Νεοελληνική γλώσσα Γ΄Γυμνασίου. Θέμα έκθεσης: Η έννοια του ξένου

Τοποθέτηση:

Από την Ομηρική κιόλας εποχή οι άνθρωποι προχώρησαν σε ένα καθαρά πολιτιστικό αλλά και κοινωνικό διαχωρισμό. Θεώρησαν ότι αυτοί είναι οι γηγενείς και οι ντόπιοι ενώ αυτοί που έρχονται από άλλα μέρη είναι οι ξένοι. Ο βαθύς σεβασμός των Ελλήνων για το συνάνθρωπο τους ώθησε στο να θεσπίσουν τον Ξένιο Δία, το θεό δηλαδή προστάτη των ξένων. Ήδη συναντούμε στην Οδύσσεια το όλο τελετουργικό της φιλοξενίας. Οι γηγενείς κάτοικοι ώφειλαν να προσφέρουν γή και περιποίηση και αγάπη και φοντίδα στον ξένο.

Iστορική αναδρομή:

Στην Οδύσσεια (ραψωδία α 109-173)(διαβάζω οπωσδήποτε αυτούς τους στίχους από το Ομηρικό κείμενο) παραδίδεται όλο το τελετουργικό της Ομηρικής φιλοξενίας. Αυτό το τελετουργικό δείχνει και αποδεικνύει το πλούσιο πολιτιστικό υπόβαθρο των Ομηρικών ανθρώπων. Όπως οι θεοί φιλοξενούν τους ανθρώπους στον κόσμο που καθορίζουν παρόμοια και οι άνθρωποι φέρονται μεγαλόψυχα στους συνανθρώπους τους. Ο ξένος πλένεται, τρέφεται, ψυχαγωγείται, ερωτάται για την ταυτότητά του προκειμένου  ουσιαστικά να γίνει φίλος. Η φιλοξενία ευχαριστεί το σύνολο του ανθρώπινου χαρακτήρα.Σε κάθε περίπτωση η γραμματεία μας παραδίδει πάμπολλες στιγμές φιλοξενίας, η οποία πολλές φορές συνδέθηκε και με θέματα εξευμενισμού( όπως στην περίπτωση του Βελλερεφόντη και άλλων).

Περιγραφή-Αφήγηση:

Ο ξένος είναι ο άνθρωπος ο οποίος ανήκει σε ίδιο πολιτιστικό και θρησκευτικό πλαίσιο αλλά σε άλλους χώρους και πατρίδες. Μπορεί να ανήκει σε διαφορετικό πολιτιστικό και θρησκευτικό πλαίσιο στην ίδια πατρίδα. Σε κάθε περίπτωση η κοινή ανθρώπινη φύση ενώνει όλους τους ανθρώπους. Όμως υπάρχει μια ιερά υποχρέωση-η οποία έχει τονισθεί από σημαντικούς φιλοσόφους. Οι άνθρωποι πρέπει να προσδιορίζονται με βάση το Αγαθό,το Ωραίο και το Καλό. Όλες οι ανθρώπινες φύσεις μπορούν να ενωθούν μπροστά σε κοινές αρχές αρκεί η παιδεία να εξελίξει τους ανθρώπους από άκρου εις άκρον της γής. Ο Σωκράτης με την καταπληκτική αρχή του «εν οίδα ότι ουδέν οίδα» (ένα γνωρίζω ότι τίποτε δεν γνωρίζω) ένωσε όλους τους  ανθρώπους μπροστά στο αγαθό της γνώσης. Ο ξένος λοιπόν είναι αυτός ο οποίος για λίγο παραμένει άγνωστος, είναι δυνατόν όλοι οι άνθρωποι να ενωθούν ενώπιον της γνώσης του Λόγου, του κοινού Λόγου που ενώνει και συνέχει τα πάντα.

(πρβλ: ἴθι δή νυν εἰπὲ τούτοις, τίς αὐτοὺς βελτίους ποιεῖ;(εμπρός πές σε αυτούς τι κάνει τους νέους καλλιτέρους;(διαβάζω την Απολογία του Σωκράτους).

Αναφορά στο σήμερα. Κειμενική γραφή. Επιλογή μεθόδου :

1.Αιτίου –αποτελέσματος

2.Παραδείγματος

Η σημερινή εποχή διαθέτει πράγματι μία σημαντική ευκαιρία πνευματικής οικουμενικοποίησης των ανθρώπων. Η τεχνολογία μεταφέρει τις πληροφορίες με απίστευτη ταχύτητα και αποτελεσματικότητα. Ο άνθρωπος της Ιαπωνίας μαθαίνει σε κλάσματα του λεπτού ό,τι συμβαίνει στην Ελλάδα και αντίστροφα. Μπορούν λοιπόν οι άνθρωποι να συνεισφέρουν πολιτιστικά, θρησκευτικά και άλλα στοιχεία τους ώστε η έννοια του ξένου να περιορισθεί. Ο ξένος εννοείται ως άγνωστος, ο συνάνθρωπός μας δεν είναι πλέον ξένος όταν γνωρίσουμε την κουλτούρα  του και τον πολιτισμό του, όταν ενωθούμε με βάση ανωτέρους και καλλιτέρους φιλοσοφικούς πολιτισμικούς και θεολογικούς προσδιορισμούς μέσα από την ιστορία του κάθε λαού και της κάθε κουλτούρας.Μπορούμε λοιπόν να προσεγγίσουμε τους συνανθρώπους μας μορφωτικά και αξιολογικά οδηγούμενοι σε ό,τι ο Κάντ ονόμασε «κόσμο και βασίλειο των ιδεών».

Συμπέρασμα:

Όλες οι κοσμογονίες παραδίδουν ότι υπήρχε εποχή όπου οι άνθρωποι ήταν ενωμένοι και συγκάτοικοι στον τέλειο κόσμο του Θεού. Ενός θεού δημιουργού κα καθοδηγητή. Σε κάθε περίπτωση η έννοια του ξένου είναι η συνέπεια της διάλυσης αυτού του κόσμου. Όμως ο σεβασμός προς τον Άλλο δηλώνει ότι όλοι πιστεύουμε ότι μπορούμε να ξαναφτιάξουμε έναν κόσμο αγάπης και τελειότητας σαν και αυτόν που χάσαμε. Ο ξένος είναι ουσιαστικά ο συνάνθρωπος που παύει να ονομάζεται ξένος όταν γνωσθεί από εμάς.

Βασίλειος Μακρυπούλιας, φιλόλογος.