Προτεινόμενο διαγώνισμα στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας (ενότητα 3η) Α΄Γυμνασίου.

Κείμενο

(Κατεβαίνοντας στη ρεματιά).

Προχωρούσε πολύ σκυφτός κάτω από τα πυκνά κλαδιά που κρέμονταν από πάνω του και γαργαλούσαν το νερό με τις φούντες τους. Κατόπιν ακούμπησε πάνω σε μά αγριοσυκιά και έσκυψε να δει προς τα κάτω.

Ξεφώνισε:

-Χάρμα.

Η φωνή του,όλο ενθουσιασμός, αντιχτύπησε χαρμόσυνα μέσα στη ρεματιά.

Ήταν ένας γαλάζιος βράχος εκεί απότομα κρεμαστός. Τον είχε στρογγυλεμένο και λείο το αιώνιο γλείψιμο του νερού,που περνούσε από πάνω του απλωτά και τον έντυνε σαν διάφανο μεταξωτό.Στα ριζά του είχε νεροφαγιασμένη μία γούβα στρογγυλή σαν γουρνόπετρα. Εκεί μέσα έπεφτε το νερό και γουργούριζε δροσερά.

Πιάστηκε από ένα λυγερό κλαδί της αγριοσυκιάς και άρχισε να κατεβαίνει. Ακουμπούσε στο βράχο μόνον με τα τακούνια και με τη σιδερένια μύτη του μπαστουνιού. Σαν χαμήλωσε αρκετά άφησε μπόι και πήδηξε σβέλτα., λυγώντας τα γόνατα.

Ήταν αλήθεια ένα χαριτωμένο κατατόπι. Ο μικροκαταρράχτης τραγουδούσε γλιστρώντας, άνοιγε νερένια κρόσσια σαν έβρισκε μούσκλια και έκανε φασαρία πιο μεγάλη από το μπόι του πηδώντας μέσα στη γούρνα. Εκεί το γιατάκι του Ορυάκα φάρδαινε. Η ακροποταμιά από τη μια μεριά ήταν ίσιωμα πηχτή από τη φουντωμένη φτέρη, που θρασομανούσαν τα μεγάλα ριπίδιά της με τη σγουρή φουντίτσα. Από πάνω οι βάγιες κάνουν έναν αληθινό θόλο. Η φυλλωσιά έσταζε σκοτεινόν ίσκιο ,μύριζε αψιά. Πάνω από τη γούβα πετούσαν κατι θαυμάσια λεπιδόφτερα ,μεγάλες λιμπελούλες μαβιές με διάφανες οριζόντιες φτερούγες που ιριδίζανε.

Σήκωσε τα μάτια προς το μέρος που κατέβηκε και είδε ανάμεσα στα φύλλα της αγριοσυκιάς το κεφάλι της Σαπφώς που έσκυβε. Αναμετρούσε με το μάτι το βάθος , μελετούσε να κατέβει. Το πρόσωπό της ήταν ξαναμμένο τα σκούρα της ματόκλαδα πεταλούδιζαν ανήσυχα.

-Είναι θαύμα, της  λέει από κάτω, όμως το καλό που σας θέλω μην κατεβείτε. Ο βράχος είναι σχεδόν όρθιος.Μείνετε καλύτερα. Έρχομαι πίσω και γώ.

Κουνήθηκε να γυρίσει.

-Μπά ,  Μια χωριάτισσα μπορεί θαρρώ να σκαλώνει όσο και ένας χωριάτης.

Τα λόγια της κατέβαιναν από ψηλά μαζί με το γέλιο της το γάργαρο,μαζί με το νερό που γελούσε και τραγουδούσε. Ο αντίλαλος τάσμιγε σε μία σύμμιχτη βουή, σαν να μιλούσε, σαν να γελούσε, σαν να τραγουδούσε η ίδια η λαγκαδιά.

Την είδε που πιάστηκε από το ίδιο κλωνάρι της αγριοσυκιάς και άρχισε να κατεβαίνει. Από το χέρι της δεν άφηνε το μαντήλι με τα καβούρια και αυτό τη δυσκόλευε περισσότερο.

-Σταθείτε κεί, θα πέσετε!φωνάζει ανήσυχος και κινείται να σκαλώσει. Να πάρει το μαντίλι από το χέρι της και να της δώσει το μπαστούνι .

-Μπά, κάνει αυτή ηρωϊκά, και βιάζεται να κατέβει πρίν προφτάσει ο Λεωνής να της δώσει το χέρι.

Την ίδια ώρα ξεφεύγει το ένα της πόδι και σχεδόν χάνει την επαφή της με το βράχο. Όλο της το βάρος κρεμάζει στη συκιά και δεν εννοεί να αφήσει τα καβούρια από το χέρι της. Προσπαθεί με αγωνία να ακουμπήσει το τακούνι της κάπου. Το φευγάτο πόδι ψάχνει στα τυφλά να βρεί ένα πάτημα και το άλλο που στηρίζεται ακόμη στο βράχο τρέμει από το γόνατο.

Ο Λεωνής πετιέται με ένα σάλτο, ανεβαίνει από το πλάι, σκαλώνει το γυριστό μέρος του μπαστουνιού του μέσα σε κάτι δυνατές ρίζες, κρεμιέται σχεδόν από αυτό. Γέρνει και απλώνει το μπράτσο.

-Ελάτε! Ακουμπήστε γρήγορα πάνω μου.

Η φωνή του διατάζει τώρα,απότομα όπως στο στρατό.

Η Σαπφώ αφήνεται στην αγκαλιά του, πιάνεται από το λαιμό του με το χέρι που σφίγγει τα καβούρια,δένεται πάνω του με το μπράτσο της και σιγά-σιγά ξαμολάει το κλαδί της αγριοσυκιάς.

(Στρατής Μυριβήλης, Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια, εκδ.βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1998).

Α. Περίληψη του κειμένου (2,5 μονάδες).

Να αποδώσετε περιληπτικά το κείμενο σε 80 περίπου λέξεις.

Β. Αναγνώριση οργάνωσης του κειμένου (2,5 μονάδες).

Α.Ποιά είναι τα πρόσωπα και ο χώρος της αφήγησης;

Β.Να βρείτε στο κείμενο 3 (τρείς) συνδετικές λέξεις ή φράσεις.

Γ. Αναγνώριση μορφοσυντακτικών δομών και φαινομένων (2,5 μονάδων).

Σε πόσους χρόνους βρίσκονται στην αρχή τα ρήματα του κειμένου; Αλλάζουν οι χρόνοι αυτοί από κάποιο σημείο και έπειτα; Πώς το εξηγείτε;

Δ.Αξιοποίηση λεξιλογίου του κειμένου ( 2,5 μονάδες).

Να βρείτε πέντε (5) ουσιαστικά που να συνοδεύονται από επίθετα τα οποία αναφέρονται στη φύση.

Ε.Παραγωγή γραπτού λόγου (10 μονάδες).

Να αφηγηθείτε μία επίσκεψη που κάνατε με την οικογένειά σας σε κοντινό δάσος.