Κριτήριο έκφρασης-έκθεσης Γ΄Λυκείου.Διάλογος.

Φροντιστήρια Παρακίνηση.

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

[Πότε ο διάλογος πρέπει να διακόπτεται]

Οι ωφέλειες λοιπόν του διαλόγου […] είναι πολλαπλές και αναμφισβήτητες.

Και όμως, είπαμε, υπάρχουν περιπτώσεις όπου είναι άχρηστος και επιζήμιος. Ποιες;

Πρώτα, η δυσάρεστη κατάσταση που δημιουργείται όταν αυτός που

αντιλέγει δεν βρίσκεται στο ίδιο πνευματικό επίπεδο με μας και […] δεν κατορθώνει

να συλλάβει και να εκτιμήσει σωστά το νόημα των επιχειρημάτων μας, όχι από κακή

πρόθεση αλλά από άγνοια ή αγροικία. Εκθέτομε λ.χ. μια θεωρία της Οικονομικής

επιστήμης ότι ο «φρόνιμος» πληθωρισμός, που θερμαίνει με πιστώσεις την

παραγωγή αλλά δεν χάνει τον έλεγχο των τιμών, είναι ορθή νομισματική

πολιτική[…]. Αίφνης αντιλέγει ένας συνδαιτυμόνας και η συζήτηση αρχίζει σε τόνο

ζωηρό. Δίχως όμως και να προχωρεί, επειδή ο άλλος δεν έχει τον απαιτούμενο

πνευματικό οπλισμό να την κάνει, με τις αντιρρήσεις του, παραγωγική ή και απλώς

διαφωτιστική. Γίνεται τότε φανερό ότι ο διάλογος είναι ανώφελος, και […] το

καλύτερο που έχομε να κάνομε είναι να τον σταματήσομε.

Δεύτερη θα αναφέρω την περίπτωση όπου […] ανακαλύπτουμε ότι, εξαιτίας

της διαφορετικής αγωγής και των ασύμπτωτων φραστικών μας έξεων, με τις ίδιες

λέξεις ο καθένας μας εννοεί άλλα πράγματα […]. Προϋπόθεση του διαλόγου είναι η

κοινή γλώσσα· χωρίς αυτήν, το κάθε πρόσωπο μονολογεί – ακούει, αλλά δεν

καταλαβαίνει το άλλο. Δεν φτάνει όμως να μιλούμε και οι δύο ελληνικά ή αγγλικά,

για να συνεννοηθούμε απάνω σε ένα θέμα που απαιτεί σοβαρήν αντιμετώπιση.

Πρέπει, μέσα στη γλώσσα που μιλούμε, να έχομε παραδεχτεί και να

μεταχειριζόμαστε σταθερά την ίδια «συμβολική», να δίνομε δηλαδή στις λέξεις –

έννοιες το ίδιο περιεχόμενο […]. Εάν λ.χ. είμαστε και οι δύο επιστήμονες και

πρόκειται, σε ιδιωτικό ή δημόσιο διάλογο, να ξεκαθαρίσομε τις ιδέες μας απάνω σ'

ένα επίμαχο θέμα, όπως είναι η έννοια της φυσικής νομοτέλειας έπειτα από τη

θεωρία των Κβάντα, πρέπει να έχομε και οι δύο εκπαιδευτεί στην ορολογία και

στους φραστικούς κανόνες της σύγχρονης Φυσικής […]. Εάν κατά την ανάπτυξη των

απόψεών μας ανακαλύψομε […] ότι στου καθενός τη «γλώσσα» οι λέξεις […] ούτε

το ίδιο πράγμα σημαίνουν ούτε συντάσσονται κατά τον ίδιο λογικό κώδικα, […]

τρόπος να συνεννοηθούμε δεν υπάρχει […].

Θα εκθέσω και μια τρίτη ακόμη περίπτωση που είναι η πιο συνηθισμένη

στην καθημερινή ζωή. Σ' αυτήν ο διάλογος αρρωσταίνει από αλλεπάλληλες

παρεμβολές στοιχείων όχι απλώς ξένων, αλλά αυτόχρημα εχθρικών προς την ομαλή

λειτουργία της διάνοιας, με αποτέλεσμα να χάσει κάθε ίχνος γονιμότητας, ν' αρχίσει

να περιστρέφεται χωρίς διέξοδο γύρω από το ίδιο σημείο, όπως η βίδα που άνοιξε

πολύ μεγάλη τρύπα δεν πιάνει πια και αχρηστεύεται, ή όπως ο τροχός που

στριφογυρίζει στην ίδια θέση δεν προχωρεί αλλά ανάβει και φθείρεται. Έτσι

αποσυντίθεται σε αυτοεπαναλαμβανόμενους μονολόγους που μετατρέπουν τη

συζήτηση σε ανιαρή λογοκοπία και σε διαμάχη λογικής αυτοκαταστροφής ...

Απόσπασμα από το δοκίμιο

«Η αξία του διαλόγου» στο Δίκαιο της πυγμής και άλλα δοκίμια,

εκδόσεις Νόηση, 2008 (διασκευή)

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 90-110 λέξεις.

Μονάδες 25

2. Να ελέγξετε αν οι παρακάτω προτάσεις είναι σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ).

Μονάδες 10

α. Ο διάλογος είναι ωφέλιμος σε όλες τις περιπτώσεις.

β. Η διαφορά πνευματικής καλλιέργειας δημιουργεί εμπόδια στη διεξαγωγή του

διαλόγου.

γ. Ο ανώφελος διάλογος δεν πρέπει να συνεχίζεται.

δ. Δεν είναι απαραίτητο οι διαλεγόμενοι να υιοθετούν κοινές γλωσσικές συμβάσεις.

ε. Η ύπαρξη φανατισμού δεν επιτρέπει την εξέλιξη του διαλόγου.

3. (α) Να αναφέρετε έναν τρόπο πειθούς μέσα από το κείμενο και να αιτιολογήσετε

την επιλογή σας.

Μονάδες 5

(β) Να βρείτε τα δομικά μέρη και έναν τρόπο ανάπτυξης στην τελευταία παράγραφο

του κειμένου.

Μονάδες 10

4. (α) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις μαυρισμένες λέξεις:

γνήσιου διαλόγου

να συλλάβει το νόημα των επιχειρημάτων μας

διατυπώνομε τις θεωρητικές επιφυλάξεις μας

γεννιέται αναπότρεπτα η αμοιβαία παρεξήγηση

ο διάλογος αρρωσταίνει

Μονάδες 5

(β) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις του

κειμένου.

Μονάδες 5

Aπαντήσεις στο κριτήριο έκφρασης- έκθεσης  περί του διαλόγου.

Α. Περίληψη.

Το δοκίμιο αυτό ασχολείται με τις συνθήκες ενός ωφέλιμου ή μη αποτελεσματικού διαλόγου.Αρχικά ο συγγραφέας θεωρεί ότι βασικό κριτήριο ενός επωφελούς διαλόγου είναι το  κοινό ή μη πνευματικό επίπεδο των συζητητών. Δεύτερη προϋπόθεση ενός υγιούς διαλόγου ο γράφων θεωρεί την εγγύτητα της αγωγής και μάλιστα της γλωσσικής αγωγής. Σημειώνει ότι ο κοινός επικοινωνιακός κώδικας των συνομιλητών επιφυλάσσει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα ενός εποικοδομητικού διαλόγου. Ως τελευταίο κριτήριο ενός αποδοτικού διαλόγου ο δοκιμιογράφος παραθέτει τη δυνατότητα ο διάλογος να είναι παραγωγικός και πολυεπίπεδος και όχι απλά μονότονος ασχολούμενος με θέματα τα οποία θυμίζουν φαύλο κύκλο.

2)Λ

 Σ

 Σ

 Λ

 Σ

3). Ο συγραφέας χρησιμοποιεί την επίκληση στη Λογική και ειδικά μέσα από τη χρήση τεκμηρίων.Αναφέρει το παράδειγμα των επιστημόνων οι οποίοι εάν από κοινού δεν κατέχουν τη θεωρία των κβάντα κάθε περαιτέρω συζήτηση αποκλείεται. Με αυτό τον τρόπο πείθει διότι ο επιστημονικός λόγος είναι μία από τις σοβαρές στιγμές του διαλόγου,άρα ό,τι συμβαίνει στον επιστημονικό λόγο (όπου θα πρέπει οι συνομιλητές να γνωρίζουν από κοινού το θέμα τους προκειμένου ο διάλογος να είναι αποδοτικός) συμβαίνει σε πλείστα όσα άλλα είδη λόγου.

4)Θεματική πρόταση : «Θα εκθέσω….στην καθημερινή ζωή».

    Λεπτομέρειες: Σ΄αυτήν ο διάλογος…φθείρεται».

    Κατακλείδα: «Έτσι αποσυντίθενται …λογικής αυτοκαταστροφής».

Υπάρχει η μέθοδος ανάπτυξης της αναλογίας,διότι ο μονότονος και ανιαρός διάλογος παρομοιάζεται με τη βίδα η οποία γυρίζει και γυρίζει χωρίς τίποτε να στερεώνει( με αυτόν τον τρόπο επιτείνεται η θέση του συγγραφέως ότι ο ατέρμων και μονότονος διάλογος στριφογυρίζει γύρω από τα ίδια και τα ίδια χωρίς να επιτυγχάνει καμμία πρόοδο και εξέλιξη).

5)ειλικρινούς

    Να κατανοήσει

     Επισημαίνουμε

     Αναπόφευκτα

     Πλήττεται

6. αναντίρρητες

     Ανωφελής,βλαβερός

      Γόνιμη

      Κανονική.

Βασίλειος Μακρυπούλιας,φιλόλογος.