Nεοελληνική Γλώσσα Β΄Γυμνασίου. Θεωρία Περιλήψεως.

Ο μαθητής ο οποίος    έχει μελετήσει την  ενότητα  «Σημειώσεις-Περίληψη» θα πρέπει :Να

1) Να έχει κατανοήσει ότι η περίληψη είναι ένα δικό του κείμενο που δεν προδίδει όμως το πνεύμα του συγγραφέα.

2)Να έχει αντιληφθεί ότι η περίληψη είναι μία αφαιρετική διαδικασία και συνεπώς πρέπει να εντοπίζει το καίριο με τις σημαντικές λεπτομερειεςτους πλαγιοτίτλους των παραγράφων, τις λέξεις-κλειδιά.

Αν η περίληψη που πρόκειται να γράψει είναι εκτενής τότε βασίζεται στη θεματική περίοδο και στις σημαντικές λεπτομέρειες κάθε παραγράφου του κειμένου, από το οποίο θα προέλθει η περίληψη(όπως και στις σημειώσεις από μία παράγραφο).

Διακρίνω το ουσιώδες από το επουσιώδες: Σημειώνω στο πρόχειρο τις κυριότερες ιδέες κάθε παραγράφου προσέχοντας το ρόλο που έχουν  μέσα στο κείμενο (υποστηρικτέα θέση, απορριπτέα θέση, επεξήγηση).

Σημειώνω το είδος των συνδέσμων:  Οι σύνδεσμοι με πληροφορούν για την εσωτερική σύνδεση του κειμένου και τον τρόπο εξέλιξης της επιχειρηματολογίας. Επισημαίνω τις προθέσεις που δηλώνουν πρόθεση, αντίθεση, συνέπεια, παραχώρηση, αιτία,προϋπόθεση, χρονικότητα (χθές, σήμερα, αύριο) συγχρονία ( κατά τά άλλα, εξίσου).

Μεταφέρω σε  πλάγιο λόγο τις βασικές ιδέες και απόψεις του συγγραφέα.

Δεν χρησιμοποιώ τα παραδείγματα και τις αναλογίες.

Απαλοιφή πληροφοριών: π.χ ένα λιμάνι με καθημερινη μεγάλη επιβατική κίνηση και φασαρία→ένα λιμάνι.

Γενίκευση: Αντικαθιστώ ειδικές με γενικότερες λέξεις ή φράσεις  π.χ.χαρτιά, στυλό ή γόμες,ξίστρες ή χάρακες →γραφική ύλη.

Αντιπροσώπευσημιάς σειράς προτάσεων από την ενέργεια που τις επιγράφει: π.χ. άνοιξα τον υπολογιστή, συνδέθηκα με το διαδίκτυο, βρήκα την ηλεκτρονική διεύθυνση,πληκτρολόγησα και καταχώρισα την επιστολή →έστειλα ηλεκτρονικό μήνυμα.

Αναγωγή σε υπερκείμενη έννοια: (επινόηση θεματικής πρότασης) π.χ. ο Έλληνας δεν αισθάνθηκε ποτέ ότι το κράτος είναι δική του υπόθεση όχι επειδή έχει τάσεις αναρχισμού αλλά επειδή οι κυβερνήσεις οι οποίες του επιβλήθηκαν κατά καιρούς ήταν αποτέλεσμα ξένων επεμβάσεων με αυταρχική συμπεριφορά→ο Έλληνας αποξενώθηκε από το κράτος επειδή ήταν ξενόφερτο και αυταρχικό.

Αντικατάσταση απαρίθμησης με περιεκτικό  όριο: π.χ.οιεφημερίδες,ητηλεόραση,τοραδιόφωνο,το διαδίκτυο: → τα Μ.Μ.Ε.

Αντικατάσταση ονοματικής φράσης με προθετικό σύνολο ή με μετοχή ή  με επίθετο: π.χ.

Με το απλό πάτημα ενός πλήκτρου →με το πλήκτρο.

Ασκήσεις.

1.Να κάνετε την περίληψη του παρακάτω κειμένου:

«Η μαζική κουλτούρα είναι αντικουλτούρα . (όμως) εφόσον η τηλεόραση , η εφημερίδα, το ραδιόφωνο ο κινηματογράφος και τα κόμικς βάζουν  τα πολιτιστικά αγαθά σε κοινή διάθεση και καθιστούν ευχάριστη και ανάλαφρη την πρόσληψη των πληροφοριών ζούμε μία εποχή διεύρυνσης του πολιτισμικού χώρου.

Η απαράδεκτη μαζική κουλτούρα δεν έχει αντικαταστήσει κάποια μυστηριώδη ανώτερη παιδεία . Απλώς διαδόθηκε σε τεράστιες μάζες που άλλοτε δεν είχαν καμμία πρόσβαση στα αγαθά της παιδείας. Επομένως ο άνθρωπος ο οποίος σφυρίζει Μπετόβεν επειδή τον  άκουσε στο ραδιόφωνο είναι ήδη ένας άνθρωπος ο οποίος έχει πλησιάσει τον Μπετόβεν, έστω και στο απλό επίπεδο της μελωδίας ενώ άλλοτε μία εμπειρία ήταν αποκλειστικότητα των ευπόρων τάξεων.

Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης προσφέρουν ένα συνοθύλευμα πληροφοριών και στοιχείων για το σύμπαν χωρίς να προτείνουν κριτήρια διάκρισης. Όμως τελικά ευαισθητοποιούν το σύχρονο άνθρωπο στην αντιμετώπιση του κόσμου. Πράγματι μήπως οι μάζες οι οποίες δέχονται τέτοιου είδους πληροφόρησης δεν μας φαίνεται ότι είναι πιο ευαίσθητες και ότι συμμετέχουν περισσότερο στα κοινά; Είτε για το καλό είτε για το κακό; Σε σχέση με τις μάζες του παλαιού καιρού που αντιμετώπιζαν με παραδοσιακό  δέος ένα σύστημα αμεταβλήτων και αναμφισβητήτων  αξιών».

2.Ο συγγραφέας στο κείμενο αυτό διατυπώνει μερικές απόψεις για τη μαζική κουλτούρα, να τις παρουσιάσετε σε μία παράγραφο 10-12 γραμμών.

Βασίλειος Μακρυπούλιας, φιλόλογος.