Έκφραση-Έκθεση Γ΄Λυκείου. Σχεδιάγραμμα εννοιών και διδακτέας ύλης. Η Πειθώ στο δικανικό λόγο.

Ανάπτυξη υποθετικού συλλογισμού που αφορά τον περιορισμο της ελευθερίας της σκέψης(θα πρέπει να προσέξουμε την εννοιολογία του δικανικού λόγου,σε αυτό θα μας βοηθήσει το μάθημα της Ιστορίας,το οποίο θίγει το κεφάλαιο των φυσικών δικαιωμάτων(ελευθερίας λόγου,κτήση περιουσίας,ιδιοκτησίας,ζωής και του εκλέγειν και εκλέγεσθαι κ.λ.π.).Όσα λοιπόν κείμενα  ασχολούνται με αυτή τη θεματολογία ανήκουν στο δικανικό λόγο.

Ο συλλογισμός έχει ως ακολούθως:

«Αν περιορισθεί η ελευθερία της σκέψης και συγκεκριμένα αν απαγορευθεί η ελευθερία της ψευδούς και επιβλαβούς γνώμης,τότε το συμφέρον του συνόλου θα εξυπηρετηθεί καλύτερα.Όμως απαραίτητη προϋπόθεση  για να απαγορευθεί η ελευθερία της ψευδούς και επιβλαβούς γνώμης είναι να διακρίνουμε ποια γνώμη είναι πράγματι ψευδής και ποια αληθής,δηλαδή απαραίτητη προϋπόθεση είναι να γνωρίζουμε την αλήθεια.Αλλά η απόλυτη αλήθεια δεν είναι προσιτή στον άνθρωπο.

Άρα δεν θα πρέπει να περιορισθεί η ελευθερία της σκέψης.

Αυτός ο συλλογισμός ισχύει από την θεωρητική πλευρά του θέματος.

Από την πρακτική πλευρά θα μπορούσαμε να τον διατυπώσουμε ως ακολούθως:

Η ελευθερία της σκέψης πρέπει να περιορισθεί εάν είναι επιβλαβής στην πράξη ,δηλαδή εάν οδηγεί στην αναρχία και στην αποσύνθεση.Αλλά αντιθέτως η ελευθερία της σκέψης συμβαίνει να είναι φορέας μεταρρυθμίσεως και να οδηγεί ειρηνικά προς το μέλλον.

Άρα η ελευθερία της σκέψης πρέπει να είναι απεριόριστη.

Προσοχή στη διατύπωση δύο ειδών ερωτήσεων:

1^ο είδος ερωτήσεων: Ρητορικές ερωτήσεις (ποιος θα μπορούσε άραγε να αρνηθεί ότι ο κόσμος των ναρκωτικών είναι θανατηφόρος;).

Στόχος των ερωτήσεων είναι να δοθεί έμφαση στο θέμα στο οποίο επικεντρώνει κάθε φορά την προσοχή του ο ρήτορας και βέβαια πειστικά να κινητοποιηθεί ο ακροατής και δέκτης.

2^ο  είδος ερωτήσεων: Ο ρήτορας βλέπει το θέμα όχι από τη δική του οπτική γωνία αλλά από αυτή του αντιπάλου γι αυτό και διατυπώνει σχετικές ρητορικές ερωτήσεις (π.χ είναι δυνατόν άνθρωποι που θεωρούν ότι η θανατική ποινή είναι απαραίτητη να διορισθούν υπεύθυνοι σε επιτροπές  δικαιωμάτων του ανθρώπου;).

Η πειθώ στον πολιτικό λόγο.

(Εφαρμογή στο σχολικό βιβλίο στο  λόγο του Ε.Βενιζέλου).

Πώς αναλύουμε και σχολιάζουμε τον πολιτικό λόγο.

Ο ομιλητής περιγράφει την κατάσταση που επικρατούσε στη χώρα του σε διαφόρους τομείς της πολιτικής και κοινωνικής ζωής.

Η περιγραφή περνάει από τον ένα τομέα στον άλλο ασύνδετα ενώ παραλείπονται πολλές φορές τα ρήματα και χρησιμοποιούνται συχνά μετοχές.Με τον τρόπο αυτό ο λόγος αποκτά ένα ιδιαίτερο ύφος ,ένα προσωπικό στυλ.Ο ομιλητής κατορθώνει να δώσει έμφαση στα γεγονότα ,έτσι ώστε να ακολουθήσουν με απόλυτη φυσικότητα και πειστικότητα τα μηνύματα που επιθυμεί να μεταδώσει.

Προσοχή(η παράγραφος (η οποιαδήποτε παράγραφος )αναπτύσσεται με την επανάληψη του μοτίβου της ειδικής πρότασης .Οι συγκεκριμένες παράγραφοι λειτουργούν ως μεταβατικές.Η πρώτη π.χ.  για να περάσει ο ομιλητής στα αποτελέσματα που είχε προκαλέσει η πολιτική και κοινωνική  κατάσταση της Ελλάδος,ή για να περάσει από τα γενικά θέματα στην προσωπική συμβολή του στην πολιτική αλλαγή και στην ανόρθωση της Ελλάδος.