24 Σεπτεμβρίου 2017
ΑΛΛΗΓΟΡΙΑ: Μια μεταφορική έκφραση κρύβει νοήματα διαφορετικά από εκείνα που φανερώνουν οι λέξεις της. Για παράδειγμα, «Τ΄ άσπρισε τα γένια του ο Αϊ – Νικόλας (=χιόνισε του Αγίου Νικολάου).
ΑΝΑΔΙΠΛΩΣΗ : Αναδίπλωση υπάρχει όταν η τελευταία λέξη ή φράση μιας πρότασης επαναλαμβάνεται στην αρχή της επόμενης.
ΑΝΤΙΘΕΣΗ: Εκφράζει αντίθεση μεταξύ λέξεων, νοημάτων κ.λπ. Για παράδειγμα, «Από ψηλά να γκρεμιστεί και χαμηλά να πέσει».
ΑΠΟΣΙΩΠΗΣΗ : Αποσιώπηση υπάρχει όταν ο λόγος σταματά επειδή ο ομιλητής δεν θέλει να συνεχίσει (είτε από άγνοια είτε από συγκίνηση είτε για έμφαση) και τη θέση του παίρνουν αποσιωπητικά (….).
ΑΡΣΗ –ΘΕΣΗ: Πρώτα λέγεται τι δεν είναι κάτι (ή τι δε συμβαίνει) και αμέσως μετά τι είναι (ή τι συμβαίνει) – πρώτα αίρεται κάτι και στη συνέχεια τίθεται.
ΑΣΤΟΧΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ:Υποβάλλεται μία ερώτηση, κατόπιν γίνεται προσπάθεια να δοθεί απάντηση και αφού απορρίπτεται αυτή η απάντηση, ακολουθεί η δήλωση για το γεγονός. Για παράδειγμα:
Γιατί είναι μαύρα τα βουνά και στέκουν βουρκωμένα;
Μην άνεμος τα πολεμά; μήνα βροχή τα δέρνει;
Κι ουδ΄ άνεμος τα πολεμά, κι ουδέ βροχή τα δέρνει,
Μόνο διαβαίνει ο Χάροντας…
ΑΣΥΝΔΕΤΟ: Παραθέτουμε όρους ή προτάσεις χωρίς συνδέσμους. Αυτό το σχήμα δίνει στο λόγο ζωηρότητα, κίνηση, παλμό. Για π.χ. «Έτσι, η γλώσσα παύει να είναι έκρηξη, άναμμα σκέψης και συναισθήματος, παύει να είναι περιπέτεια, παύει να είναι έκφραση του φορέα της, παύει να είναι επικίνδυνη για την εξουσία και το σύστημα».
ΕΙΚΟΝΕΣ: Κάθε περιγραφή, σύντομη ή εκτενής, απεικονίζει μια πραγματικότητα ή ένα πρόσωπο ή ένα αντικείμενο. Μπορεί να είναι στατική, δυναμική, εξελισσόμενη, μεικτή / οπτική, ακουστική, οσφρητική κλπ.
ΕΙΡΩΝΕΙΑ : Είναι το λεκτικό σχήμα που χρησιμοποιείται για να αποδοθεί ένα νόημα διαφορετικό ή αντίθετο από αυτό που ισχύει στην πραγματικότητα. Συνήθως με την ειρωνεία δηλώνεται υποτίμηση ή αποδοκιμασία. Για παράδειγμα, «Έξυπνος που είσαι!» (=τι κουτός που είσαι).
ΕΜΦΑΣΗ : Σε αυτό το σχήμα του λόγου ένα στοιχείο τονίζεται πολύ, ώστε ο αναγνώστης να το προσέξει με κάθε τρόπο.
ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ : Είναι το σχήμα λόγου στο οποίο μία έννοια εμφανίζεται δύο (ή περισσότερες) φορές είτε αυτούσια είτε λίγο διαφοροποιημένη. Δίνεται για λόγους έμφασης. Για παράδειγμα «Τραγούδησε, τραγούδησε, τραγούδησέ μου, κόρη».
ΕΥΦΗΜΙΣΜΟΣ: Ο ευφημισμός είναι ο έπαινος, το εγκώμιο αλλά και η ονομασία κάποιου δυσάρεστου όρου ή γεγονότος με επαινετική λέξη. Δηλαδή στον ευφημισμό συνήθως χρησιμοποιούμε μια λέξη ή μια έκφραση στη θέση μιας άλλης, επειδή θεωρείται λιγότερο αρνητική, δυσοίωνη , επιθετική ή χυδαία από αυτήν που αντικαθιστά. Για παράδειγμα, λέμε γλυκάδι αντί ξύδι.
ΗΧΟΠΟΙΗΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ: Λέξεις που δημιουργούνται με τη μίμηση φυσικών ήχων, π.χ. «κικιρίκου».
ΚΛΙΜΑΚΩΤΟ: Οι έννοιες παρουσιάζονται σε ακολουθία είτε αύξησης είτε μείωσης. Για παράδειγμα, «Ακούω κούφια τα τουφέκια, ακούω σμίξιμο σπαθιών, ακούω ξύλα, ακούω πελέκια, ακούω τρίξιμο δοντιών».
ΚΥΚΛΟΣ: Μία πρόταση ή περίοδος ή ένα ποίημα ή ένα κείμενο τελειώνει με την ίδια λέξη με την οποία άρχισε. Για παράδειγμα, «Σταθείτε αντρειά σαν Έλληνες και σαν Γραικοί σταθείτε».
ΜΕΤΑΦΟΡΑ : Μεταφορά έχουμε όταν μία ιδιότητα ενός προσώπου, ζώου ή πράγματος, αφηρημένης έννοιας αποδίδεται σε κάποιο άλλο (πρόσωπο, ζώο, πράγμα αφηρημένη έννοια). Οι μεταφορές δίνουν ζωντάνια. Για παράδειγμα «Υφαίνω συνωμοσία».
ΜΕΤΩΝΥΜΙΑ: Υπάρχει όταν χρησιμοποιείται:
(α) το όνομα του δημιουργού αντί για το δημιούργημά του, για π.χ. «Διάβασε τον Όμηρο» (αντί: τα έπη του Ομήρου).
(β) το όνομα του εφευρέτη αντί για την εφεύρεση, π.χ. «Τον σκότωσε με ένα γκρα» (=με όπλο από κείνα που εφηύρε ο Γκρα)
(γ) αυτό που περιέχει κάτι αντί για το περιεχόμενό του και αντίστροφα, π.χ. «Τόνε ζηλεύει η χώρα» (=οι κάτοικοι της χώρας).
(δ) το αφηρημένο αντί για το συγκεκριμένο και αντίστροφα π.χ.«Ντροπή στα νιάτα να προσβάλλουν τα γεράματα» (οι νέοι, τους γέρους).
ΝΟΜΟΣ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ: Ο λογοτέχνης κρατάει για το τέλος το πιο σημαντικό, ακολουθώντας τον αυξητικό νόμο του τρίτου και καλύτερου. Συναντάται συχνά στα δημοτικά τραγούδια. Για παράδειγμα, «Του Κώστα (το άλογο) τρώει τα σίδερα, του Αλέξη τα λιθάρια και του μικρού Βλαχόπουλου τα δέντρα ξεριζώνει.»
ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΗ : Παρομοίωση έχουμε όταν παρουσιάζουμε ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγμα όμοιο με κάποιο άλλο ως προς μια ιδιότητα. Η παρομοίωση εκφέρεται με τις σαν, καθώς, όπως, σαν να, θαρρείς, λες κ.ά. Το κείμενο δονείται από ένταση. Για παράδειγμα «Κορμοστασιά σαν κυπαρίσσι».
ΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΣΗ : Είναι η απόδοση ανθρώπινων ιδιοτήτων σε άψυχα αντικείμενα ή αφηρημένες έννοιες (π.χ. ζώα, φυτά, πράγματα). Το κείμενο δονείται από ένταση. Για π.χ. «Τ΄ αηδόνι καλημέρισε την αυγή».
ΠΟΛΥΣΥΝΔΕΤΟ: Συνδέουμε όμοιους όρους ή προτάσεις με συνδέσμους συμπλεκτικούς ή διαζευκτικούς. «Χαρές και λύπες να χαθούν και τα βασίλεια κι όλα, τίποτε δεν είναι αν στητή μέν΄ η ψυχή κι ολόρθη».
ΡΗΤΟΡΙΚΗ ΕΡΩΤΗΣΗ: Είναι η ερώτηση που διατυπώνεται απλώς ως σχήμα λόγου και όχι για να απαντηθεί, καθώς η απάντησή της είτε είναι αυτονόητη είτε εντελώς περιττή. Η ρητορική ερώτηση έχει σκοπό να προβληματίσει τον αναγνώστη και να τον οδηγήσει στο υπονοούμενο συμπέρασμα του πομπού.Για παράδειγμα, «Έως ποιο βαθμό οι αντιλήψεις, οι κρίσεις, οι αποφάσεις μας στην καθημερινή ζωή είναι «δικές μας και όχι αποτέλεσμα επιρροής της κοινωνίας πάνω μας;»
ΥΠΕΡΒΟΛΗ : Πρόκειται για λέξεις ή φράσεις με τις οποίες μεγεθύνεται ένα χαρακτηριστικό, μία ιδιότητα, μία ενέργεια, μία κατάσταση σε επίπεδα εξωπραγματικά. Δίνεται για έμφαση. Για παράδειγμα «Στο έμπα χίλιους έκοψε, στο έβγα δυο χιλιάδες».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
vasilios888@yahoo.gr