Κ. Καρυωτάκης, Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα

Ο Κ. Καρυωτάκης είναι ο κύριος εκφραστής των τάσεων που επικρατούν κατά την πρώτη δεκαετία του Μεσοπολέμου:

ü  αβεβαιότητα, ρευστότητα και απογοήτευση μετά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο και τη Μικρασιατική καταστροφή.

ü  οριστικός ενταφιασμός της Μεγάλης ιδέας – αναζήτηση νέων οραμάτων.

ü  αστάθεια στην πολιτική ζωή με δικτατορίες και συνεχή αλλαγή κυβερνήσεων.

ü  αστικοποίηση της ελληνικής κοινωνίας – εμφάνιση νέων κοινωνικών προβλημάτων.

ü  κριτική στο πολιτικό και κοινωνικό κατεστημένο.

Ανάλυση- Ερμηνεία. 

Δομή:   Δύο στροφές – ενότητες:

o   1^η στροφή: ……………………………………………………………..

o   2^η στροφή: ……………………………………………………………..

Το ποίημα αποτελείται από δύο άνισες ως προς τον αριθμό των στίχων στροφές. Το μέτρο είναι ιαμβικό, αλλά οι στίχοι δεν έχουν μεταξύ τους τον ίδιο αριθμό συλλαβών. Υπάρχουν ορισμένες ομοιοκαταληξίες, οι οποίες όμως είναι ακανόνιστες και μοιάζουν σχεδόν τυχαίες. Ο στίχος είναι ……………... Η χρήση …….. ενικού προσώπου δίνει προσωπικό και εξομολογητικό τόνο στο περιεχόμενό του.

1^η Στροφή

Στη στροφή αυτή εναλλάσσονται σχεδόν τα εκφραστικά στοιχεία της παρομοίωσης και της μεταφοράς:

Στίχοι 1-2 παρομοίωση

Στίχοι 3-4 μεταφορά

Στίχοι 9-10 παρομοίωση

Στίχοι 11-12 μεταφορά

ενώ διάσπαρτη είναι η ειρωνική διάθεση του ποιητή. Πιο αναλυτικά:

Αναλυτικά ο νέος τρόπος εξέτασης Ελληνικής Γλώσσας – Νέων Ελληνικών στο Λύκειο

• 
  

Λύκειο: Ο νέος τρόπος εξέτασης Ελληνικής Γλώσσας – Νέων Ελληνικών

Ελληνική Γλώσσα (Νέα Ελληνική Γλώσσα και Νέα Ελληνική Λογοτεχνία) και Νέα Ελληνικά (Νεοελληνική Γλώσσα και Νεοελληνική Λογοτεχνία)

Οι δύο κλάδοι της Ελληνικής Γλώσσας (Νέα Ελληνική Γλώσσα και Νέα Ελληνική Λογοτεχνία) στις Α΄ και Β΄ τάξεις Ημερησίου Γενικού Λυκείου και Α΄, Β΄ και Γ΄ τάξεις Εσπερινού Γενικού Λυκείου καθώς και οι δύο κλάδοι των Νέων Ελληνικών (Νεοελληνική Γλώσσα και Νεοελληνική Λογοτεχνία) της Γ’ τάξης Ημερησίου Γενικού Λυκείου και της Δ’ τάξης Εσπερινού Γενικού Λυκείου εξετάζονται την ίδια μέρα και η συνολική διάρκεια της εξέτασης είναι τρεις (3) ώρες.

Τα θέματα δίνονται σε ξεχωριστό φύλλο για κάθε κλάδο, οι απαντήσεις αναπτύσσονται σε ξεχωριστό φύλλο για καθέναν από τους δύο κλάδους και αποδίδεται διακριτός βαθμός για καθέναν από αυτούς.

I. Ειδικότερα στον κλάδο της Νέας Ελληνικής Γλώσσας/ Νεοελληνικής Γλώσσας: Δίνεται ένα μη λογοτεχνικό κείμενο, μη διδαγμένο, το οποίο μπορεί να είναι δημοσιογραφικό κείμενο ή επιστημονικό ή πληροφοριακό άρθρο, συνέντευξη, κριτική, ομιλία, επιστολή, επιφυλλίδα ή δοκίμιο. Το κείμενο μπορεί να συνοδεύεται από σύντομο εισαγωγικό σημείωμα χωρίς ερμηνευτικά σχόλια.

Οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται να απαντήσουν στα ζητούμενα τριών θεμάτων από τα οποία:

α) ένα (1) αφορά στην κατανόηση του κειμένου και διαιρείται σε δύο ερωτήματα και βαθμολογείται με 30 μονάδες. Η βαθμολογία επιμερίζεται στα δύο ερωτήματα ισοδύναμα (15 +15).

β) ένα (1) αφορά στην προσέγγιση της δομής και της γλώσσας του κειμένου, μπορεί διαιρείται σε έως και τρία (ερωτήματα και βαθμολογείται με 30 μονάδες, και

γ) ένα (1) αφορά στην ερμηνεία-παραγωγή λόγου και βαθμολογείται 40 μονάδες.

Σχήματα Λόγου στα Νέα Ελληνικά

Σχήματα Λόγου στα Νέα Ελληνικά 

Της Έρης Ναθαναήλ

(Αλφαβητική σειρά)

ΑΛΛΗΓΟΡΙΑ: Είναι η φράση εκείνη που έχει μεταφορική χροιά και κρύβει νοήματα διαφορετικά από εκείνα που δηλώνουν οι λέξεις της.

ΑΝΑΔΙΠΛΩΣΗ – ΠΑΛΙΛΛΟΓΙΑ: Μιαλέξη ή μικρή φράση επαναλαμβάνεται αμέσως μετά για δεύτερη φορά συνήθως με έναν εμπρόθετο πρόσθετο προσδιορισμό.

ΑΝΑΚΟΛΟΥΘΟ: Κάποιες λέξεις δε βρίσκονται σε συντακτική συμφωνία με τις προηγούμενες ή με τις επόμενές τους. Δεν βρίσκονται σε κανονική συντακτική συνέχεια.

ΑΝΑΣΤΡΟΦΗ: Αλλάζει σκόπιμα η συντακτική σειρά, η φυσική σειρά που έχουν στο λόγο οι λέξεις και μετατοπίζονται.

ΑΝΑΦΩΝΗΣΗ- ΕΠΙΦΩΝΗΣΗ – AΠΟΣΤΡΟΦΗ: Είναι μια λέξη ή φράση επιφωνηματική [επίκληση σε ιερό πρόσωπο, ευχή, κατάρα, κ.α.] που κάποτε φανερώνει και τη συναισθηματική κατάσταση εκείνου που μιλάει [θαυμασμό, θλίψη κ.α.].

ΑΝΤΙΘΕΣΗ: Προβάλλονται η μια κοντά στην άλλη δυο έννοιες, ιδιότητες, καταστάσεις, ενέργειες, εικόνες, που έχουν ολότελα διαφορετικά γνωρίσματα.

Γ΄κλίση ουσιαστικών (πηγή: http://theodwrapappa.blogspot.com/p/blog-page_18.html)

Η τρίτη κλίση περιλαμβάνει περιττοσύλλαβα ονόματα και των τριών γενών. Τα τριτόκλιτα ουσιαστικά λήγουν στην ονομαστική του ενικού σ' ένα από τα φωνήεντα: α, ι, υ, ω ή σ' ένα από τα σύμφωνα ν, ρ, ς, (ξ, ψ). Στη γενική του ενικού λήγουν σε ‐ος, ‐ως, ‐ους.

Α) Ανάλογα με την κατάληξη, διαιρούνται σε:

• Καταληκτικά - ονομάζονται όσα αρσενικά και θηλυκά σχηματίζουν την ονομαστική του ενικού με την κατάληξη ‐ς, π.χ. ἥρω‐ς, ἰχθύ‐ς και ξ, ψ: ο κόραξ(κς), ο Άραψ(βς)
  

  Επισήμανση: κ, γ, χ + ς = ξ (ο κορακς = κόραξ ,η πτέρυγς = πτέρυξ, ο όνυχς = όνυξ)

                        π, β, φ + ς = ψ (ο γύπς = γύψ, χάλυβς = χάλυψ)
• Ακατάληκτα - ονομάζονται αυτά που σχηματίζουν την ονομαστική του ενικού χωρίς κατάληξη, π.χ. χιών, ἠχώ 

Β) Ανάλογα με το θέμα, διαιρούνται σε:

• Μονόθεμα - ονομάζονται αυτά που σχηματίζουν όλες τις πτώσεις από ένα μόνο θέμα, π.χ. χιτών, χιτῶν‐ος)
  ΠΡΟΣΟΧΗ: Το θέμα στα μονόθεμα βρίσκεται από τη γενική του ενικού, αφού αφαιρεθεί από αυτήν η κατάληξη (πίνακ‐ος > πινακ‐, κλητῆρ‐ος > κλητηρ‐)
• Διπλόθεμα - ονομάζονται αυτά που σχηματίζουν τις πτώσεις με δύο θέματα, γιατί σε μερικές περιπτώσεις εκτείνουν το φωνήεν της τελευταίας συλλαβής του θέματος (ἡγεμόν‐ος, ἡγεμών, πόλις, πόλεως)
  
  
  Επισημάνσεις για τα διπλόθεμα:
• Το θέμα που έχει στην τελευταία συλλαβή μακρόχρονο φωνήεν λέγεται ισχυρό θέμα ποιμήν, ῥήτωρ
• Το θέμα που έχει στην τελευταία συλλαβή βραχύχρονο φωνήεν λέγεται αδύνατο θέμα (ηγεμον-ος)
• Το ισχυρό θέμα βρίσκεται από την ονομαστική του ενικού, π.χ. ὁ ἡγεμών, ὁ ποιμήν
• Το αδύνατο θέμα βρίσκεται από τη γενική του ενικού, αφού αφαιρεθεί η κατάληξη (τοῦ ἡγεμόν‐ος > ἡγεμον, τοῦ ποιμένος > ποιμεν‐)

Κριτήρια αξιολόγησης Έκφρασης – Έκθεσης Β’ Λυκείου: Λακωνικότητα Της Χαράς Ανδρονίδη

Κείμενο: Λακωνικότητα (www.schoole.time.gr).

Στις καθημερινές μας συζητήσεις αλλά και τις διάφορες εκπομπές, ραδιοφωνικές ή τηλεοπτικές, ακούμε συχνά την προτροπή: απάντησε μου με συντομία, απάντησε μου επί της ουσίας, απάντησε μου με λακωνικότητα. Τι όμως είναι η λακωνικότητα και ποια η σημασία της για την επικοινωνία μας; Με τον όρο λακωνικότητα εννοούμε τη σύντομη διατύπωση των απόψεων μας, προφορικά ή γραπτά, χωρίς να παραβλάπτεται η πληρότητα του νοήματος.

Η ικανότητα της σύντομης και ακριβούς απόδοσης των νοημάτων θεωρούνταν στην αρχαιότητα αρετή. Οι Σπαρτιάτες και οι Λάκωνες, γενικότερα, φημίζονταν ιδιαίτερα για το σύντομο τρόπο έκφρασης τους και αυτό το επιβεβαιώνει και ο όρος λακωνικότητα. Οι αρχαίοι Έλληνες, μάλιστα, είχαν προσδώσει στην αρετή αυτή και φιλοσοφική διάσταση, όπως διαφαίνεται και από την εύστοχη άποψη: «το λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν». Επίσης και άλλες συμβουλές και προτροπές τους αναφέρονταν στην αρετή αυτή. Οι φράσεις: «Μην εν πολλοίς ολίγα λέγε, αλλά εν ολίγοις πολλά», «Ουκ εν τω πολλω το ευ, αλλά εν τω ευ το πολύ» φανερώνουν τη σημασία που έδιναν οι αρχαίοι Έλληνες στη συντομία του λόγου.

Η σημασία της στην καθημερινή μας ζωή είναι μεγάλη. Καταρχάς εντοπίζουμε τις συζητήσεις και την επιχειρηματολογία μας στο ζητούμενο και μόνο σ’ αυτό. Οι πλατειασμοί, οι περιττολογίες και οι παρεκβάσεις οδηγούν σε φυγόκεντρο τρόπο συζήτησης, με αποτέλεσμα να ελλοχεύει ο κίνδυνος αποπροσανατολισμού κατά τη διάρκεια της συζήτησης. Η προσοχή των συνομιλητών, πιθανώς να στραφεί, εσκεμμένα, ή όχι, σε δευτερεύουσες πλευρές του θέματος και να δυσχεραίνεται η δυνατότητα ορθών διαπιστώσεων και συμπερασμάτων.

. Δύο είδη σχέσεων – δύο άξονες Ο συνταγματικός και ο παραδειγματικός

. Δύο είδη σχέσεων – δύο άξονες

Ο συνταγματικός και ο παραδειγματικός είναι οι βασικοί άξονες που διατρέχουν τογλωσσικό σύστημα . Είναι βασικό να συνειδητοποιήσουμε ότι κάθε φορά που παράγουμεή κατανοούμε ως ομιλητές μια πρόταση, δουλεύουμε παράλληλα και στους δύο άξονες:·           Στον συνταγματικό, βάζοντας σε σωστή σειρά ή μορφή τις λέξεις ανάλογα με το τι προηγείται ή ακολουθεί·           Στον παραδειγματικό, διαλέγοντας τις λέξεις ανάμεσα από άλλες που θα μπορούσαν να έχουν χρησιμοποιηθεί.Για παράδειγμα, στην πρόταση

Άφησε τον χάρακαη αιτιατική πτώση είναι υποχρεωτική, αφού η λέξη χάρακας έχει τον ρόλο του αντικειμένου του μεταβατικού αφήνω. Και ένας τρόπος που η πρόταση μπορεί να επεκταθεί είναι ως

Άφησε τον χάρακα στο τραπέζι

αφού το ρήμα επιτρέπει, εμπρόθετο προσδιορισμό του τόπου (συνταγματικός άξονας).

 Από την άλλη, στη θέση των λέξεων που εμφανίζονται στην πρόταση θα μπορούσαν να έχουμε άλλες: π.χ.

ακουμπάω, ακούμπησα, βάζω, έβαλα (αντί για το άφησε),

γόμα, ξύστρα (αντί για το χάρακα) κλπ. (παραδειγματικός άξονας).

3.1 Συνταγματικός άξοναςΌλες οι σχέσεις που

 αφορούν τη συνεμφάνιση στοιχείων στον λόγο και χαρακτηρίζουν τον τρόπο με τον οποίο το κάθε φώνημα ακολουθεί το άλλο, η κάθε λέξη την προηγούμενη κλπ. είναι συνταγματικές σχέσεις. Γι’ αυτό ο συνταγματικός άξονας λέγεται και οριζόντιος άξονας. 

Nέα Ελληνική Γλώσσα Β΄Γυμνασίου Ενότητα 4η. Ωριαίο διαγώνισμα. Α΄Κείμενο. «Πώς ονειρεύομαι τα σχολικά κτίρια».

 Τα σχολικά κτίρια τα ονειρευόμαστε βαμμένα με ευχάριστα χρώματα, ευάερα, ευήλια, με ευρύχωρες αίθουσες, εξοπλισμένες με Η/Υ , διαδραστικούς πίνακες και βιβλιοθήκες. Στους διαδρόμους να υπάρχουν ντουλαπάκια για τη φύλαξη και την ασφάλεια των προσωπικών μας ειδών. Τέλος θα θέλαμε να υπάρχει μια βιβλιοθήκη εξοπλισμένη με πολλά βιβλία σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή, ώστε να έχουμε έναν χώρο, για να ετοιμάζουμε τις σχολικές μας εργασίες, όσες απαιτούν αναζήτηση υλικού και γενικότερα, όταν έχουμε κάποιο κενό να περνούμε δημιουργικά το χρόνο μας…

     Ας περάσουμε τώρα στο καυτό θέμα των μαθημάτων. Θα θέλαμε να είναι λιγότερα και με ουσιαστικό περιεχόμενο και να υπάρχει χρόνος για περισσότερες δραστηριότητες στις οποίες να εμπλέκονται οι μαθητές, γιατί έτσι πιστεύουμε ότι αφομοιώνεται καλύτερα η ύλη. Επίσης να υπάρχουν λιγότερα βιβλία και με περιεχόμενο το οποίο να γίνεται εύκολα κατανοητό. Τα βιβλία θα πρέπει να εναρμονίζονται με τις εξελίξεις των επιστημών, γεγονός που σημαίνει ότι πρέπει να ανανεώνονται πιο συχνά, συμπεριλαμβάνοντας κάθε φορά τις προόδους των επιστημών που στο μεταξύ έχουν πραγματοποιηθεί. Επιπλέον, θα μπορούσε τα βιβλία να ενσωματώνουν παρεμφερή μαθήματα ή καλύτερα, να είναι σε ηλεκτρονική μορφή (τα οποία υπάρχουν βέβαια), να έχουν όμως εύκολη πρόσβαση σε αυτά οι μαθητές, για να μην κουβαλούμε πάρα πολλά βιβλία με άσχημες, όπως είναι γνωστό, επιπτώσεις στην σωματική μας υγεία.