Γ΄κλίση ουσιαστικών (πηγή: http://theodwrapappa.blogspot.com/p/blog-page_18.html)

Η τρίτη κλίση περιλαμβάνει περιττοσύλλαβα ονόματα και των τριών γενών. Τα τριτόκλιτα ουσιαστικά λήγουν στην ονομαστική του ενικού σ' ένα από τα φωνήεντα: α, ι, υ, ω ή σ' ένα από τα σύμφωνα ν, ρ, ς, (ξ, ψ). Στη γενική του ενικού λήγουν σε ‐ος, ‐ως, ‐ους.

Α) Ανάλογα με την κατάληξη, διαιρούνται σε:

• Καταληκτικά - ονομάζονται όσα αρσενικά και θηλυκά σχηματίζουν την ονομαστική του ενικού με την κατάληξη ‐ς, π.χ. ἥρω‐ς, ἰχθύ‐ς και ξ, ψ: ο κόραξ(κς), ο Άραψ(βς)
  

  Επισήμανση: κ, γ, χ + ς = ξ (ο κορακς = κόραξ ,η πτέρυγς = πτέρυξ, ο όνυχς = όνυξ)

                        π, β, φ + ς = ψ (ο γύπς = γύψ, χάλυβς = χάλυψ)
• Ακατάληκτα - ονομάζονται αυτά που σχηματίζουν την ονομαστική του ενικού χωρίς κατάληξη, π.χ. χιών, ἠχώ 

Β) Ανάλογα με το θέμα, διαιρούνται σε:

• Μονόθεμα - ονομάζονται αυτά που σχηματίζουν όλες τις πτώσεις από ένα μόνο θέμα, π.χ. χιτών, χιτῶν‐ος)
  ΠΡΟΣΟΧΗ: Το θέμα στα μονόθεμα βρίσκεται από τη γενική του ενικού, αφού αφαιρεθεί από αυτήν η κατάληξη (πίνακ‐ος > πινακ‐, κλητῆρ‐ος > κλητηρ‐)
• Διπλόθεμα - ονομάζονται αυτά που σχηματίζουν τις πτώσεις με δύο θέματα, γιατί σε μερικές περιπτώσεις εκτείνουν το φωνήεν της τελευταίας συλλαβής του θέματος (ἡγεμόν‐ος, ἡγεμών, πόλις, πόλεως)
  
  
  Επισημάνσεις για τα διπλόθεμα:
• Το θέμα που έχει στην τελευταία συλλαβή μακρόχρονο φωνήεν λέγεται ισχυρό θέμα ποιμήν, ῥήτωρ
• Το θέμα που έχει στην τελευταία συλλαβή βραχύχρονο φωνήεν λέγεται αδύνατο θέμα (ηγεμον-ος)
• Το ισχυρό θέμα βρίσκεται από την ονομαστική του ενικού, π.χ. ὁ ἡγεμών, ὁ ποιμήν
• Το αδύνατο θέμα βρίσκεται από τη γενική του ενικού, αφού αφαιρεθεί η κατάληξη (τοῦ ἡγεμόν‐ος > ἡγεμον, τοῦ ποιμένος > ποιμεν‐)

Γ) Ανάλογα με το χαρακτήρα τους (τελευταίο γράμμα του θέματος), διαιρούνται σε:

• Φωνηεντόληκτα - ονομάζονται όσα έχουν χαρακτήρα φωνήεν (ἥρω‐ς > ἥρωο‐ς, πόλι‐ς > πόλε‐ως)
• Συμφωνόληκτα - ονομάζονται όσα έχουν χαρακτήρα σύμφωνο (κόραξ > κόρακ‐ος, σωλήν > σωλῆν‐ος)

Γενικοί κανόνες τονισμού των τριτοκλίτων ουσιαστικών

1. Το -ι- και το -α- στη λήγουσα είναι πάντα βραχύχρονα (ἡ γνῶσις, τῷ ἀγῶνι, τὸ γῆρας, ταῖς ἀκτῖσι(ν), τὰς ἀκτῖνας, τοῖς παιᾶσι(ν), τοὺς παιᾶνας, τοῖς χειμῶσι(ν), τοὺς χειμῶνας)
2. Τα αρσενικά και τα θηλυκά έχουν σ' όλες τις πτώσεις τις ίδιες καταλήξεις 
3. Τα ουδέτερα διαφέρουν από τα αρσενικά και τα θηλυκά στην ονομαστική, αιτιατική και κλητική του ενικού και του πληθυντικού
4. Τα μονοσύλλαβα ουσιαστικά της γ' κλίσης στη γενική και δοτική ενικού και στη γενική πληθυντικού τονίζονται στη λήγουσα (ἡ φλόξ, τῇ φλογί, τῶν φλογῶν, ταῖς φλοξί)
   

   Εξαιρούνται και τονίζονται στην παραλήγουσα: ὁ θώς, τῶν θώων/ τὸ οὖς, τῶν ὤτων/ ὁ παῖς, τῶν παίδων/ ὁ Τρώς, τῶν Τρώων/ ἡ δᾴς, τῶν δᾴδων/ τὸ φῶς, τῶν φώτων

Περισπωμένη παίρνουν:

1. Οι μονοσύλλαβοι τύποι της ονομαστικής, αιτιατικής και κλητικής που έχουν χαρακτήρα -ι- και -υ- (-αυ-, -ου-) (την δρῦν, (ὦ) δρῦ, τάς δρῦς/ τόν βοῦν, (ὦ) βοῦ, τούς βοῦς/ τήν γραῦν, (ὦ) γραῦ, τάς γραῦς)
2. Η αιτιατική πληθυντικού των ονομάτων σε -υς, όταν τονίζεται στη λήγουσα (τοὺς ἰχθῦς, τὰς κλιτῦς)
3. Η ονομαστική, αιτιατική και κλητική ενικού των ονομάτων πῦρ και οὖς
4. Η ονομαστική και κλητική ενικού του θηλυκού του ονόματος ἡ γλαῦξ
5. Η κλητική ενικού των ονομάτων σε -ευς ((ὦ) βασιλεῦ, (ὦ) γονεῦ, (ὦ) ἱερεῦ)

Παρατηρήσεις

1) Τα φωνηεντόληκτα σε -ις ή -υς:

• Έχουν δύο θέματα: ένα σε -ι ή -υ από το οποίο σχηματίζονται η ονομαστική, η αιτιατική και η κλητική του ενικού, και άλλο σε -ε, από το οποίο σχηματίζονται οι άλλες πτώσεις
  

  Τα δύο τους θέματα είναι:
• Ισχυρό σε –ι ή –υ (πολι-, πελεκυ-), από το οποίο σχηματίζονται η ονομαστική αιτιατική και κλητική του ενικού και
• Ασθενές σε –ε (πολε-, πελεκε-), από το οποίο σχηματίζονται οι υπόλοιπες πτώσεις
• Στη γενική του ενικού έχουν κατάληξη -ως (αντί -ος) και τονίζονται στη γενική του ενικού και του πληθυντικού στην προπαραλήγουσα (αντίθετα με τον κανόνα, π.χ. της πόλεως, των πόλεων
• Συναιρούν το χαρακτήρα ε με το ακόλουθο ε ή ι των καταλήξεων σε ει (πόλεες > πόλεις, τη πόλει)
• Σχηματίζουν την:
• αιτιατική του ενικού με την κατάληξη -ν (τὴν πόλι-ν)
• κλητική του ενικού χωρίς κατάληξη (ὦ πόλι)
• αιτιατική του πληθυντικού όμοια με την ονομαστική από αναλογία προς αυτή (αἱ πόλεις, τὰς πόλεις)

2) Στα φωνηεντόληκτα σε -εύς, -οῦς, -αυς:

• Το υ του χαρακτήρα αποβάλλεται πριν από φωνήεν (βασιλεύ-ς > βασιλέ-ως, βοῦ-ς > βο-ός, γραῦς > γρα-ὸς)
• Η κλητική του ενικού είναι όμοια με το θέμα, δηλαδή χωρίς κατάληξη (ὦ βασιλεῦ, ὦ βοῦ, ὦ γραῦ)
• Ειδικότερα, στα φωνηεντόληκτα σε -εὺς:
• Η γενική του ενικού έχει κατάληξη -ως, αντί -ος (τοῦ βασιλέ-ως)
• Η αιτιατιατική του πληθυντικού έχει κατάληξη -ᾶς (τοὺς βασιλέ-ᾱς, η αιτιατική τοὺς βασιλεῖς, όμοια με την ονομαστική, είναι μεταγενέστερη)
• Το ε που απομένει στο θέμα μετά την αποβολή του υ συναιρείται με το ακόλουθο ε ή ι των καταλήξεων σε ει (οἱ βασιλέ-ες = βασιλεῖς, τῷ βασιλέ-ι = βασιλεῖ)
  Παρατήρηση: Όσα πριν από το -εὺς έχουν φωνήεν συναιρούν, συνήθως, το τελικό ε που απομένει στο θέμα με το ακόλουθο ω ή α των καταλήξεων στη γενική και αιτιατική του ενικού και πληθυντικού (ἁλιεὺς > τοῦ ἁλιέ-ως = ἁλιῶς, τὸν ἁλιέ-α = ἁλιᾶ, τῶν ἁλιέ-ων = ἁλιῶν, τοὺς ἁλιέ-ας = ἁλιᾶς / ὁ Εὐβοεὺς > τοῦ Εὐβοέ-ως = Εὐβοῶς, τὸν Εὐβοέ-α = Εὐβοᾶ)

3) Στα ουδέτερα οδοντικόληκτα:

• Αυτά που λήγουν σε -μα (γεν. -ματος) είναι όλα ακατάληκτα (κτῆμα, σῶμα, στράτευμα)
• Καταληκτικά είναι μόνο τό φῶς (φῶτ-ς) > τοῦ φωτ-ός και το ανώμαλο οὖς (οὖτ-ς) > τοῦ ὠτ-ός

Περισσότερες λεπτομέρειες για την γ' κλίση μπορείτε να βρείτε εδώ.

1. ΑΣΚΗΣΗ (ουσιαστικά σε -ις, -υς, -υ)

Να συμπληρώσετε τους τύπους των ουσιαστικών που ζητούνται:  

Α) ἡ ἀκρόπολις, ὁ πέλεκυς, τό ἄστυ:

Γενική Ενικού: ......................................, ......................................, ......................................

Δοτική Ενικού: ......................................, ......................................, ......................................

Β) ἡ πτῶσις, ὁ πέλεκυς, ἡ δύναμις:

Αιτιατική Ενικού: .................................., ......................................, ......................................

Κλητική Ενικού: ...................................., ......................................, ......................................

Γ) ἡ βάσις, ὁ πῆχυς, τό ἄστυ:

Ονομ. Πληθυντικού: ...................................., ...................................., ....................................

Γενική Πληθυντικού: ..................................., ...................................., ....................................

Δ) ἡ γεῦσις, ὁ πῆχυς, τό ἄστυ:

Δοτική Πληθυντικού: ..................................., ...................................., ...................................

Αιτιατική Πληθυντικού: ..............................., ...................................., ...................................
Κλητική Πληθυντικού: ................................., ...................................., ...................................

Ε) ἡ πόλις, ὁ μάντις, ἡ αἴσθησις:

Γενική Ενικού: ......................................, ......................................, ......................................

Δοτική Ενικού: ......................................, ......................................, ......................................

Στ) ὁ μάντις, ἡ αἴσθησις:

Αιτιατική Ενικού: .................................., ......................................

Κλητική Ενικού: ...................................., ......................................

Ζ) ἡ βεβαίωσις, ἡ αἴσθησις:

Ονομ. Πληθυντικού: ...................................., ....................................

Γενική Πληθυντικού: ..................................., ....................................
Δοτική Πληθυντικού: ..................................., ....................................

Αιτιατική Πληθυντικού: ..............................., ....................................


2. ΑΣΚΗΣΗ (ουσιαστικά σε -ευς)
Να συμπληρώσετε τους τύπους των ουσιαστικών που ζητούνται:

Α) ὁ βασιλεύς, ὁ ἁλιεύς:
Γενική Ενικού: ......................................, ......................................
Δοτική Ενικού: ......................................, ......................................

Αιτιατική Ενικού: .................................., ......................................

Κλητική Ενικού: ...................................., ......................................

Β) ὁ γραμματεύς, ὁ Πλαταιεύς:

Ονομ. Πληθυντικού: ...................................., ....................................

Γενική Πληθυντικού: ..................................., ....................................
Δοτική Πληθυντικού: ..................................., ....................................

Αιτιατική Πληθυντικού: ..............................., ....................................
Κλητική Πληθυντικού: ................................., ....................................

 
3. ΑΣΚΗΣΗ (ουδέτερα ουσιαστικά σε -μα)
Να συμπληρώσετε τους τύπους των ουσιαστικών που ζητούνται:

Α) τό σῶμα:

Γενική Ενικού: ......................................
Δοτική Ενικού: ......................................
Αιτιατική Ενικού: ..................................
Κλητική Ενικού: ....................................

Β) τό στράτευμα:

Ονομ. Πληθυντικού: ....................................

Γενική Πληθυντικού: ...................................
Δοτική Πληθυντικού: ...................................

Αιτιατική Πληθυντικού: ...............................
Κλητική Πληθυντικού: .................................