Γραπτή δοκιμασία στη Νεοελληνική Γλώσσα Β΄Γυμνασίου. Ενότητα 3η. Α΄Κείμενο.

ΔΑΜΩΝΑΣ (ΔΑΜΩΝ) ΚΑΙ Ο ΦΙΝΤΙΑΣ

Ο Δάμωνας (Δάμων) και ο Φιντίας ήταν δύο πυθαγόρειοι φιλόσοφοι και φίλοι που έμειναν στην ιστορία για την μέχρι θανάτου πιστή φιλία τους, η οποία έγινε πρότυπο και ενέπνευσε πολλά έργα ζωγραφικής, μουσικής, αλλά και κινηματογραφικές ταινίες. Οι δύο φιλόσοφοι ζούσαν ή βρέθηκαν στις Συρακούσες την εποχή που αυτές διοικούνταν απολυταρχικά από τον Διονύσιο τον Νεότερο (367-357 και πάλι 346-343)[3] και ο Φιντίας δίκαια ή μη, κατηγορήθηκε ότι σχεδίαζε την ανατροπή του τυράννου. Συνελήφθη και καταδικάστηκε σε θάνατο, αλλά του ικανοποίησαν την τελευταία επιθυμία να επισκεφθεί τους συγγενείς του ή να τακτοποιήσει κάποιες σοβαρές υποθέσεις υπό τον όρο -αν δεν επιστρέψει εγκαίρως - να εκτελεστεί αντ'αυτού ο φίλος του Δάμωνας, που προσφέρθηκε επί τούτου εθελοντικά. Σύμφωνα με όσα γράφτηκαν (από τον Κικέρωνα, τον Βαλέριο Μάξιμο, τον Ιάμβλιχο τον φιλόσοφο Αριστόξενο, τον Πορφύριο και τον Διόδωρο το Σικελό) μετά την απόφαση του Διονυσίου να εκτελέσει τον Φιντία, ο Δάμωνας ίσως προσπαθεί να εκμαιεύσει χάρη, όμως δεν εισακούγεται. Επειδή ο Φιντίας έχει σοβαρές εκκρεμότητες σχετικές με τις ευθύνες του και στον κύκλο των Πυθαγορείων (δεν ξέρουμε τι λογής) ο Δάμων μένει ως όμηρος, ανθρώπινο αμανάτι ή εγγύηση, και εκείνος φεύγει να τις τακτοποιήσει. Αν δεν επιστρέψει εγκαίρως, στη θέση του θα εκτελεστεί ο Δάμων. Δεν είναι βέβαιο πώς ακριβώς βρέθηκε ο Δάμων σε αυτή τη θέση αν και όλοι συμφωνούν ότι ήταν προθυμότατος. Πιθανόν να προσφέρθηκε μόνος του ώστε να τακτοποιήσει ο φίλος του τις υποθέσεις του, πιθανόν και να το πρότεινε ο Φιντίας σίγουρος ότι δεν θα αμφισβητείτο ο λόγος της τιμής του ότι θα επιστρέψει, ίσως και να ήταν ιδέα του Διονυσίου -όταν δηλαδή ο Φιντίας ζήτησε αναστολή εκτέλεσης της ποινής για λίγες ώρες ώστε να ρυθμίσει σοβαρά ζητήματα, πιθανόν ο Διονύσιος να του είπε "εντάξει, αλλά θα κρατήσω όμηρο τον Δάμωνα". Το μόνο βέβαιο είναι ότι ο Δάμων με φυσικότητα και εμπιστοσύνη αποδέχτηκε την ομηρία. Αν ο Φιντίας δεν επέστρεφε, θα σταύρωναν ή θα αποκεφάλιζαν εκείνον στη θέση του. Ο μυθιστορηματικές παραλλαγές του μύθου αναφέρουν ότι έφυγε με τα πόδια για το χωριό του που δεν ήταν ιδιαίτερα κοντά στις Συρακούσες και ότι αφού τακτοποίησε τα της μητέρας και της αδελφής του, την πάντρεψε δηλαδή, στο δρόμο της επιστροφής τον έπιασαν ληστές, ότι ξέφυγε αλλά βρέθηκε σε ένα φουσκωμένο ποτάμι και ταλαιπωρήθηκε να το διαβεί και ότι έβλεπε τον ήλιο να δύει και να πλησιάζει η ώρα της εκτέλεσης και να αγωνιά για το φίλο του.

Koινωνική και πολιτική αγωγή Γ΄Γυμνασίου. 5.2. Φορείς κοινωνικοποίησης.

Κείμενο.

Η άποψη του Αριστοτέλη για τον φορέα της κοινωνικοποίησης, την πόλη:

Η πόλη είναι η πιο σημαντική κοινωνία που περιέχει όλες τις άλλες¹

Επειδή βλέπουμε² ότι κάθε πόλη³ αποτελεί μια μορφή κοινωνίας⁴ και ότι κάθε κοινωνία έχει συσταθεί αποσκοπώντας σε κάποιο αγαθό (διότι όλοι οι άνθρωποι ό,τι κάνουν το κάνουν για να κατακτήσουν αυτό που τους φαίνεται αγαθό), είναι φανερό ότι όλες οι κοινωνίες αποσκοπούν βεβαίως σε κάποιο αγαθό⁵, η κοινωνία όμως που είναι η πιο σημαντική απ' όλες και που εμπεριέχει όλες τις άλλες⁶ είναι αυτό που κατεξοχήν επιδιώκει το αγαθό, και μάλιστα το πιο σημαντικό. Και αυτή είναι η καλούμενη πόλη και πολιτική κοινωνία […] Η πόλη δεν είναι λοιπόν τίποτε άλλο παρά η τέλεια κοινωνία που αποτελείται από περισσότερες κώμες και διαθέτει, μπορούμε να πούμε, τη μέγιστη δυνατή αυτάρκεια⁷· συγκροτήθηκε βεβαίως για την εξασφάλιση των αναγκαίων για τη ζωή προϋποθέσεων, όμως υπάρχει χάριν της ευδαιμονίας. Γι' αυτό κάθε πόλη είναι μια φυσική πραγματικότητα⁸, εφόσον αυτό ισχύει και για τις πρώτες μορφές κοινωνίας⁹. Διότι αυτή συνιστά γι' αυτές το σκοπό τους και η φύση είναι σκοπός¹⁰. ∆ιότι ό,τι είναι το κάθε πράγμα, αφού ολοκληρωθεί η ανάπτυξή του, αυτό λέμε ότι είναι η φύση του, πως π.χ. του ανθρώπου, του ίππου, της οικίας¹¹.

(Ἀριστοτέλης, Πολιτικά, Α, 1252a 1-7 και Α, 1252b 27-34)

Ερωτήσεις.

1. Οι γονείς σου λόγω της εργασίας των μετακόμισαν από την Χ πόλη προς την Ψ πόλη. Εσύ ως μαθητής/ια της Γ΄Γυμνασίου είσαι πλέον σε μία νέα πόλη, άγνωστη  μεταξύ αγνώστων. Πώς πιστεύεις ότι το σχολείο θα σε βοηθήσει σε θέματα κοινωνικοποίησης;

2. «Το ραδιόφωνο είναι ένα αρκετά παλιό μέσο μαζικής ενημέρωσης που όμως θεωρείται ως ένας ευχάριστος τρόπος ενημέρωσης και ψυχαγωγίας γιατί περνάει ειδήσεις με άποψη. Είναι αρκετά εύχρηστο καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί παντού, είναι ακίνδυνο (σε σχέση με την τηλεόραση που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα) και προσφέρει α) πληροφορίες και β) άκουσμα μουσικής.».

Ποια πιστεύεις ότι είναι η σημαντικότερη διαφορά ανάμεσα στην είδηση του ραδιοφώνου και στην είδηση της τηλεοράσεως; Γιατί οι άνθρωποι «αποχαυνώνονται» από την τηλεόραση αλλά όχι από το ραδιόφωνο;

Έκφραση-Έκθεση Β΄Λυκείου. Θέμα προς ανάλυση: «Διαπιστώνετε ότι ο φρενήρης ανταγωνισμός για την προσέλκυση των διαφημίσων απομακρύνει τα ΜΜΕ από την κοινή ευπρέπεια, την πολιτική αγωγή και τη δημοσιογραφική δεοντολογία. Αρθρογραφώντας στην εφημερίδα του σχολείου σας αποφασίσατε να καταγράψετε τις προϋποθέσεις που θα εξασφαλίσουν τη θετική λειτουργία των ΜΜΕ καθώς και τη στάση που θα πρέπει να διαμορφώνουν οι πολίτες ως πομποί και δέκτες στην καθημερινή πληροφόρηση(500-600 λέξεις).

Πρόλογος (παραδίδω τη θέση μου σε σχέση με τη θέση του θέματος).

Είναι αναντίρρητο γεγονός ότι στην καθαρά υλική και ανταγωνιστική εποχή μας τα ΜΜΕ λειτουργούν σύμφωνα με τις συνθήκες της αγοράς και όχι της άδολης πληροφόρησης με σκοπό την ενημέρωση και πρόοδο των πολιτών.Ως εκ τούτου τα λεγόμενα «μίντια» μέσα από την φρενίτιδα τωνν διαφημίσεων προσπαθούν να προσελκύσουν πολλούς  τηλεθεατές(σε μία εποχή όπου η καθημερινότητα κουράζει και η «εύκολη»τηλεόραση» ξεκουράζει)αλλά και να αποκομίσουν κέρδη για την  επίτευξη των στόχων των. Αυτή η πραγματικότητα όμως προκαλεί  παρακμιακά φαινόμενα στον τρόπο και στους σκοπούς(κοινωνικούς και πληροφοριακούς) των ΜΜΕ. Σε κάθε περίπτωση λύσεις υπάρχουν και θα πρέπει οι πολίτες να επιζητήσουν την  αληθινή και κριτική ενημέρωση διότι η γνώση απελευθερώνει και οδηγεί σε ένα καλύτερο κόσμο.

1^η παράγραφος:

Ο κόσμος μας έχει υιοθετήσει την πίστη μας στο ότι ο ανθρώπινος λόγος μπορεί να καθορίσει την ανθρώπινη πράξη και να οδηγήσει τον άνθρωπο και την πολιτεία σε μία ευδαίμονα κατάσταση όπου θα κυριαρχεί η αλήθεια και η κριτική γνώση. Η ύπαρξη και και εδραίωση του δημοκρατικού πολιτεύματος( η οποία ακριβώς στηρίζεται στη γνώση και στην αλήθεια)  προασπίζει και εξασφαλίζει τη θεμιτή λειτουργία των ΜΜΕ. Οι άνθρωποι διακινούν ελεύθερα τις ιδέες, τα ΜΜΕ συμβάλλουν σε αυτό μέσα από προβολές εκπομπών οι οποίες αποσκοπούν στο να μεταφέρουν ιδέες που αφυπνίζουν, γνώσεις που ηθικοποιούν τον άνθρωπο, δεξιότητες που καλυτερεύουν τον κόσμο. Η επικέντρωση των ΜΜΕ στο ανθρωπιστικό μοντέλο παιδείας και πνευματικής εξέλιξης των ανθρώπων αποτελεί θεμελιώδη παράγοντα βελτίωσής των και καθιέρωσης των στη συνείδηση των ανθρώπων.

2^η παράγραφος:

Μία από τις βασικές θέσεις του διαφωτισμού, του κινήματος που θεμελίωσε το πολιτειακό μοντέλο του καιρού μας, ήταν η απρόσκοπτη κριτική προς την εξουσία. Παρόμοια και σήμερα τα ΜΜΕ θα πρέπει να ασκούν απρόσκοπτη κριτική προς την εξουσία και όχι να συμπράττουν σε ύποπτα οικονομικά παίγνια. Ο πλουραλισμός και η πολυφωνία αλλά και ο συνεχής διάλογος αποτελεί ασφαλή τρόπο υγιούς και αληθινής επαφής με τους τηλεθεατές οι οποίοι αναπτύσσουν την κριτική τους ικανότητα η οποία στηρίζεται στην αληθή γνώση που λαμβάνουν.

Νεοελληνική γλώσσα, Γ΄Γυμνασίου. Κείμενο και ασκήσεις της ενότητος 3 του σχολικού βιβλίου. ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙ∆ΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ :

Οι παραλλαγές που παρατηρούνται µεταξύ των µελών του ίδιου είδους, ονοµάζονται "ατοµικές διαφορές’’. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι αυτές αποτελούν φυσικό νόµο, σε ορισµένα άτοµα οι αποκλίσεις είναι τόσο σηµαντικές ώστε να παρεµποδίζεται η οµαλή εξέλιξη και προσαρµογή τους. Τα άτοµα µε τέτοιου είδους αποκλίσεις έχουν κατά καιρούς ονοµαστεί ανώµαλα, απροσάρµοστα, ψυχανώµαλα, δυσπροσάρµοστα, δύσκολα, προβληµατικά, άτοµα µε διαταραχές του χαρακτήρα και της συµπεριφοράς, αποκλίνοντα. Πρόκειται για ονοµασίες που µε την πάροδο του χρόνου εξαλείφονται και αντικαθίστανται από άλλους πιο δόκιµους όρους, που απορρέουν από την εκάστοτε κοινωνική ευαισθησία. 'Ετσι, υπάρχουν άτοµα µε ελαττωµατικά αισθητήρια όργανα, (τυφλά, κωφά, βαρήκοα), άτοµα µε σωµατικές αναπηρίες, άτοµα που πάσχουν από χρόνιες ασθένειες, άτοµα πάσχοντα από ψυχικά νοσήµατα, άτοµα µε ανεπαρκή νοητική ανάπτυξη κ.ο.κ. Η τελευταία καθιερωθείσα ονοµασία για τα άτοµα αυτά, είναι ο όρος "άτοµα µε ειδικές ανάγκες", οι ιδιαιτερότητες των οποίων θα µας απασχολήσουν σε αυτήν την συζήτηση. Η στάση της κοινωνίας απέναντι στα άτοµα µε ειδικές ανάγκες διαφέρει από εποχή σε εποχή και από κοινωνία σε κοινωνία. Ο Καιάδας της αρχαίας Σπάρτης αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγµα της σκληρότητας µε την οποία οι κοινωνίες αντιµετώπιζαν τα µειονεκτούντα παιδιά. Στην προχριστιανική περίοδο, τα "ελαττωµατικά" άτοµα παραµελούνταν , καταδιώκονταν ή ακόµα και θανατώνονταν. Με την εµφάνιση του Χριστιανισµού και τα κηρύγµατα αγάπης και φιλανθρωπίας που αυτός έφερε, τα άτοµα αυτά έτυχαν περίθαλψης και προστασίας. Νωρίς στους χριστιανικούς χρόνους, ιδρύονταν άσυλα και οικοτροφεία, µακριά ωστόσο από τους υπόλοιπους ανθρώπους, όπου τα άτοµα µε ειδικές ανάγκες τοποθετούνταν και παρέµεναν σε όλη τους τη ζωή µε κύριο στόχο τον περιορισµό του σωµατικού πόνου και κινδύνου της ασιτίας. Μετά τον Β' παγκόσµιο πόλεµο παρατηρείται ζωηρή επιθυµία και έµπρακτο ενδιαφέρον για πλήρη αποδοχή των αποκλινόντων ατόµων και για παροχή συστηµατικής βοήθειας, ώστε να µπορέσουν τα άτοµα αυτά να ενταχθούν στο κοινωνικό σύνολο. Τα τελευταία χρόνια, σηµειώνεται µια συνεχώς εξελισσόµενη προσπάθεια για εκπαίδευση και ανάπτυξη των ικανοτήτων αυτών των ατόµων, µε σκοπό την κοινωνική τους αποκατάσταση. 'Ετσι, την µακρά περίοδο απαισιοδοξίας, στην οποία ως καλύτερος τρόπος αντιµετώπισης των ατόµων µε ειδικές ανάγκες θεωρούνταν η ιδρυµατική πρόνοια, αντικατέστησε µια περίοδος αισιοδοξίας, στην οποία µε κατάλληλη αγωγή και εκπαίδευση, γίνεται ολοένα και πιο εφικτή η οικονοµική και κοινωνική ανεξαρτητοποίηση τους. 'Ετσι, από την εξόντωση και τη θανάτωση σε παλιότερες εποχές, την αποµόνωση και την ιδρυµατική προστασία, φτάσαµε σήµερα στην εποχή, που διεθνώς επιδιώκεται η οµαλοποίηση των ατόµων µε ειδικές ανάγκες, δηλαδή η παροχή συστηµατικής βοήθειας, έτσι ώστε τα άτοµα αυτά να ζήσουν, όσο τους επιτρέπουν οι περιορισµένες ικανότητές τους, µέσα στην ανθρώπινη κοινωνία µε τους συνανθρώπους τους.

Nεοελληνική Γλώσσα Β΄Γυμνασίου. Kείμενο 1 (Ενότητα 3η σχολικού βιβλίου). [Aν θέλεις έναν φίλο…]

– Έλα να παίξεις μαζί μου, της πρότεινε ο μικρός πρίγκιπας. Είμαι τόσο λυπημένος... – Δεν μπορώ να παίξω μαζί σου, είπε η αλεπού. Δεν είμαι εξη- μερωμένη. – Α, συγγνώμη, είπε ο μικρός πρίγκιπας. Όμως, ύστερα από σκέψη, πρόσθεσε: – Τι πάει να πει «εξημερώνω»; – Εσύ δεν είσαι από εδώ, είπε η αλεπού, τι γυρεύεις; – Γυρεύω τους ανθρώπους, είπε ο μικρός πρίγκιπας. Τι πάει να πει «εξημερώνω»; – Οι άνθρωποι, είπε η αλεπού, έχουν τουφέκια και κυνηγάνε... Με- γάλος μπελάς. Εκτρέφουν και κότες. Είναι το μόνο τους καλό. Κότες γυ- ρεύεις; – Όχι, είπε ο μικρός πρίγκιπας. Γυρεύω φίλους. Τι πάει να πει «εξημερώνω»; – Είναι κάτι που έχει ξεχαστεί από καιρό, είπε η αλεπού. Σημαίνει «δημιουργώ δεσμούς...». – Δημιουργώ δεσμούς; – Βέβαια, είπε η αλεπού. Για μένα ακόμα δεν είσαι παρά ένα αγοράκι ολόιδιο μ’ άλλα εκατό χιλιάδες αγοράκια. Και δε σε χρειάζομαι. Κι ούτε εσύ με χρειάζεσαι. Για σένα δεν είμαι παρά μια αλεπού ίδια μ’ εκατό χιλιάδες άλλες αλεπούδες. Αν όμως μ’ εξημερώσεις, θα χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλο. Θα είσαι για μένα μοναδικός στον κόσμο, θα είμαι για σένα μοναδική στον κόσμο... – Αρχίζω να καταλαβαίνω, είπε ο μικρός πρίγκιπας. Ξέρω ένα λουλούδι... νομίζω πως μ’ εξημέρωσε... – Πολύ πιθανόν, είπε η αλεπού. Βλέπει κανείς στη Γη τα πιο τρελά πράματα... – Α, δεν είναι στη Γη, είπε ο μικρός πρίγκιπας. Η αλεπού φάνηκε πολύ παραξενεμένη: – Σ’ έναν άλλο πλανήτη; – Ναι. – Υπάρχουν κυνηγοί σ’ εκείνο τον πλανήτη; – Όχι. – Ενδιαφέρον. Και κότες; – Όχι. – Τίποτα δεν είναι τέλειο, αναστέναξε η αλεπού. Όμως η αλεπού ξαναγύρισε στην προηγούμενη σκέψη της: – Η ζωή μου είναι μονότονη. Κυνηγάω κότες, οι άνθρωποι με κυνηγάν. Όλες οι κότες μοιάζουν κι όλοι οι άνθρωποι μοιάζουν. Γι’ αυτό λοιπόν, βαριέμαι λίγο. Αν όμως μ’ εξημερώσεις, η ζωή μου θα γίνει ηλιόλουστη, θ’ αναγνωρίζω το θόρυβο ενός βήμα τος διαφορετικού απ’ όλα τ’ άλλα. Τα άλλα βήματα θα με κά νουν να κρύβομαι κάτω απ’ τη γη. Το δικό σου, σαν μουσική, θα με τραβάει έξω απ’ τη φωλιά μου. Κι έπειτα κοίτα. Βλέπεις εκεί πέρα, τα χωράφια με το στάρι; Δεν τρώω ψωμί. Το στάρι για μένα είναι άχρηστο. Τα χωράφια με το στάρι δε μου θυμίζουν τίποτα. Κι αυτό είναι λυπηρό. Όμως εσύ έχεις μαλλιά χρυσαφέ νια. Θα είναι υπέροχο λοιπόν όταν θα με έχεις εξημερώσει. Το στάρι, που είναι χρυσαφένιο, θα μου θυμίζει εσένα. Και θα μ’ αρέσει ν’ ακούω τον άνεμο μέσα στα στάχυα... Η αλεπού σώπασε και κοίταξε ώρα πολλή το μικρό πρίγκιπα.

Αρχαία Ελληνικά,Β Γυμνασίου, Τριτόκλιτα επίθετα,Φωνηεντόληκτα επίθετα της γ΄κλίσης,

Α)Τρικατάληκτα σε –υς –εία- -υ.

Βαθύς –βαθεία- βαθύ                        βαθείς ---βαθείαι-----βαθέα

Βαθέος –βαθείας –βαθέος                 βαθέων –βαθειών---βαθέων

Βαθεί-  βαθεία   -βαθεί                      βαθέσι---βαθείαις --βαθέσι

Βαθύν  -βαθεία  -βαθύ.                     Βαθείς ---βαθείας --βαθέα

Βαθύ  -βαθεία-  βαθύ                        βαθείς ---βαθείαι-----βαθέα.

Παρατηρήσεις:1)Τα τριτόκλιτα επίθετα σε –υς –εια –υ,στα αρσενικά και στο ουδέτερο είναι γενικώς οξύτονα.π.χβαθύς,

2)παρουσιάζονται με δύο θέματα:το ένα σε –υ από το οποίο σχηματίζονται η ονομαστική –αιτιατική-κλητική του ενικού του αρσενικού και του ουδετέρου,και ενός δευτέρου σε –ε-από το οποίο σχηματίζονται όλες οι άλλες πτώσεις ενικού και πληθυντικού και στα τρία γένη:π.χ.βαρ-ύς ,βαρ-ε-ία.

3)Η κλητική του ενικού στο αρσενικό γένος σχηματίζεται μόνο με το θέμα χωρίς δηλαδή κατάληξη π.χ. ω βαθύ.

4)Το θηλυκό γένος σε εια-σχηματίζεται από το θέμα σε –ε και την κατάληξη –jα π.χβαθεjα=βαθεία.

Συμφωνόληκτα.

Νεοελληνική γλώσσα,Γ Γυμνασίου,Σχ. Επιρρηματικές προτάσεις.

Α)Αιτιολογικές προτάσεις.

Αιτιολογικές λέγονται οι προτάσεις οι δευτερεύουσες που εισάγονται με τους αιτιολογικούς συνδέσμους ή με λέξεις και εκφράσεις που χρησιμοποιούνται ως αιτιολογικοί σύνδεσμοι(γιατί,επειδή,αφού,ή που,καθώς,μια και ,μια που,σαν..που κ.α).Φανερώνουν την αιτία για την οποία γίνεται αυτό που δηλώνει η πρόταση που προσδιορίζεται,είναι δηλαδή επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο ρήμα της κύριας πρότασης.Λαμβάνουν άρνηση δε(ν).

Οι αιτιολογικές προτάσεις ανάλογα με το περιεχόμενό τους εκφέρονται με απλή οριστική-για το πραγματικό-με δυνητική οριστική-για το δυνατό-με πιθανολογική οριστική-για το πιθανό.

Αιτιολογικές προτάσεις εισάγονται και με το για να (=επειδή)και εκφέρονται με υποτακτική –σύνδεση εσωτερική με κύρια πρόταση-άρνηση μην.

Ως αιτιολογικός σύνδεσμος χρησιμοποιείται κάποτε και ο σύνδεσμος και.Ο σύνδεσμος γιατί στην αρχή περιόδου ή ημιπεριόδου εισάγει κύρια πρόταση.

Π.χΗ νεράιδα λυπόταν γιατί δεν ήταν όμορφη.

Ο αδελφός μου,για να μην διαβάζει όσο πρέπει ,απορρίφθηκε στις εξετάσεις.

Φύγε τώρα, και δεν έχω καιρό.

Δεν μπορώ να σε συνοδεύσω στον περίπατό σου.Γιατί είμαι κουρασμένος και θέλω να ξεκουρασθώ.

Συντακτική θεώρηση των αιτιολογικών προτάσεων.

Π.χΗ νεράιδα λυπόταν,γιατί δεν ήταν όμορφη. «Γιατί δεν ήταν όμορφη».Δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση,εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο γιατί,εκφέρεται με οριστική παρατατικού-γιατί δηλώνει το πραγματικό-είναι επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο λυπόταν,το οποίο ως ρήμα ψυχικού πάθους θέλει αιτιολογική πρόταση διακαιολόγησης.

Β)Τελικές προτάσεις.

Τελικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που  εισάγονται με τους τελικούς συνδέσμους (για να,να,)και δείχνουν σε ποιο σκοπό αποβλέπει αυτό που δηλώνει το ρήμα της κύριας πρότασης.Έχουν άρνηση μην.

Νεοελληνική Γλώσσα,Γ Γυμνασίου. Ασκήσεις εκμάθησης δευτερευουσών προτάσεων.

1)Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω δευτερεύουσες προτάσεις,καθώς και την συντακτική τους θέση:

α)Νομίζω ότι έχεις δίκαιο.

β)Νομίζω ότι δεν έχει δίκαιο.

γ)Φαίνεται πώς θα βρεθεί μία λύση.

δ)Φεύγω με την ελπίδα ότι γρήγορα θα ξαναγυρίσω.

ε)Είναι κρίμα που δεν σε κάλεσαν.

2)Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω δευτερεύουσες προτάσεις,και να δικαιολογήσετε την συντακτική τους θέση:

α)Ομολόγησε ότι έκανε λάθος.

β)Πίστευα ότι θα ερχόσουν.

γ)Βλέπω πώς προετοιμάσθηκες καλά.

δ)Δεν ήξερα ότι ήσουν εκεί.

ε)Θα σας αποδείξω ότι έχω δίκαιο.

στ)Διαδόθηκε ότι θα φτάσει απόψε.

ζ)Φαίνεται πώς θα βρέξει.

η)Είναι ψέμα ότι αυτός άρχισε τον καβγά.

θ)Είναι βέβαιο ότι τότε δεν ήξερε τίποτε.

ι)Η χτεσινή διάδοση,ότι ήταν βαριά άρρωστος,αποδείχθηκε ψεύτικη.

κ)Πήραμε μία ευχάριστη είδηση,ότι ο αδελφός μου πέτυχε στο Πανεπιστήμιο.

λ)Κανείς δεν το ήξερε αυτό,πώς ο πατέρας του δεν ήταν Έλληνας.

3)Να δικαιολογήσετε τον χαρακτηρισμό των παρακάτω δευτερευουσών προτάσεων,καθώς και την συντακτική τους θέση.

Έκφραση-Έκθεση Γ΄Λυκείου. Θέμα προς ανάπτυξη: «Στην εφημερίδα που εκδίδει το σχολείο σας, αναλάβατε να συμμετάσχετε με ένα άρθρο 500-600 λέξεων, στο οποίο θα αναφέρετε τους λόγους για τους οποίους ο κόσμος παρασύρεται από την παραπληροφόρηση, τις συνέπειές της, καθώς και το ρόλο που μπορεί να παίξει το σχολείο στην άμβλυνση του φαινομένου».

Η θέση μου:

Δεν υπάρχει καμμία αμφιβολία ότι ένα από τα πλέον νοσηρά συμπτώματα της άρρωστης πνευματικά και ηθικά εποχής μας είναι η παραπληροφόρηση. Η εσκεμμένη απόκρυψη και παραποίηση της αλήθειας δεν είναι βέβαια φαινόμενο της εποχής μας αποκλειστικά. Ακόμα και σε παλαιότερες εποχές  αυτοί που είχαν τα ηνία μιάς κοινωνίας διέδιδαν τα σχόλια και τα γεγονότα  σύμφωνα με ό,τι τους συνέφερε.Ποιός δεν γνωρίζει το μεγάλο οικονομικό κράχ του 1929  το οποίο προκλήθηκε μέσα από ψευδείς πληροφορίες οι οποίες παρέσυραν τόσους ανθρώπους στην καταστροφή. Φαίνεται όμως στην εποχή της τηλεόρασης, η οποία υπάρχει σε κάθε σπίτι και χώρος κοινωνικών συναθροίσεων, το φαινόμενο της παραπληροφόρησης λαμβάνει απροσδιόριστες διαστάσεις και όλοι θα πρέπει να σκεφθούμε τι φταίει και πώς μπορούμε να είτε να θεραπεύσουμε είτε να περιορίσουμε το εξαλλοιωτικό αυτό φαινόμενο.

Αιτίες:

Ο άνθρωπος σήμερα αφήνεται μοιρολατρικά στις διαθέσεις της οικονομικής ή πολιτικής εξουσίας η οποία διευθύνει τον τύπο διά μέσου του οποίου περνάει τα μηνύματα που θέλει και με τον τρόπο που θέλει. Εγκλωβισμένος ο σημερινός πολίτης σε τόσα και ποικίλα προβλήματα, οικονομικά και άλλα, δεν έχει καιρό να διαβάσει, να μελετήσει και μόνος του να ανακαλύψει αλήθειες και για τον εαυτό του και για τον κόσμο.  Περιχαρακωμένος στα στενά όρια των μεγαλουπόλεων οι σημερινοί άνθρωποι ανησυχούν για τον επιούσιο, για το πώς θα μπορούν να έχουν όσα περισσότερα υλικά κυρίως αγαθά επιθυμούν. Η ενημέρωση έχει αφεθεί στην τηλεόραση και στα λοιπά έντυπα ή ηλεκτρονικά μέσα. Το επόμενο βήμα είναι προβλέψιμο. Κάποιοι επιτήδειοι που ελέγχουν τα Μ.Μ.Ε  διασπείρουν ειδήσεις προς ίδιον συμφέρον, εκμεταλλευόμενοι τη σημερινή δύσκολη και πιεστική κατάσταση του ανθρώπου.

Επαναπαυόμενος ο άνθρωπος στην απόλαυση του πολιτισμού των υλικών αγαθών δεν αγωνίζεται για την πνευματική του ανάταση. Δεν ξεκινά από τις αλήθειες που μόνος του μπορεί να ανακαλύψει ως προσωπικότητα. Δεν ερευνά το γύρω του κόσμο με τα δικά του μάτια και μυαλό. Αφήνει την ενημέρωσή του σε αυτούς που τόσο επιτηδευμένα χειρίζονται την εικόνα και τον ήχο. Χωρίς  να ενδιαφέρεται –μέσα στην κούραση του σημερινού κόσμου- για την αλήθεια ή το ψέμμα που σερβίρεται. Ο άνθρωπος δεν νοιάζεται για την αλήθεια.

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄Γυμνασίου. Κείμενο: Απόσπασμα από το δοκίμιο του Άγγελου Τερζάκη (1907-1979) «Τα παιδιά με τα κλωνάρια»

Ήταν η ώρα του σούρουπου. Ένα αντρόγυνο κατέβαινε τη λεωφόρο πιασμένο μπράτσο, καθώς πορεύονταν τα ζευγάρια κάποιον άλλο καιρό. Το βάδισμά του ήταν κανονικό και λιγάκι βαρύ, ανάλογο με την ηλικία. Οι δυο μαζί πρέπει να έστριβαν τον κάβο του αιώνα.

Σε μια στιγμή ξεπροβαίνει μπροστά τους, σ’ αντίθετη φορά, μια ανάλαφρη παρέα: Κοριτσόπουλα και παιδαρέλια ανάμεσα στα δεκαέξι και τα δεκαοχτώ τους. Γύριζαν από κάποιον εξοχικό περίπατο ή εκδρομή, γιατί κρατούσαν κλωνάρια, πρασινάδες. Ούτε λουλούδια αγκαλιές, ούτε μπουκέτα. Ίσα ίσα δυο τρία κλαριά, σύμβολα στεγνά, ένα είδος μαρτυρίας λακωνικής του τόπου απ’ όπου έρχονταν. Η γενιά αυτή αγαπάει τη βραχυλογία, την κοφτή και σχεδόν βλοσυρή υποδήλωση, κάθε μεγαλοστομία τη σιχαίνεται, ακόμα και στα λουλούδια, που είναι για τον άνθρωπο η πιο έμφυτη ερωτική σύνδεση. Οι νέοι προχωρούσαν σε ιδιότυπο σχηματισμό: Μπροστά τα κορίτσια, ξοπίσω τους τ’ αγόρια… Το έβρισκαν φαίνεται πιο πρακτικό ή και πιο σύμφωνο με τον αντιλυρικό τους κόσμο.

Οι δυο γενιές, το ζευγάρι, η διμοιρία, αντικρίστηκαν, αντιπέρασαν. Όμως, στα μάτια του πρώτου, είχε απομείνει ένα ξάφνιασμα. Στάθηκαν, γύρισαν κατά πίσω, κοίταξαν το σχηματισμό που ξεμάκραινε με το γοργό του βήμα. Ξεκίνησαν πάλι.

- Είδες τα κορίτσια; είπε ο ένας. Πώς μας κοίταξαν!
- Αυτά πρόσεξα κι εγώ, έκανε η άλλη.

Αυτό τους είχε ξαφνιάσει. Όχι η αντίθεση στα χρόνια, το χτυπητό δίπτυχο που φέρνει, σε κάποια γραμμένη στιγμή, αντιμέτωπες τις γενιές. Εκείνο που τους είχε κρούσει, ήταν ο τρόπος που τους κοίταξαν τα κορίτσια ώσπου ν’ αντιπεράσουν. Ίσια στα μάτια, αδίσταχτα, καρφωτά. Και με κάτι σαν ατάραχη αναμέτρηση, που τη στόμωνε αδιόρατα μια δροσερή ειρωνεία.

Αναπόλησαν τότε άλλα αντικρίσματα, σε χρόνια περασμένα, πάλι ανάμεσα σε ηλικίες που έρχονταν και που έφευγαν. Ήταν διαφορετικά για να τα έχουν λησμονήσει. Αναθυμήθηκαν μάτια χλωρά, σαν και τούτα που είχαν περάσει, μονάχα λιγότερο αλύγιστα. Θέλησαν να είναι δίκαιοι, όσο τους περνούσε από το χέρι… Αυτά τα παιδιά βγαίνουν από έναν πόλεμο δίχως προηγούμενο. Έναν πόλεμο που απογύμνωσε όλες τις αξίες. Χωρίς να το ξέρουμε, χωρίς να το υπολογίσουμε βάλαμε σ’ αυτόν την τιμή μας. Διακηρύξαμε αρχές και τις ξεγράψαμε. Υπάρχει εδώ ένα θέμα κύρους, που μονάχοι μας το κλονίσαμε. Ο σεβασμός είναι μια τάξη αναγκαία για την ισορροπία της ζωής. Δεν είναι όμως επιταγή δίχως αντίκρισμα. Η υπεροχή πρέπει να έχει τα πειστήριά της πάντοτε έτοιμα, ακόμη κι αν δεν της τα ζητήσει ποτέ κανένας. Ήταν ένας καιρός όπου ο σεβασμός αξιωνόταν με το έτσι θέλω από εκείνον που τύχαινε να έχει ένα χρονικό και μόνο προβάδισμα. Ο κόσμος γνώρισε πρεσβύτερους ανάξιους, που απαιτούσαν το σεβασμό μόνο και μόνο γιατί είχαν την εξουσία να τον επιβάλουν. Ο καιρός αυτός, ας το πάρουμε απόφαση, έχει περάσει.

Aνάλυση ιστορικού παραθέματος.

Α.Προσδιορίζω το γεγονός σχόλιο που ευρίσκεται πίσω από το δοθέν παράθεμα.,και το γράφω ως τίτλο-θεματική περίοδος  του παραθέματος.(Μέσα στο πλαίσιο ιδέας –χώρου-χρόνου-αξιών που αντιπροσωπεύει το παράθεμα).

Β.Γράφω αναλυτικά –δομικά τι λέει το παράθεμα.Όταν λέμε αναλυτικά –δομικά εννοούμε ότι ευρίσκουμε  το θέμα τις λεπτομέρειες και την κατακλείδα του παραθέματος,βάσει του σχεδίου  ότι όλα αυτά αναφέρονται σε κάποιες ιδέες που έγιναν πράξη,σε σχόλια,σε κάποιο χώρο και χρόνο,σε κάποιους ανθρώπους,σε αιτίες,σε σκοπούς και αξίες.Έπειτα προσέχω να μεταφέρω αυτά που μου λέει το παράθεμα έχοντας ανακαλύψει την μέθοδό του.Δηλ.το παράθεμα δίνει αιτίες –αποτελέσματα,κάνει σύγκριση αντίθεση,αναλογίες,διαιρεί δεδομένα,ορίζει,δίδει παραδείγματα,κ.ο.κ.Επίσης θα πρέπει να κατανοήσω το συλλογισμό του-παραγωγικός,επαγωγικός,αναλογικός –καθώς και τι αξίες προσπαθεί να περάσει και τι εκτιμήσεις να κάνει.

Γ.Ανακαλύπτω σε ποια παράγραφο του βιβλίου αναφέρεται το παράθεμα-μπορεί οι παράγραφοι να είναι δύο και περισσότερες,και ανακατεμένες στο βιβλίο οπότε πρέπει να τις συνδυάσω.Αντιμετωπίζω το παράθεμα ως αίτιο ή αποτέλεσμα,ως πρώτο μέγεθος της σύγκρισης,κ.ο.κ.οπότε ό,τι μου λέει το βιβλίο το παρουσιάζω ως αποτέλεσμα,ή ως το άλλο μέρος της σύγκρισης,δένοντας τα πάντα με τις σωστές διαρθρωτικές λέξεις π.χ άρα,από την άλλη πλευρά,κ.λ.π.

Δ.Κάνω το δικό μου συνδυασμό ,δίνοντας ένα αξιολογικό συμπέρασμα το οποίο περιέχει κρίσεις –συμπεράσματα για όλα τα παραπάνω.Ως εξής.

1)Στον τομέα των ιδεών καταλαβαίνω πως οι ιδέες του παραθέματος συνδυάζονται με τις ιδέες του βιβλίου για κάποιο κοινό γεγονός ,σχόλιο.

2)Στον τομέα των πράξεων καταλαβαίνω πώς οι πράξεις του παραθέματος συνδυάζονται με τις πράξεις του βιβλίου καθώς και τις συνέπειες τους.

3)Ανακαλύπτω τις κοινές ή όχι αιτίες παραθέματος –βιβλίου για το κοινό γεγονός,καθώς και τις κοινές ή όχι συνέπειες όλων των παραπάνω.

Αρχαία Ελληνικά από μετάφραση. Α’Κείμενο. Ευριπίδη,Ελένη. Β΄Επεισόδιο,2η σκηνή,στίχοι 786-810.

 «ΑΓ:Δυσκολονόητος ο Θεός,παιδί μου,

         ολοένα αλλάζει.Εδώθε κείθε σέρνει,

         πότε ψηλά,πότε βαθιά τα πάντα.

         ο ένας δυστυχάει,ο άλλος όχι,

         όμως κι΄αυτός κακό θάνατο βρίσκει.

         Δεν έχει πάντα η τύχη σιγουριά.Κι οι δυό σας

         βάσανα δοκιμάσατε,απ’ του κόσμου

         τα λόγια εσύ,κι’αυτός από τους πολέμους.

         Σαν πολεμούσε,τίποτε δικό του.

         Και τώρα δίχως κόπο η ευτυχία.

         Δεν ντρόπιασες το γέροντα γονιό σου

         και τους Διόσκουρους,δεν έχεις κάνει

         όσα δεινά σου φόρτωσαν.Θυμάμαι

         το γάμο σου,στο νου μου ξαναφέρνω

         πως έτρεχα βαστώντας τις λαμπάδες

         πλάι στο αμάξι σου κι εσύ νυφούλα

         μαζί μ’αυτόν το πατρικό σου σπίτι

         το ευτυχισμένο χαιρετούσες.Όποιος

         δε νοιώθει σέβας για τ’αφεντικά του

         και δε συμπάσχει σε χαρές και λύπες,

         δούλος κακός.Εγώ κι αν είμαι σκλάβος,

         θέλω μες στους καλούς να με λογιάζουν.

         Λεύτερος αν δεν είμαι,λεύτερη έχω

         ψυχή.Το’ να κακό κάλλιο από τα δύο:φαύλη

         να’χω καρδιά και δούλο να με λένε.».

Έκφραση-Έκθεση Β΄Λυκείου: Θέμα: «Στα πλαίσια της δημιουργίας σχολικής εφημερίδας δημοσιεύετε ένα κείμενο όπου αναφέρεστε στη διαχρονική σημαντικότητα του θεσμού της οικογένειας. Συγχρόνως προτείνετε λύσεις προκειμένου η οικογένεια να ξεπεράσει την πολυεπίπεδη κρίση η οποία την ταλανίζει στη σημερινή εποχή».

Πρόλογος( η θέση μου).

Είναι αναμφισβήτητο ότι διαχρονικά η σχέση της οικογένειας με το άτομο και την Πολιτεία μοιάζει με τη σχέση του κυττάρου με το ανθρώπινο σώμα. Η οικογένεια είναι το συστατικό μέρος του κοινωνικού σώματος, επειδή αφ΄ενός προσφέρει όσα χρειάζονται για να ανατραφούν τα  μελλοντικά κοινωνικά μέλη, αφ΄ετέρου διότι παρέχει στα μέλη της τις αρχές και τις αξίες που διέπουν την ανθρώπινη κοινωνία. Με αυτό τον τρόπο  η οικογένεια αποτελεί το πρώτο σημαντικό σχολείο για τον άνθρωπο-πολίτη. Έχοντας αυτό στο μυαλό του ο Γρηγόριος ο Θεολόγος ανεφώνησε : « δώστε μου χριστιανές μητέρες και θα αλλάξω το μέλλον του κόσμου».

(Πρώτο πρόβλημα –προτεινόμενη λύση(υλικό πρόβλημα).

Η σημερινή οικονομική κρίση φαίνεται ότι έχει πολλαπλώς επηρεάσει την παραδοσιακή οικογένεια. Ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα οι γονείς κάνοντας περισσότερες από μία εργασία για να τα καταφέρουν στον οικονομικό τομέα, λείπουν πολλές ώρες από το σπίτι. Με αποτέλεσμα τα παιδιά είτε  να μεγαλώνουν παρέα με τις κάκιστες πολλές φορές επιδράσεις του υπολογιστή, είτε με τον παππού και την γιαγιά. Πολλές φορές μόνα τους. Αυτό έχει ως συνέπεια την αποξένωση ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας. Σε κάθε περίπτωση το κράτος θα πρέπει να επιληφθεί, δίδοντας ένα τέλος στα σημαντικά  οικονομικά προβλήματα,  προσφέροντας λύσεις σε θέματα ανεργίας. Επίσης είναι πολύ σημαντικό να προσφέρονται επιδόματα οικογενειακά σε όσους τα έχουν ανάγκη, τη στιγμή κατά την οποία η ευτυχία της οικογένειας περνά μέσα και από την οικονομική ευμάρεια.

(Δεύτερο πρόβλημα-προτεινόμενη λύση(  η θέση της γυναίκας ).

Μέσα στην αναδυομένη βιομηχανική κοινωνία η θέση της γυναίκας αναπροσδιορίσθηκε πλήρως. Η γυναίκα πλέον, και με βάση το νομικό πλαίσιο που διέπει τις σύγχρονες δυτικές αστικές δημοκρατίες, είναι ισότιμο μέλος των κοινωνιών. Η έξοδός της από το σπίτι, η ανάληψη σημαντικών εργασιακών και πολιτικών αλλά και οικονομικών θέσεων, είναι γεγονός. Αυτό έχει ως συνέπεια η οικογένεια να χάσει τον κεντρικό στήριγμά της, μιάς και υπάρχει περίπτωση τα παιδιά να μην βλέπουν τη μητέρα τους το πρωΐ , ίσως να συζητούν μαζί της πάλι αργά το βρτάδυ. Η αναδιάρθρωση των σχέσεων των δύο φύλων, του πατέρα και και της μητέρας  είναι αδήριτος ανάγκη. Ο άνδρας πρέπει οπωσδήποτε να εγκαταλείψει τον παραδοσιακό πατριαρχικό ρόλο του και να κάνει παραδοσιακά «γυναικείες» δουλειές. Το ζητούμενο είναι πάντα τα παιδιά να έχουν  κάποιον δίπλα τους προκειμένου να μεγαλώνουν στη ζεστασιά και στην  ασφάλεια, πλάθοντας έναν ολοκληρωμένο χαρακτήρα.