Νέα Ελληνικά κείμενα Α΄Λυκείου. Σχέδιο μαθήματος. «Του νεκρού αδελφού».

Α. Αφόρμηση.

Το δημοτικό αυτό τραγούδι αφηγείται την υπερφυσική ιστορία του νεκρού αδελφού που τον σηκώνουν από το μνήμα οι κατάρες της μάνας για να εκπληρώσει την υπόσχεση πού έδωσε , φέροντας τη λατρευτή κόρη στη μάνα.

Β.Σύνδεση με μύθους.

Είναι πανάρχαια πίστη ότι η φύση, ο θεός, ανασταίνονται την άνοιξη και πεθαίνουν το χειμώνα. Το μυστήριο της νεκρανάστασης και της συνέχειας της ζωής, των κρυφών ανθρωπίνων δυνάμεων χαρακτηρίζει την παραλογή αυτή. Ο Πλούταρχος, αναφέρει: «Οι Φρύγες, επίσης, που πίστευαν ότι ο Θεός κοιμάται τον χειμώνα, ενώ το καλοκαίρι είναι ξυπνητός, έκαναν βακχικές τελετές προς τιμήν του, τον χειμώνα τους κατευνασμούς και το καλοκαίρι τις ανεγέρσεις. Οι Παφλαγόνες, τέλος, πιστεύουν ότι τον χειμώνα είναι ο Θεός δεμένος και φυλακισμένος, ενώ την άνοιξη κινείται κι ελευθερώνεται» (Πλούταρχος, Ηθικά, «Περί Ίσιδος και Οσίριδος», 378E).

Γ. Στοιχεία Παραλογής:

1.Το ποίημα είναι πολύστιχο αφηγηματικό τραγούδι.

2.Εξιστορεί δραματικά γεγονότα(την ανάσταση του αδελφού,αλλά και τον τελικό θάνατο τους.

3.Έντονα μυθικά στοιχεία( Η Ανάσταση του Αδελφού, τα πουλιά που ομιλούν).

Δ.Ιδέες.

1.Η πίστη στις ανώτερες αξίες της ζωής(στην οικογενειακή αγάπη και αφοσίωση).

2.Οι οικογενειακοί δεσμοί και η αγάπη μεταξύ των μελών της οικογένειας.

3.Η πίστη στις ανώτερες ανθρώπινες δυνάμεις οι οποίες πολλές φορές θα πρέπει να καθοδηγούν τους ανθρώπους.

4.Προβολή των θρησκευτικών αξιών  και ιδεών.

5.Η νίκη επί του αδυνάτου.

6,Η συγκεκριμένη θέση της γυναίκας.

7.Η πίστη στην Ανάσταση.

Ε.Αφηγηματικές τεχνικές.

Χρήση μαγικών αριθμών(μάνα με τους εννιά σου γιούς)

Άσκοπα ερωτήματα( άκουσες Κωνσταντίνε μου τι λένε τα πουλάκια;)

Προσωποποιήσεις( τα πουλάκια που ομιλούν)

Η προσεκτική χρήση του ονόματος Αρετή (σημαίνει την ηθική προσωπικότητα)

Το θέμα του αδυνάτου( αν τύχει πίκρα γή χαρά)

Η επανάληψη του πρώτου ημιστιχίου( ανάθεμά σε Κωνσταντή και μυριανάθεμά σε)

Αρχή ισομετρίας( και σαν την επαντρέψανε την Αρετή στα ξένα).

Εργασία:

Να συγκρίνεις το  ποίημα του νεκρού αδελφού με το παρακάτω απόσπασμα από τον κατηχητικό λόγο του Ιωάννου Χρυσοστόμου:

«Όποιος είναι ευσεβής και αγαπά τον Θεόν εξ όλης ψυχής καρδίας, ισχύος και διανοίας, διότι έτσι εννοείται η αγάπη, ας απολαύσει την ωραία και λαμπρή αυτή εορτή του Πάσχα. Όποιος προσήλθε στην πίστη, στη μετάνοια, μετά την ενάτην πρωινήν ώραν, δηλαδή κατά την νεανικήν του ηλικία, ας συμμετάσχει και αυτός με προθυμία στην κοσμοσωτήρια αυτή εορτή της Αναστάσεως.».

Βασίλειος Μακρυπούλιας , φιλόλογος.