Φύλλο εργασίας,Ομήρου Οδύσσεια,στ.26-108,ραψωδία α΄.

1.Περιληπτική απόδοση.

Ενώ ο Ποσειδώνας βρίσκεται στους Αιθίοπες ,στον Όλυμπο γίνεται η πρώτη συνέλευση των θεών.Πρώτος παίρνει το λόγο ο Δίας ο οποίος εκφράζε το παράπονό του για τους ανθρώπους που θεωρούν τους ανθρώπους υπεύθυνους για τις συμφορές τους ενώ ουσιαστικά αυτοί οι ίδιοι είναι υπεύθυνοι για ό,τι τους συμβαίνει.Χρησιμοποιείται σχετικά το παράδειγμα του Αιγίσθου ,ενώ η Αθηνά προβάλλει μέσα από την αντίθεση την υπόθεση του Οδυσσέα ο οποίος είναι άξιος να γυρίσει στην πατρίδα του την Ιθάκη.

2.Πραγματολογικά στοιχεία.

Α.Αιθίοπες: μυθικός λαός που οι αρχαίοι θεωρούσαν ότι ζούσε στην άκρη της γής…

(αναλύουμε παρομοίως και άλλες λέξεις-φράσεις  του κειμένου….).

3.Δομή του κείμένου:

Α.το θέμα του Αιγίσθου: (εισάγεται από το Δία)στ.33-51

Β.το θέμα του Οδυσσέα:(εισάγεται από την Αθηνά)στ.52-108

4.Αξίες-αντιλήψεις –έθιμα-θεσμοί-κοινωνικοπολιτική οργάνωση

..

Στ.38-39: στο σημείο αυτό επαναλαμβάνεται από το Δία η βασική ηθική αρχή που διέπει το σύνολο της Οδύσσειας: οι άνθρωποι είναι υπεύθυνοι για τις πράξεις τους.

Ο ανθρωπομορφισμός των θεών: όπως αναφέρει ο Νίλσον η Οδύσσεια είναι ένα σύνολο ορθολογισμού και μύθου.Ο Όμηρος συνδυάζει ανθρώπινα και θεϊκά τους μύθους που παρέλαβε προκειμένου να ωφεληθούν και οι άνθρωποι και οι θεοί.Η κοινωνία των θεών είναι σαν την κοινωνία των ανθρώπων.Η Αθηνά θα εμφανισθεί στον Οδυσσέα για να τον βοηθήσει.Ο Ποσειδώνας χαρακτηρίζεται από ανθρώπινα συναισθήματα ενάντια στον Οδυσσέα.

5.Πώς προχωρεί ο μύθος;

Ο Ποσειδώνας επίτηδες απουσιάζει ,η συνέλευση των θεών εύκολα αποφασίζει να βοηθήσει τον Οδυσσέα.Ο νόστος προχωρεί.

6.Ηθογράφηση προσώπων.

Αθηνά:είναι ολοφάνερα ευνοϊκά διακείμενη προς τον Οδυσσέα όπως φαίνεται και στους στίχους 56,64,66-68 κ.λ.π.

Οδυσσέας: παρουσιάζεται να έχει καλό και ωραίο ήθος μέσα από τα λόγια του Δία και της Αθηνάς.

Ποσειδώνας:παρουσιάζεται οργισμένος επειδή ο Οδυσσέας σκότωσε το γιό του Πολύφημο.

7.Στοιχεία τεχνικής και αφηγηματικές τεχνικές:

Α.Η υπόθεση συνεχώς εξελίσσεται και ποτέ δεν ολοκληρώνεται.

Β..Υπάρχει προοικονομία διότι μέσα από τα λόγια της Αθηνάς καταλαβαίνουμε ότι ο Οδυσσέας θα γυρίσει στην Ιθάκη(ο λόγος των θεών προοικονομεί τις εξελίξεις).Η αναφορά στο «κατάφυτο νησί»της Καλυψούς προοικονομεί ότι εκεί υπάρχουν όλα τα υλικά κατασκευής σχεδίας που θα οδηγήσει τον Οδυσσέα μακριά από την Καλυψώ.

Γ.Η πρωτοπρόσωπη επίκληση του ποιητή προς τη Μούσα δίνει τη θέση του στο διάλογο Δία και Αθηνάς.Με αυτό τον τρόπο το έπος ζωντανεύει περισσότερο.

Δ.Έχουμε τυπικά επίθετα(αργοφονιάς)και τυπικές φράσεις(πατέρας ανθρώπων και θεών).

Ασκήσεις.

1.Ποιά πρόσωπα  πήραν το λόγο στο συμβούλιο των θεών  και για ποιους μίλησαν;

2.Αν ο Ποσειδώνας βρισκόταν στο συμβούλιο των θεών τι πιστεύετε θα υποστήριζε και γιατί;

3.Εάν ήσασταν παρών στη συνέλευση των θεών πώς θα μεταφέρατε τα νέα της συνέλευσής τους στους ανθρώπους;

Βασίλειος Μακρυπούλιας,φιλόλογος.