Λατινικά , Γ΄Λυκείου, μάθημα 44. Μετάφραση, γραμματικά & συντακτικά φαινόμενα-Ασκήσεις. Η ζωή των τυράννων.

Μετάφραση.

Η ζωή των τυράννων είναι τέτοια ώστε σε αυτή δεν  μπορεί να υπάρξει καμμία εμπιστοσύνη, καμμία αγάπη, καμμία πίστη σε σταθερή φιλία. Όλα είναι πάντα ύποπτα και πηγή ανησυχίας για τους τυράννους.  Καμμία θέση για φιλία δεν υπάρχει σε αυτούς. Πράγματι δεν γνωρίζω ποιος μπορεί να αγαπά αυτόν τον οποίο φοβάται, ή αυτόν  στον οποίο νομίζει ότι εμπνέει φόβο. Εντούτοις οι τύραννοι τυγχάνουν σεβασμού , υποκριτικά τουλάχιστον , για κάποιο χρονικό διάστημα. Αν τυχόν όμως, όπως γίνεται συνήθως, πέσουν (=χάσουν την εξουσία) τότε γίνεται κατανοητό πόσο στερημένοι από φίλους ήταν. Λένε ότι αυτό το οποίο είπε ο Ταρκύνιος όταν ήταν εξόριστος είναι το εξής: «Τότε κατανόησα ποιους είχα πιστούς φίλους και ποιους ψεύτικους, όταν πλέον δεν μπορούσα να ανταποδώσω τις χάρες ούτε σε αυτούς ούτε σε εκείνους.

Λεξιλόγιο.

Tyrannus-i =αρς,β,τύραννος

Fides-ei =θηλ,ε,πίστη, εμπιστοσύνη

Caritas-atis =θηλ,γ, αγάπη

Benevolentia-ae =θηλ,α, ευμένεια, καλή θέληση

Stabilis-is-e = επίθετο, γ, σταθερός

Suspectus-a-um = (επιθετικοποιημένη μετοχή του suspicior) ύποπτος.

Nescio-sci(v)i-scitum-ire (ne+scio)=(4) αγνοώ).

Metuo-metui-metutum-metuere = (3) φοβάμαι.

Simulatio-onis = (θηλ,γ) , υποκρισία.

Dumtaxat = (ποσοτικό επίρρημα) μόνο.

Quodsi = (υποθετικός σύνδεσμος) εάν όμως.

Inops-opis = (επιθ,γ) στερημένος

Fidus-a-um =(επίθ,β) πιστός

Infidus-a-um= (επίθ,β) μη πιστός

Neuter-tra-trum =(αντων,επίθετο) ούτε ο  ένας ούτε ο άλλος.

Gratia-ae = (θηλ,α) χάρη, ευγνωμοσύνη.

Συντακτική ανάλυση.

1.Haec est tyrannorum vita= Κύρια πρόταση

Est = ρήμα

Vita =υποκείμενο

Tyrannorum  = γενική υποκειμενική  στο vita

Haec =  κατηγορούμενο στο vita.

2.In qua nulla fides ,nulla caritas, nulla fiducia benevolentiae stabilis esse potest = Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση , προσδιοριστική στο vita.

Potest = ρήμα

Fides, caritas, fiducia= υποκείμενα

Nulla,nulla, nulla = επιθετικοί προσδιορισμοί αντίστοιχα στα fides, caritas ,fiducia

Benevolentiae = γενική αντικειμενική στο fiducia

Stabilis = επιθετικός προσδιορισμός στο benevolentiae

In qua = εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός τόπου, στάσης ( μεταφορικά).

3. tyrannis Omnia semper suspecta atque sollicita sunt= Κύρια πρόταση.

Sunt = ρήμα

Omnia = υποκείμενο

Suspecta, sollicita =κατηγορούμενα στο omnia

Tyrannis = δοτική  προσωπική του κρίνοντος προσώπου

Semper= επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου

4. nullus locus amicitiae eis est= Κύρια πρόταση.

Est = ρήμα

Locus = υποκείμενο

Nullus= επιθετικός προσδιορισμός στο locus

Amicitiae = δοτική του σκοπού από το locus

Eis = δοτική προσωπική κτητική.

5. Νescio enim (quis possit diligere eum  aut eum) = Κύρια πρόταση.

Nescio = ρήμα

Ego =υποκείμενο

Quis possit diligere eum aut eum = αντικείμενο

6. quis possit diligere eum aut eum= Δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας , αντικείμενο του nescio (εισάγεται  με την ερωτηματική  αντωνυμία quis, γιατί είναι ερώτηση μερικής αγνοίας και εκφέρεται με υποτακτική όπως όλες οι πλάγιες ερωτήσεις και μάλιστα χρόνου ενεστώτος γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου  (nescio) και δείχνει το σύγχρονο στο παρόν.

Possit= ρήμα

Quis= υποκείμενο

Diligere = τελικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ρ. με υποκείμενο  του το quis ( ταυτοπροσωπεία)

Eum,eum= αντικείμενα του diligere.

7.quem metuat , δευτερεύουσα αναφορική πρόταση , προσδιοριστική στο eum. (Εκφέρεται με υποτακτική λόγω του  πλαγίου λόγου και μάλιστα χρόνου ενεστώτος γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου –έμμεση εξάρτηση απότο nescio και δείχνει το σύχρονο στο παρόν).

Metuat= ρήμα

Is =  υποκείμενο

Quem=αντικείμενο

8.  a quo se metui putet . Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση , προσδιοριστική στο eum, (εκφέρεται με υποτακτική λόγω του πλαγίου λόγου , και μάλιστα χρόνου ενεστώτα ,  γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου –έμμεση εξάρτηση από το nescio-  και δείχνει το σύγχρονο στο παρόν.

Putet= ρήμα (is) υποκείμενο

Metui= ειδικό απαρέμφατο αντικείμενο του ρήματος με υποκείμενο του το se  (ταυτοπροσωπεία και αυτοπάθεια)

A quo= εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου στο metui.

9. Coluntur tamen simulatione dumtaxat ad tempus. Κύρια πρόταση.

Coluntur= ρήμα

Tyranni =υποκείμενο

 Simulation επιρρηματικός προσδιορισμός στο coluntur , αφαιρετική του τρόπου

Ad tempus= εμπρόθετος προσδιορισμός του χρόνου

Dumtaxat=επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού.

10.Quodsi forte ceciderunt = Δευτερεύουσα υποθετική πρόταση με απόδοση : tum intellegitur.

Yποθετικός λόγος: Quodsi ceciderunt (υπόθεση) – tum intellegitur (απόδοση). Υποθετικός λόγος α΄είδος , ανοιχτή υπόθεση. H υπόθεση εκφέρεται με οριστική παρακειμένου γιατί δείχνει προτερόχρονο γεγονός σε σχέση με την απόδοση , ενώ η απόδοση με οριστική ενεστώτα γιατί δείχνει γεγονός που ισχύει στο παρόν και στο μέλλον.

Ceciderunt= ρήμα

Tyranni= υποκείμενο

Forte= επιρρηματικός προσδιορισμός του  τρόπου.

11.ut fit plerumque . Δευτερεύουσα παραβολική πρόταση.

Fit = ρήμα

Cadere =εννοούμενο τελικό απαρέμφατο ως υποκείμενο

Plerumque= επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου

Ut=  επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου

12. tum intellegitur (quam fuerint inopes amicorum)= Κύρια πρόταση ως απόδοση της υπόθεσης Quodsi ceciderunt

Intellegitur =ρήμα

Quam inopes fuerint amicorum=  υποκείμενο

Tum= επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου

13. quam fuerint inopes amicorum = Δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση , μερικής αγνοίας, ως υποκείμενο του intellegitur ( εκφέρεται  με υποτακτική λόγω του πλαγίου λόγου και μάλιστα χρόνου ενεστώτος , γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου  το intellegitur, και δείχνει το σύγχρονο στο παρόν).

Fuerint = ρήμα

Tyranni= υποκείμενο

Inopes= κατηγορούμενο στο tyranni

Amicorum= γενική αντικειμενική από το inopes

Quam= επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού στο inopes

14.Ηοc est (quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem)= Κύρια πρόταση

Est= ρήμα

Quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem = υποκείμενο

Hoc = κατηγορούμενο του υποκειμένου ( της αναφορικής πρότασης0

15. quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem = Δευτερεύουσα ουσιαστική αναφορική  πρόταση ως  υποκείμενο στο  est

Ferunt = ρήμα

Homines = υποκείμενο

Dixisse = ειδικό απαρέμφατο , αντικείμενο του ferunt , με υποκείμενό του το Tarquinium (ετεροπροσωπεία)

Quod = αντικείμενο του dixisse

Exulantem = χρονική μετοχή  με υποκείμενό της το Tarquinium

16.Tum intellexi= Κύρια πρόταση

Intellexi =  ρήμα

Ego= υποκείμενο

Tum= επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου

17. quos fidos amicos habuissem = Δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο intellexi ( εκφέρεται με  υποτακτική λόγω του πλαγίου λόγου και μάλιστα χρόνου υπερσυντελίκου γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου , το intellexi, και δείχνει ταο προτερόχρονο).

Habuissem = ρήμα

Ego= υποκείμενο

Quos = αντικείμενο

Amicos = κατηγορούμενο του quos

Fidos = επιθετικός προσδιορισμός στο amicos

18. quos infidos (amicos habuissem) = Δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση , αντικείμενο του intellexi ( εκφέρεται με υποτακτική λόγω του πλαγίου λόγου και μάλιστα χρόνου υπερσυντελίκου γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου το intellexi και δειχνει το προτερόχρονο).

 Habuissem = ρήμα

Εgo = υποκείμενο

Quos = αντικείμενο

Amicos = κατηγορούμενο του quos

Infidos = επιθετικός προσδιορισμός στο amicos

19. cum iam neutris gratiam referre poteram =  Δευτερεύουσα χρονική πρόταση

Poteram=  ρήμα

Ego = υποκείμενο

Referre = τελικό απαρέμφατο , αντικείμενο του poteram ,  με υποκείμενό του το  ego, (ταυτοπροσωπεία)

Gratiam =  άμεσο αντικείμενο στο  referre

Neutris =  έμμεσο αντικείμενο στο referre

Iam = επιρρηματικός προσδιορισμός χρόνου

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να σημειώσετε  X στο σωστό ή  λάθος , αν  οι παρακάτω προτάσεις ανταποκρίνονται στο νόημα του κειμένου:

Α)  Tyranni multos amicos habent              Σωστό    Λάθος

Β)   Dum tyranni  potestatem habent, coluntur ab hominibus     Σωστό   Λάθος

Γ)  Plerumque potestatem suam amittunt        Σωστό  Λάθος

Δ)  Tyrannus  facile intellegit, quos fidos amicos habeat    Σωστό   Λάθος

Ε) Τarquinius postquam cecidit , exulabat    Σωστό   Λάθος.

2.Να μεταφέρετε στον πληθυντικό αριθμό τις ακόλουθες προτάσεις.

a) Nescio enim quis possit diliegere eum quem metuat , aut eum, a quo se metui putet.

b) Tyranno  homo non potest confidere.

c) Tyrannum noli colere , tyranni  amicus noli esse.

d) Ferox dux semper inops amicorum est.

e) Homo bonus semper amico suo gratiam refert.

3.  Να μεταφέρετε όλα τα προσηγορικά ουσιαστικά και  τις αντωνυμίες του κειμένου , που βρίσκονται σε πλάγιες πτώσεις , στον άλλο αριθμό.

4. Να γραφούν όλοι οι τύποι της προστακτικής και των δύο φωνών των :

Diligere

Metuat

Dixisse

Ferunt.

5.  Να μετατραπεί η μετοχή σε χρονική πρόταση που να εισάγεται : α) με τον ιστορικό cum, β) με το σύνδεσμο dum.

Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem.

6. Να μετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική και το αντίστροφο ( οι τύποι οι οποίοι πρέπει να αλλαχθούν είναι υπογραμμισμένοι).

a. Nescio enim quis possit dilegere eum , quem metuat.

b. Coluntur tamen simulatione dumtaxat ad tempus (ποιητικό αίτιο : a civibus).

c. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem.

d. “Tum intellexi , quos fidos amicos habuissem , quos infidos , cum iam neutris gratiam referre poteram”.

7.  Να αντικατασταθεί το ρήμα στην ακόλουθη πρόταση από τον προσωπικό παθητικό τύπο fertur και να γίνουν  οι αναγκαίες αλλαγές.

a. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem

8. Να εξαρτηθούν οι παρακάτω προτάσεις από το ρήμα dicor  ( προσωπικό και όχι απρόσωπο).

a. Haec est tyrannorum vita

b. Tyrannis Omnia sunt semper suspecta atque sollicita sunt

c. Coluntur simulatione dumtaxat ad tempus

9. Να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο με εξάρτηση από την πρόταση Cicero scripsit in libro suo De amicitia….

a. Tyrannis Omnia semper suspecta atque sollicita sunt

b. Nullus locus amicitiae eis est

c. Nescio quis possit diligere eum , quem metuat , aut eum, a quo se metui putet.

d. Coluntur simulatione dumtaxat ad tempus.

10. Να αιτιολογήσετε την  εισαγωγή και την εκφορά των δευτερευουσών προτάσεων στις ακόλουθες περιόδους.

a. Haec est tyrranorum vita , in qua nulla fides ,nulla caritas, nulla fiducia benevolentiae stabilis esse potest.

b. Nescio enim quis possit diliegere eum , quem metuat , aut eum, a quo se metui putet.

c. Quodsi forte , ut fit plerumque, ceciderunt, tum intellegitur, quam fuerint inopes amicorum.

d.Tum intellexi , quos fidos amicos habuissem, quos infidos , cum iam neutris gratiam referre poteram.