Aρχαία Ελληνικά από μετάφραση,Α΄Γυμνασίου. Εισαγωγή Οδύσσειας Ομήρου. Τα βασικά σημεία(Περίληψη).

Έπος= λόγος, διήγηση, και ειδικότερα αφηγηματικό ποίημα με περιεχόμενο μυθολογικό, διδακτικό και ηρωϊκό.

Ηρωϊκά έπη=Οδύσσεια και Ιλιάδα (αφηγούνται κατορθώματα ηρώων και θεών οι οποίοι συχνά συνυπάρχουν με τους ανθρώπους και κατευθύνουν τη δράση τους).

Βασικά γνωρίσματα του ηρωϊκού έπους:

1)παρουσιάζει μυθοποιημένα γεγονότα ενός μακρινού παρελθόντος σαν να είναι αληθινά.

2) το έπος κατά αντικειμενικό τρόπο εκφράζει τις αντιλήψεις μιας ολόκληρης κοινωνίας.

Υπόθεση.

Η Οδύσσεια εξιστορεί το δεκαετή αγώνα του Οδυσσέα για το νόστο (επιστροφή) σε 41 ημέρες. Ο Οδυσσέας εκτός από πολεμιστής και πρωταγωνιστής στον πόλεμο της Τροίας είναι (1) και εκπρόσωπος των ναυτικών(2) και ο ξενιτεμένος που επιστρέφει (3).

Συμπέρασμα: Γενικεύοντας μπορούμε να πούμε ότι τα ομηρικά έπη αναφέρονται σε μυθοποιημένα γεγονότα της Μυκηναϊκής εποχής (στον Τρωϊκό πόλεμο κυρίως) προβάλλουν ωστόσο και την εποχή κατά την οποία γράφονται (τη Γεωμετρική εποχή) η οποία είναι στραμμένη και σε έργα ειρηνικά (ναυτιλία, εμπόριο, ανάπτυξη πόλεων), χαρακτηρίζονται όμως και από πολιτικές συγκρούσεις (κλονίζεται κυρίως ο θεσμός της βασιλείας).
Ποιός τύπος ανθρώπου προβάλλεται: Ο Οδυσσέας είναι:
1.πολεμιστής
2.ταξιδευτής
3.ξενιτεμένος που επιστρέφει.

Αοιδοί και ραψωδοί.

Ορισμός: Οι παλαιοί επικοί ποιητές της προομηρικής κυρίως εποχής ονομάζονται αοιδοί (τραγουδώ,τραγούδι),γιατί τραγουδούσαν τα έπη τους με τη συνοδεία μάλιστα κιθάρας.

Τρόπος: Τα συνέθεταν αυτοσχεδιάζοντας προφορικά βοηθούμενοι όπως πίστευαν από τη  Μούσα.

Οι ραψωδοί ήταν αυτοί οι οποίοι διαδέχθηκαν εξελικτικά τους αοιδούς,συνέρραπταν και συναρμολογούσαν τα τραγούδια,τελικά απομνημόνευαν και απήγγειλαν ρυθμικά τραγούδια της επικής και όχι μόνο παράδοσης.

Διαφορές αοιδών και ραψωδών:
Αοιδοί:
1.τραγουδούσαν με συνοδεία κιθάρας
2.αυτοσχεδίαζαν προφορικά τα ποιήματα
3. τραγουδούσαν σε ανακτορικές εκδηλώσεις
Ραψωδοί:
1.δεν αυτοσχεδίαζαν
2.συνέρραπταν και συναρμολογούσαν ποιήματα και τραγούδια
3.απήγγειλαν σε χώρους ανοικτούς.

Ομηρικό ζήτημα:

To Oμηρικό ζήτημα αναλύεται στις παρακάτων δύο επισημάνσεις:

1) Υπήρξε ο Όμηρος ή είναι πρόσωπο φανταστικό και πλασματικό;

2)Αν υπήρξε είναι το ίδιο πρόσωπο ο ποιητής της Ιλιάδος και ο ίδιος της Οδύσσειας;

3) Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια συντέθηκαν με βάση ένα ενιαίο σχέδιο ή δημιουργήθηκαν από ένα αρχικό πυρήνα που επεκτάθηκε με προσθήκες από τους ραψωδούς ή  με ένωση μικροτέρων επών;

Απαντήσεις στο Ομηρικό ζήτημα:

1)Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια αποτελούν έργο ενός ποιητή.

2)ο ποιητής αυτός είναι ο Όμηρος, ο οποίος είχε ένα κεντρικό σχέδιο βασισμένο επάνω σε μακραίωνη ηρωϊκή επική παράδοση,λαϊκή μυθιστορία, μυθοποιημένες περιπέτειες και περιπέτειες ναυτικών,στοιχεία από όλη τη ζωή της Γεωμετρικής εποχής.

Η Αξία των Ομηρικών επών:

1)Νίκησαν το χρόνο

2) για πολλούς αιώνες ψυχαγωγούσαν και μόρφωναν τους   Έλληνες στις εορτές τους και αποτελούσαν μάθημα για τα παιδιά τους.

3)Άσκησαν τεράστια επίδραση στην αρχαία Ελληνική και Ρωμαϊκή λογοτεχνία και Τέχνη.

Η επίσημη καταγραφή των Ομηρικών επών και η διαίρεσή τους σε ραψωδίες.

Επίσημη καταγραφή των ομηρικών επών φαίνεται ότι έγινε στην Αθήνα τον 6^ο π.Χ.Η Οδύσσεια αποτελείται από 12.110 στίχους ενώ η Ιλιάδα από 15.693. Οι ραψωδίες διακρίνονται με τα 24 γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου (η Οδύσσεια με τα μικρά και η Ιλιάδα με τα μεγάλα) και με τίτλους ανάλογα με το περιεχόμενό τους.

Τα βασικά θέματα και προβλήματα της Οδύσσειας.

Κεντρικό θέμα της Οδύσσειας είναι ο αγώνας του βασιλιά  της Ιθάκης, του Οδυσσέα, να επιστρέψει με τους συντρόφους του στην Ιθάκη, μετά το τέλος του Τρωϊκού πολέμου. Η Οδύσσεια επομένως μπορεί να χαρακτηρισθεί μεταπολεμικό έπος καθώς αναδεικνύει τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν μετά τον Τρωϊκό πόλεμο. Σε συνάρτηση με τις κοινωνικές και πολιτικές ανακατατάξεις της εποχής, των ευγενών οι οποίοι αμφισβήτησαν το θεσμό της βασιλείας.

Διαίρεση της Οδύσσειας σε τρία μέρη:
1.Η Ιθάκη χωρίς τον Οδυσσέα: α-δ, πρωταγωνιστεί ο Τηλέμαχος (Τηλεμάχεια).
2.Ο Οδυσσέας στον αγώνα του νόστου και της επιστροφής (ε-ν) (Νόστος).
3.Ο Οδυσσέας στην Ιθάκη όπου βοηθούμενος από την Αθηνά και συνεργαζόμενος με τον Τηλέμαχο εξοντώνει τους μνηστήρες (Μνηστηροφονία) (ν-ω).

Βασίλειος Μακρυπούλιας,φιλόλογος.