σωτηρίας.Ο Παπαδιαμάντης ζεί την καθημερινότητα του χριστιανού αντιμετωπίζει ο ίδιος τα διλήμματά του , βιώνει την ηθική κρίση.Γι αυτό και ο χριστιανισμός του έχει χαρακτηρισθεί εμπράγματος.

               2.Τα πρόσωπα του έργου του δεν είναι αυτόνομες προσωπικότητες( η έννοια της θρησκευτικής συλλογικότητας βασιλεύει στο έργο του) αλλά μέλη ενός ευρυτέρου συνόλου ενός κοινού σώματος από  το οποίο αντλούν τους όρους και τις προϋποθέσεις του προσδιορισμού  τους.Αποτελούν με άλλα λόγια μέλημιάς εκκλησιαστικής κοινότητας η οποία και συνέχεται σε μία αρραγή ενότητα.

Σημειώσεις εισαγωγής Επιταφίου Περικλέους.

Aρχαία Ελληνικά Β΄Λυκείου.

Θουκυδίδου Επιτάφιος.

Εισαγωγή-Σημειώσεις.

1.Μέσα στις μοναδικές για τον αρχαίο κόσμο οικονομικές κοινωνικές πολιτικές και πολιτιστικές συνθήκες που εξασφάλιζε η Αθήνα του Περικλέους στους πολίτες της ο Θουκυδίδης αφομοίωσε δημιουργικά την πνευματική κληρονομιά του παρελθόντος προπάντων όμως την πολιτιστική έκρηξη της περίκλειας εποχής (αττική τραγωδία,ηροδότεια ιστοριογραφία,αρχαιοελληνικός διαφωτισμός,όπως τον εξέφρασαν οι  μεγάλοι σοφιστές).

2.Ο Θουκυδίδης είναι ο κυρίως ιστορικός του Πελοποννησιακού πολέμου. Φιλοδοξία του ιστορικού όταν προγραμμάτιζε τη συγγραφή της Ιστορίας του δεν ήταν απλώς η αντικειμενική και ολοκληρωμένη αφήγηση των γεγονότων ενός μεγάλου πολέμου αλλά η δημιουργία και κληροδότηση στην ανθρωπότητα ενός έργου με διαχρονική αξία,ενός κτήματος ες αεί.Και αυτό επειδή πίστευε ότι η ανθρώπινη φύση δεν μεταβάλλεται ουσιαστικά και έτσι εάν με τη μελέτη του έργου του ο αναγνώστης διδαχθεί ποια αποτελέσματα έχουν οι συγκεκριμένες αντιδράσεις που εκδηλώνει  ο άνθρωπος εξαιτίας των μεταβολών των καταστάσεων θα καταστή ικανός να αντιμετωπίσει με μεγαλύτερη επιτυχία ανάλογες καταστάσεις στο μέλλον.

Ύλη φιλολογικών μαθημάτων:

Ύλη Πανελλαδικών Εξετάσεων :

https://www.esos.gr/arthra/52260/i-didaktea-kai-exetastea-yli-sh-etos-2018-gia-ta-mathimata-poy-exetazontai-stis

Ύλη φιλολογικών  μαθημάτων Γενικών Ημερησίων Λυκείων:

http://blogs.sch.gr/dstefanou/files/2016/09/%CE%9F%CE%94%CE%97%CE%93%CE%99%CE%95%CE%A3_%CE%A6%CE%99%CE%9B%CE%9F%CE%9B%CE%9F%CE%93%CE%99%CE%9A%CE%91_%CE%93%CE%95%CE%9B.pdf

Χρήσιμα μορφολογικά στοιχεία για το μάθημα της Έκφρασης-Έκθεσης.

Παραθετικά των επιθέτων:

1.σοφός – σοφότερος –σοφότατος.

2.βαρύς –βαρύτερος –βαρύτατος.

3.αληθής –αληθέστερος- αληθέστατος.

4.σώφρων- σωφρονέστερος – σωφρονέστατος.

5.ευδαίμων – ευδαιμονέστερος –ευδαιμονέστατος.

6.απλός – απλούστερος – απλούστατος.

Αρχαιοπρεπή παραθετικά επιθέτων τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως ωραίες εκφράσεις:

Ηδιστον: το πολύ ευχάριστο

Κάλλιστος: ο πολύ καλός

Μείζων: ο μεγαλύτερος (το μείζον).

Άριστος – βέλτιστος : ο πολύ καλός.

Κάκιστος –χείριστος : ο πολύ κακός

Πώς μεταβάλλονται οι προθέσεις κατά τη σύνθεση:

Εν(προθέσεις που τελειώνουν σε (ν)) : πρίν το π,β,φ=μ( εμπαθής)

                                                                       Πρίν το κ.γ.χ= γ(εγγραφή)

                                                                       Πρίν  το μ=μ  (εμμένω)

                                                                        Πρίν το λ= λ(ελλείπω).