Αντιγόνη Σοφοκλέους. Α΄επεισόδιο 162-222. Νοηματική Ανάλυση

:

1. Τα επιχειρήματα του Κρέοντος:

Α) Η τυραννισμένη Θήβα εστάθη και πάλι στα πόδια της μέσα από την πρόνοια των θεών. Άρα  δεν θα πρέπει να ξαναδοκιμασθεί.

2. Ο Λαός της Θήβας πάντα ήθελε και θα θέλει το καλό της Πατρίδος του.

3.Ο Κρέοντας λόγω συγγένειας και εθιμοτυπίας θεωρεί ότι δικαίως έλαβε την εξουσία ως αδελφός της βάσιλισσας Ιοκάστης.

4.Επειδή ο άνθρωπος δείχνει το ποιος είναι όταν λάβει την εξουσία , θα προσπαθήσει να είναι αποφασιστικός και πιστός στο καλό της Θήβας, διότι τώρα ως Βασιλεύς θα πρέπει να αποδείξει το χαρακτήρα του και τις προθέσεις του.

5.Θεωρεί  ότι η απόσταση λόγων και πράξεων και η ανυπαρξία των αρετών στον ηγέτη είναι καταστρεπτική για την Πόλη , η οποία ως τον Αριστοτέλη φαντάζει ως το πλέον εύδαιμον αγαθόν.

6.Ο Κρέοντας απερίφραστα δηλώνει ότι τίποτε δεν θέτει  υπεράνω της Πατρίδος του, ούτε συγγενείς ούτε φίλους. Ο Όλυμπος από τον  καιρό του Ομήρου ως η Πατρίδα των θεών , κληρονόμησε στους ανθρώπους την αγάπη και αυτοί να έχουν υπεράνω όλων την Πατρίδα τους επί της γης.  Μας θυμίζει το Σωκράτη (Πλατωνικός Κρίτων « Μητρός  τε και Πατρός  και των άλλων προγόνων απάντων τιμιώτερον εστιν η Πατρίς». Η Πατρίδα αποτελεί σημείο αναφοράς, ο άνθρωπος καθορίζει τη ζωή του σύμφωνα με το χώρο και το χρόνο και τις δυνάμεις που η Πατρίδα αντιπροσωπεύει.

7. Το νόμιμο σύμφωνα με τον Κρέοντα είναι και το ηθικό, τίποτε και κανένας δεν τίθεται υπεράνω των νόμων.

8.Ο Ετεοκλής ως υπερασπιστής της  Θήβας λόγω του δικαίου και το νομίμου θα τύχει κάθε τιμής. Όμως ο Πολυνείκης θα ατιμασθεί επειδή τόλμησε να βαδίσει  ενάντια στην ίδια του την Πατρίδα. Παρατηρούμε ότι η Πατρίδα αποτελεί σημείο αναφοράς  για κάθε νόμο και συμπεριφορά.

9. Για τον  Κρέοντα είναι αδιανόητο το ήθος της Αντιγόνης, δεν πηγαίνει ο νούς του στα ανώτερα κίνητρα της κόρης του Οιδίποδος. Ο μόνος λόγος που θεωρεί ικανό προκειμένου κάποιος να παραβεί τις εντολές του είναι το κέρδος. Ο Σοφοκλής ως πιστός μαθητής της Αθηναϊκής σχολής της φιλοσοφίας ( η  οποία είναι εμποτισμενη και από τους σοφιστές) διαπλάθει ανάλογα τη διαλεκτική του δράματος. Ο Κρέοντας ηθικά πρέπει να χαμηλώνει για να φανεί το ηθικό ύψος της Αντιγόνης. Εξάλλου εάν ο Κρέοντας ελάμβανε υπ΄όψιν στο νού του τους θείους νόμους θα  δικαιολογούσε την Αντιγόνη, δράμα τότε δεν  θα υπήρχε. Το δράμα στηρίζεται στη διαλεκτική κατωτερότητα και ανωτερότητα κάποιων εκ των πρωταγωνιστών.

Ασκήσεις.

Να συγκρίνετε το ήθος του Τίτου Μάνλιου και του Κρέοντος σε σχέση με την εποχή τους.

«Στη διάρκεια του Λατινικού πολέμου,ο Τίτος Μάνλιος, ο ύπατος,καταγόμενος από αριστοκρατική γενιά,είχε την αρχηγία του στρατού των Ρωμαίων.Αυτός, όταν κάποτε έφευγε από το στρατόπεδο,διέταξε να απέχουν όλοι από τη μάχη.Αλλά μετά από λίγο ο γιος του πέρασε έφιππος μπροστάαπό το στρατόπεδο των εχθρών και από τον αρχηγό των εχθρών με αυτά τα λόγια προκλήθηκε σε μάχη:«Ας μονομαχήσουμε,για να κριθείαπό την έκβαση της μονομαχίας,πόσο ο Λατίνος στρατιώτης ξεπερνά τον Ρωμαίο (στρατιώτη) στην ανδρεία».  Τότε ο νέος,επειδή είχε εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του και επειδή παρακινήθηκε από την επιθυμία της μάχης, παρά τη διαταγή του υπάτου όρμησε στον αγώνα·και γενναιότερος από τον εχθρό,τον διαπέρασε με το δόρυ και τον γύμνωσε από τα όπλα του. Αμέσως οι εχθροί ζήτησαν τη σωτηρία στη φυγή.Αλλά ο ύπατος,όταν επέστρεψε στο στρατόπεδο, τον νεαρό,με την πράξη του οποίου είχαν τραπεί σε φυγή οι εχθροί,τιμώρησε σε θάνατο.».

Βασίλειος Μακρυπούλιας, φιλόλογος.