Έκφραση-Έκθεση Γ΄Λυκείου. Θέμα προς ανάπτυξη: «Στην εφημερίδα που εκδίδει το σχολείο σας, αναλάβατε να συμμετάσχετε με ένα άρθρο 500-600 λέξεων, στο οποίο θα αναφέρετε τους λόγους για τους οποίους ο κόσμος παρασύρεται από την παραπληροφόρηση, τις συνέπειές της, καθώς και το ρόλο που μπορεί να παίξει το σχολείο στην άμβλυνση του φαινομένου».

Η θέση μου:

Δεν υπάρχει καμμία αμφιβολία ότι ένα από τα πλέον νοσηρά συμπτώματα της άρρωστης πνευματικά και ηθικά εποχής μας είναι η παραπληροφόρηση. Η εσκεμμένη απόκρυψη και παραποίηση της αλήθειας δεν είναι βέβαια φαινόμενο της εποχής μας αποκλειστικά. Ακόμα και σε παλαιότερες εποχές  αυτοί που είχαν τα ηνία μιάς κοινωνίας διέδιδαν τα σχόλια και τα γεγονότα  σύμφωνα με ό,τι τους συνέφερε.Ποιός δεν γνωρίζει το μεγάλο οικονομικό κράχ του 1929  το οποίο προκλήθηκε μέσα από ψευδείς πληροφορίες οι οποίες παρέσυραν τόσους ανθρώπους στην καταστροφή. Φαίνεται όμως στην εποχή της τηλεόρασης, η οποία υπάρχει σε κάθε σπίτι και χώρος κοινωνικών συναθροίσεων, το φαινόμενο της παραπληροφόρησης λαμβάνει απροσδιόριστες διαστάσεις και όλοι θα πρέπει να σκεφθούμε τι φταίει και πώς μπορούμε να είτε να θεραπεύσουμε είτε να περιορίσουμε το εξαλλοιωτικό αυτό φαινόμενο.

Αιτίες:

Ο άνθρωπος σήμερα αφήνεται μοιρολατρικά στις διαθέσεις της οικονομικής ή πολιτικής εξουσίας η οποία διευθύνει τον τύπο διά μέσου του οποίου περνάει τα μηνύματα που θέλει και με τον τρόπο που θέλει. Εγκλωβισμένος ο σημερινός πολίτης σε τόσα και ποικίλα προβλήματα, οικονομικά και άλλα, δεν έχει καιρό να διαβάσει, να μελετήσει και μόνος του να ανακαλύψει αλήθειες και για τον εαυτό του και για τον κόσμο.  Περιχαρακωμένος στα στενά όρια των μεγαλουπόλεων οι σημερινοί άνθρωποι ανησυχούν για τον επιούσιο, για το πώς θα μπορούν να έχουν όσα περισσότερα υλικά κυρίως αγαθά επιθυμούν. Η ενημέρωση έχει αφεθεί στην τηλεόραση και στα λοιπά έντυπα ή ηλεκτρονικά μέσα. Το επόμενο βήμα είναι προβλέψιμο. Κάποιοι επιτήδειοι που ελέγχουν τα Μ.Μ.Ε  διασπείρουν ειδήσεις προς ίδιον συμφέρον, εκμεταλλευόμενοι τη σημερινή δύσκολη και πιεστική κατάσταση του ανθρώπου.

Επαναπαυόμενος ο άνθρωπος στην απόλαυση του πολιτισμού των υλικών αγαθών δεν αγωνίζεται για την πνευματική του ανάταση. Δεν ξεκινά από τις αλήθειες που μόνος του μπορεί να ανακαλύψει ως προσωπικότητα. Δεν ερευνά το γύρω του κόσμο με τα δικά του μάτια και μυαλό. Αφήνει την ενημέρωσή του σε αυτούς που τόσο επιτηδευμένα χειρίζονται την εικόνα και τον ήχο. Χωρίς  να ενδιαφέρεται –μέσα στην κούραση του σημερινού κόσμου- για την αλήθεια ή το ψέμμα που σερβίρεται. Ο άνθρωπος δεν νοιάζεται για την αλήθεια.

Η πληροφορία πλέον δεν  έχει ηθική αξία. Ο άνθρωπος θέλει απλά την επιφανειακή και ψυχαγωγική πληροφορία, δεν την αξιολογεί, δεν έχει χρόνο γι αυτό, απλά θέλει να ικανοποιεί τις αισθήσεις του. Δεν εξετάζει περαιτέρω εάν αυτό που του προσφέρεται είναι αληθές ή ψευδές. Το αποτέλεσμα είναι η τηλεοπτική και όχι μόνο παραπληροφόρηση- η είδηση προσφέρεται αλλοιωμένη, ικανή να  τέρπει μόνο τον αισθητικό άνθρωπο και να τον καθοδηγεί προς τα εκεί που θέλουν αυτοί που ευρίσκονται πίσω από την παραπληροφόρηση. Η ελευθερία, ο διάλογος, η αλήθεια και η αξιοπρέπεια δεν φαίνονται να πολυενδιαφέρουν τον αγχωμένο και μαζοποιημένο και χωμένο στα υλικά αγαθά άνθρωπο.

Ο σημερινός άνθρωπος χαμένος μέσα στον καταιγισμό της ενημέρωσης (υπερπληροφόρηση) αλλά και στο συναγωνισμό  της πληροφόρησης, η οποία έχει πλέον συνδεθεί όχι με την αλήθεια αλλά με το κέρδος, απολλύει την κρίση του.Χάνει τις πνευματικές αντιστάσεις του , εξασθενεί η θέλησή του και δεν μπορεί να προτάξει κριτικές απαντήσεις βασισμένες στη νηφαλιότητα και στην ενεργό στάση απέναντι στη γνώση και στην πληροφόρηση.

Συνέπειες:

Αναντίρρητα όλα αυτά επηρεάζουν το άτομο το οποίο χάνει την ελεύθερη σκέψη και την ικανότητα να αποφασίζει για τη ζωή του με βάση αληθινά δεδομένα. Ο άνθρωπος παρασύρεται από το φόβο, την αγωνία, τα ένστικτα και τις επιθυμίες, διότι όσοι δημιουργούν την παραπληροφόρηση διαιρούν τον κόσμο με ψευδείς ειδήσεις και δεν θέλουν σε καμμία των περιπτώσεων τη σύμπνοια και την ομόνοια μεταξύ των ανθρώπων. Πόσοι άδικοι πόλεμοι δεν δικαιολογούνται μέσα από την τηλεοπτική παραπληροφόρηση μόνο και μόνο οι άνθρωποι της τηλεόρασης να εισπράττουν ποσά μεγάλα μιάς και ο άνθρωπος της μεγαλούπολης θέλει αίμα και πόνο προκειμένου να γεμίσει τις άδειες στιγμές του;

Το όλο θέμα όμως επεκτείνεται και στον κλονισμό των ηθικών αρχών και αξιών, στην καλλιέργεια κλίματος καχυποψίας και στην ραγδαία και ανησυχητική υποχώρηση της κριτικής ικανότητας του ανθρώπου. Ενώ η αλήθεια είναι μία σήμερα δύο άνθρωποι δεν πιστεύουν κάν στο ίδιο γεγονός, δεν κάνουν το ίδιο σχόλιο για αυτονόητα πράγματα. Με αυτόν τον τρόπο οι κοινωνικές ανισότητες διογκώνονται, τα αυταρχικά καθεστώτα επικρατούν, αφ΄ής στιγμής οι άνθρωποι δεν έχουν επαρκή και αναγκαία ενημέρωση και είναι  δύσκολο να ξεχωρίσουν τον σωστό από τον καιροσκόπο, τον ηθικό από τον ανήθικο.

Ο ρόλος του σχολείου:

Αναμφίβολα το σχολείο, ως φορέας γνώσης, μπορεί να προσφέρει πολλά στην καταπολέμηση του νοσηρούν αυτού φαινομένου. Μέσα από τα σχολικά μαθήματα και τα πολιτιστικά προγράμματα μπορεί να καλλιεργηθεί η κριτική σκέψη, να δοθεί η ρεαλιστική άποψη και εικόνα της πραγματικότητας και να αναπτυχθούν άνθρωποι με πολιτική συνείδηση και κοινωνικότητα. Το σχολείο δύναται μέσα από εκδηλώσεις αλλά και στις σχολικές αίθουσες να εμφυσήσει την αγάπη στο αληθινό, στην  πρόοδο και στην ανθρωπιστική αξία της αλήθειας. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Σωκράτης σύνδεσε τη γνώση με τον ανθρώπινο χαρακτήρα. Αντιστρόφως όλοι πρέπει  να βρούμε λύσεις καταπολέμησης αυτού του νοσηρού φαινομένου το οποίο –αν αντιστρέψουμε το λόγο του Σωκράτη- μας αφαιρεί τη γνώση άρα μας κάνει ανθρωπιστικά ανήθικους.

Βασίλειος Μακρυπούλιας, φιλόλογος.