Kριτήριο έκφρασης-έκθεσης Γ΄Λυκείου (οι απαντήσεις δικές μου).

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

[Ποσότητα χωρίς ποιότητα]

Οι σχολικές γνώσεις που προσφέρονται στον εκπαιδευόμενο,

προσανατολίζουν σε συγκεκριμένες κοινωνικές θέσεις, «εγχαράζοντας» αξίες,

κανόνες και πρότυπα συμπεριφοράς, που πηγάζουν πάντα από το χώρο της

κυρίαρχης ιδεολογίας και στοχεύουν να κάνουν τους εκπαιδευόμενους ικανούς και

πρόθυμους να αναλάβουν τις συγκεκριμένες κοινωνικές τους θέσεις και

λειτουργίες. Η σχολική γνώση έχει έντονα ιδεολογικό χαρακτήρα.

Κοντολογίς, το τι διδάσκεται, πόσο χρόνο, πώς διδάσκεται, πώς αξιολογείται

μπορούν να αποτελέσουν τα βασικά ερευνητικά ερωτήματα μέσα από τα οποία

φαίνεται: η κυρίαρχη ιδεολογία στο σχολείο, ο τύπος εργαζόμενου και πολίτη που

επιδιώκεται να φτιαχτεί μέσα από την εκπαίδευση, η ταξική υφή της γνώσης καθώς

συγκεκριμένα είδη γνώσης και τρόποι διδασκαλίας αποκλείουν τα παιδιά από τα

λαϊκά στρώματα, η επιλεκτικότητα του σχολείου κ.α.

Αν ρίξει κάποιος μια ματιά στα αναλυτικά προγράμματα και τα σχολικά

βιβλία θα έρθει έκπληκτος με ένα αντιφατικό και δυσερμήνευτο φαινόμενο. Τα

βιβλία είναι «γεμάτα» γνώσεις, αγγίζουν όλο και πιο πολλές και όλο και πιο

σύγχρονες πλευρές της επιστήμης και του πολιτισμού και όμως οι μαθητές που

μορφώνονται από αυτά τα βιβλία δεν μπορούν να σκεφθούν κριτικά.

Έτσι, η αντιπαράθεση με τους ιθύνοντες των εκπαιδευτικών ζητημάτων στο

αν το σχολείο σήμερα παρέχει «λίγη» ή «πολλή» επιστημονική γνώση μάλλον είναι

χαμένο παιχνίδι σε ξένο γήπεδο για όποιον υποστηρίζει ότι το σχολείο σήμερα

υστερεί στην ποσότητα των γνώσεων που παρέχει στους μαθητές του. Το ζήτημα

δεν είναι μόνο ποσοτικό αλλά κυρίως και ποιοτικό.

Η συσσώρευση πολλών γνώσεων στα αναλυτικά προγράμματα και ο

βομβαρδισμός του μαθητή με αυτές δεν σημαίνουν ότι οι μαθητές που κατέχουν

πολλές γνώσεις αποκτούν αυτόματα και την ικανότητα της κριτικής σκέψης. Φυσικά

και το αντίστροφο είναι προβληματικό, να περιμένουμε ότι κάποιος άνθρωπος που

δεν έχει γνώσεις και δεν έχει εμπλοκή με τον τρόπο παραγωγής της γνώσης μπορεί

να μάθει να σκέφτεται κριτικά αν του διδάξουμε σε φόρμουλες τη διαλεκτική ή την

τυπική λογική.

Το σχολείο, με τον τρόπο που λειτουργεί σήμερα, παρέχει στους μαθητές

πληροφορίες. Όμως, η πληροφορία δεν είναι γνώση. Η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα

στη γνώση και την πληροφορία έγκειται, ανάμεσα στα άλλα, στο ότι η πρώτη είναι

οργανικά δεμένη με τους τρόπους και τους μηχανισμούς παραγωγής της, ενταγμένη

στον συνεκτικό αρμό μιας επιστήμης που της δίνει ευρύτερο νόημα και παραπέρα

ερμηνευτική δυνατότητα νέων γνωστικών περιοχών για επόμενες μαθητικές

εργασίες. Η παρουσίαση στους μαθητές μόνο πληροφοριών καθιστά αδύνατη την

επεξεργασία και την ιεράρχηση τους σε «χρήσιμες» και «άχρηστες».

Καθιστά, επίσης, τους μαθητές ανήμπορους να ερμηνεύσουν και να

ταξινομήσουν τις επόμενες πληροφορίες που θα προσλάβουν. Γι’ αυτό και οι

μαθητές, έπειτα από χρόνια μελέτης και μαθημάτων, δεν μπορούν να σκεφθούν

κριτικά και να «ζυγίσουν» διαφορετικές πληροφορίες ως προς την εγκυρότητα και

τη βαρύτητα τους. Γι΄ αυτό μπορεί στο ίδιο άτομο να συνυπάρχουν η καλή γνώση

της τεχνικής τού να λύνει ασκήσεις στη Φυσική και τη Χημεία με την πίστη ότι η

μοίρα μας καθορίζεται από τον ζωδιακό κύκλο.

Χ. Κάτσικας, Η Εφημερίδα των Συντακτών, 16/10/2013

Α1. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις.

Μονάδες 25

Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Β1. Να αξιολογήσετε τις προτάσεις γράφοντας σε κάθε πρόταση Σωστό ή Λάθος:

α. Οι σχολικές γνώσεις οφείλουν να πηγάζουν από το χώρο της κυρίαρχης ιδεολογίας.

β. Αν και τα σύγχρονα βιβλία βρίθουν γνώσεις, οι μαθητές δεν μπορούν να σκεφθούν

κριτικά.

γ. Το κυριότερο πρόβλημα της εκπαιδευτικής διαδικασίας αποτελεί η συσσώρευση πολλών

γνώσεων στα αναλυτικά προγράμματα.

δ. Γνώση σημαίνει βαθιά κατάκτηση της πληροφορίας.

ε. Στον κριτικά σκεπτόμενο άνθρωπο είναι δυνατό να συνυπάρχουν η εξειδικευμένη γνώση

και η πίστη στα ζώδια.

Μονάδες 10

Β2. Να επισημάνετε τρεις διαρθρωτικές λέξεις με τις οποίες επιτυγχάνεται η συνοχή

ανάμεσα στις παραγράφους και να τις αντικαταστήσετε με ισοδύναμες.

Μονάδες 05

Β3. (α) Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της έκτης παραγράφου ; (β) Να βρείτε τον

τρόπο ή τους τρόπους ανάπτυξης της τελευταίας παραγράφου.

Μονάδες 10

Β4. (α) Να δώσετε συνώνυμα των παρακάτω λέξεων: εγχαράζοντας, πρότυπα,

πηγάζουν, κυρίαρχης, στοχεύουν, (β) «Η παρουσίαση στους μαθητές μόνο

πληροφοριών καθιστά αδύνατη την επεξεργασία και την ιεράρχηση τους σε

‘’χρήσιμες’’ και ‘’άχρηστες’’»: Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε

παθητική, αιτιολογώντας τις αλλαγές που συντελούνται κατά την αλλαγή αυτή.

Μονάδες 10__

Aπαντήσεις στο 1^ο φύλλο  εργασίας Ν.Ε.Γ( ποσότητα χωρίς ποιότητα).

A1. O συγγραφέας στο συγκεκριμένο κείμενο ασχολείται με το πρόβλημα της άχρηστης συσσώρευσης πληροφοριών στο σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα. Aρχικά θεωρεί ότι οι σχολικές γνώσεις έχουν έντονο ιδεολογικό χαρακτήρα,πηγάζουν από την κυρίαρχη τάξη, προσπαθούν να κατευθύνουν τους μαθητές προς συγκεκριμένες κοινωνικές επιδιώξεις. Υποστηρίζει ότι μαθητές συνγκεκριμένων ταξικών στρωμάτων αποκλείονται από την περαιτέρω κοινωνική κινητικότητα η οποία προετοιμάζεται στο υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα. Ο γράφων αναφέρεται στα σχολικά βιβλία τα οποία ενώ βρίθουν από επιστημονικές  και πολιτισμικές πληροφορίες παρά ταύτα οι μαθητές δεν αναπτύσσουν την κριτική τους ικανότητα. Καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το εκπαιδευτικό πρόβλημα είναι ποιοτικό διότι η ποσότητα των γνώσεων δεν έχει το κατάλληλο ποιοτικό αντίκρυσμα στους μαθητές. Θεωρεί ότι το χάσμα ανάμεσα στην πληροφορία και στη γνώση, έχει ως τελικό αποτέλεσμα την παντελή απουσία στους μελλοντικούς πολίτες της κριτικής ικανότητας.

B1. Λάθος

       Σωστό

       Σωστό

       Σωστό

       Λάθος.

Β2. Έτσι ,η αντιπαράθεση (ωστόσο)

       Όμως η πληροφορία δεν είναι γνώση (Αλλά)

       Καθιστά επίσης τους μαθητές ανήμπορους (επιπροσθέτως).

B3. Tα δομικά στοιχεία της 6^ης παραγράφου είναι τα εξής:

Θεματική  πρόταση: «Το σχολείο………..πληροφορίες».

Λεπτομέρειες: «Όμως η πληροφορία….και άχρηστες».

Κατακλείδα: Δεν υπάρχει διότι οι λεπτομέρειες επεξηγούν συνεχώς τη θεματική πρόταση χωρίς να την καταλήγουν σε ένα περιεκτικό συμπέρασμα.

Β4. Οι τρόποι ανάπτυξης της τελευταίας παραγράφου είναι οι εξής:

1.Αιτιολόγηση: Παρατηρούμε τις διαρθρωτικές λέξεις:  «Γι αυτό» οι οποίες αποκαλύπτουν ότι ο συγγραφέας επιθυμεί να αιτιολογήσει το γεγονός ότι οι σημερινοί μαθητές και αυριανοί πολίτες υπολείπονται σε κριτική ικανότητα.Θεωρεί ότι η αιτιολόγηση θα διασφαλίσει την απαραίτητη ευπιστία και πειθώ στο κείμενό του.

2.Επίσης επειδή θέλει να γίνει όσο περισσότερο συγκεκριμένος μπορεί παρέχει και παραδείγματα (Φυσική,Χημεία,ζωδιακός κύκλος).

Β5.α) εγχαράζοντας : αποτυπώνοντας, σχεδιάζοντας.

           Πρότυπα: είδωλα, επαΐοντες, ειδικοί,παραδείγματα.

           Πηγάζουν: προέρχονται, προκαλούνται, δημιουργούνται.

           Κυρίαρχης:  εξουσιαστικής, επικρατούσης, ηγεμονικής.

           Στοχεύουν : αποβλέπουν, σκοπεύουν, επιδιώκουν.

       Β)Η επεξεργασία τους και η ιεράρχησή τους σε «χρήσιμες»  και «άχρηστες» καθίσταται αδύνατη μέσα από την παρουσίαση στους μαθητές μόνο πληροφοριών.

Τα αντικείμενα (επεξεργασία και ιεράρχηση μεταφέρονται ως νέα υποκείμενα στην παθητική φωνή σε ονομαστική,και η ονομαστική της ενεργητικής φωνής «η παρουσίαση» θα στηριχθεί από τον εμπρόθετο προσδιορισμό «μέσα από» ώστε να δημιουργηθεί το ποιητικό αίτιο που απαιτεί η παθητική φωνή η οποία πλέον επικεντρώνεται στην ενέργεια της επεξεργασίας και της ιεράρχησης και όχι στο υποκείμενο το οποίο τις καθιστά αδύνατες.

Βασίλειος Μακρυπούλιας,φιλόλογος.