Αρχαία Ελληνικά από το Πρωτότυπο, Α΄Γυμνασίου. 2η Ενότητα. Πλάτωνος Πρωταγόρας (325c-326c) .

Αφόρμηση: Στον Πλατωνικό διάλογο «Πρωταγόρας » εξετάζεται το διδακτό της αρετής κατά αντικειμενικό ή και υποκειμενικό τρόπο. Τα αντίπαλα μέρη είναι ο Σωκράτης και οι σοφιστές. Οι συζητητές καταλήγουν στο ότι η αρετή είναι  διδακτή και μεταβιβάσιμη διά της παιδείας από τη μία γενεά στην άλλη.Γι αυτό η παιδεία αποκτά τόση και τέτοια σημασία για την Αθηναϊκή  Δημοκρατία.

Μετάφραση του κειμένου:

Στην Αθήνα διδάσκουν και νουθετούν τα παιδιά με φροντίδα/Πρώτα πρώτα η παραμάνα και η μητέρα και ο παιδαγωγός και ο ίδιος ο πατέρας φροντίζουν /πώς θα γίνει το παιδί ακόμα  καλύτερο/διδάσκοντάς το ότι το ένα είναι δίκαιο/ το άλλο άδικο , αυτό ωραίο και το άλλο άσχημο/ Έπειτα όταν τα παιδιά φθάσουν στην κατάλληλη ηλικία/οι  γονείς τα στέλνουν στα σπίτια των δασκάλων / όπου οι δάσκαλοι της γραφής και της ανάγνωσης φροντίζουν / να μάθουν  γράμματα και να καταλαβαίνουν όσα είναι γραμμένα/ ενώ οι κιθαριστές με το να παίζουν λύρα προσπαθούν να τα κάνουν πιο ήρεμα / και εξοικειώνουν την ψυχή τους/ στο ρυθμό και στην αρμονία/ Επιπλέον τα παιδιά συχνάζουν/στα γυμναστήρια και στις παλαίστρες / όπου οι δάσκαλοι της  γυμναστικής κάνουν/ τα σώματά τους πιο δυνατά/ για να μην αναγκάζονται να δειλιάζουν εξαιτίας της κακής σωματικής κατάστασης.

Θέμα του κειμένου:

Το αγαθό της παιδείας στην Αρχαία Αθήνα και ο τρόπος υλοποίησης του.

Παρατηρήσεις.

1.Η αγωγή των παιδιών ήταν έργο της τροφού των γονέων και του παιδαγωγού. Αυτοί διέπλαθαν το χαρακτήρα του παιδιού με τη διδασκαλία ηθικών αρχών και κανόνων που αφορούσαν το δίκαιο και το άδικο , το ωραίο και το αισχρό, σύμφωνα και με προτροπές και απειλές.

2.Στην Αρχαία Αθήνα η εκπαίδευση ήταν αποκλειστικά ιδιωτική και δεν υπήρχαν νόμοι του κράτους για να τη ρυθμίζουν. Ωστόσο η επίσημη πολιτεία επόπτευε κάπως την εκπαίδευση και τη διαπαιδαγώγηση των νέων όμως οι γονείς ήταν εκείνοι που είχαν την κύρία μέριμνα για τη μόρφωση των παιδιών τους (το κράτος βέβαια μέσα από την κοινωνική  πολιτική της αθηναϊκής Δημοκρατίας τους παρείχε τα αναγκαία υλικά αγαθά).

3.Ο γραμματιστής δίδασκε  γραφή και αριθμητική. Ο κιθαριστής ήταν ο δάσκαλος της λύρας και του αυλού. Ο παιδοτρίβης ήταν ο δάσκαλος της γυμναστικής στα γυμναστήρια.

4. Την εκπαίδευση των νεαρών Σπαρτιατών  μετά το αρχικό στάδιο ανατροφής και αγωγής μέσα στο οικογενειακό τους περιβάλλον αναλάμβανε αποκλειστικά η Πόλη. Οι νέοι μόλις γίνονταν επτά ετών ανήκαν πλέον στην πολιτεία η οποία τους απομάκρυνε από την πατρική τους εστία και τους ενέτασσε σε αγέλες λόχους όπου ζούσαν και μορφώνονταν ομαδικά.

5. Η παιδεία στο παραπάνω απόσπασμα συμβαδίζει απόλυτα με την αρετολογία στο έργο του Πλάτωνος. Η γραμματική, αριθμητική και η φιλοσοφία προσφέρει τη σοφία στο νού του ανθρώπου. Η μουσική τη σωφροσύνη   στο  θυμοειδές (ψυχή) όπως και η γυμναστική την ανδρεία στο ανθρώπινο επιθυμητικό (σώμα). Όλα αυτά οδηγούν στην εσωτερική ισορροπία (Πλατωνική δικαιοσύνη).Άρα η παδεία εξελίσσει και ισορροπεί τον άνθρωπο.

Ερωτήσεις.

1. Γιατί ο Πεισίστρατος εισήγαγε στην Αθήνα  τη διδασκαλία των Ομηρικών επών;

2.Γιατί η παιδεία της Αθηναϊκής  Δημοκρατίας θεωρείται κλασσική και ανθρωπιστική;

3.Τι συμπεράσματα εξάγονται από το παρακάτω απόσπασμα όσον αφορά την παρεχομένη στην Αρχαία Ελλάδα  παιδεία;

« Στη Μακεδονική περίοδο συναντάμε το δημοτικό σχολείο ως πραγματικό θεσμό. Όφειλε την ύπαρξή του μπορούμε να θεωρήσουμε στην επίδραση των μελών της Ακαδημίας, δηλαδή των κατά κοινή αποδοχή ειδικών σε θέματα εκπαιδευτικά και νομικά. Παλαιότερα στην Περίκλεια εποχή κάθε είδους ανώτερη εκπαίδευση εξασφαλιζόταν με την παρακολούθηση διαλέξεων των σοφιστών που ο καθένας είχε ορισμένη ειδικότητα. Η Καινοτομία του ΠΛάτωνος έγκειται στη συστηματοποίηση της μέσης εκπαίδευσης  με τη συγκέντρωση και το συντονισμό των ειδικών σε ένα ίδρυμα παιδείας»( Α.Ε.Ταίηλορ,Πλάτων: ο άνθρωπος και το έργο του,σελ.548).

Ας σημειώσουμε ότι η καλύτερη πηγή για το ιδανικό της παιδείας στην Αθήνα είναι οι Πλατωνικοί διάλογοι: Πολιτεία,Θεαίτητος,Πρωταγόρας.

Βασίλειος Μακρυπούλιας,φιλόλογος.