Aρχαία Ελληνικά από μετάφραση Β’Λυκείου. Σημειώσεις Αντιγόνης Ευριπίδου.

1.Ο Αριστοτέλης  συνδέει την τραγωδία με το διθύραμβο ένα χορικό άσμα που  χαρακτηρίσθηκε διονυσιακό. Κατά το Σταγειρίτη φιλόσοφο η τραγωδία προήλθε από των εξαρχόντων τον διθυραμβον δηλαδή από τους πρωτοτραγουδιστές των διθυραμβικών χορών.

2.Η λέξη τραγωδία έχει αβέβαιη προέλευση: Οι δύο γνωστές απόψεις ότι δηλαδή τραγωδία σημαίνει : 1) ωδή των τράγων( αθωότητα ζώων)=χορικό άσμα των λατρευτών του Διονύσου που φορούσαν δέρματα τράγων 2) χορικό άσμα σε διαγωνισμό όπου το βραβείο για τον  νικητή ήταν τράγος , θεωρούνται αυθαίρετες και χωρίς ισχυρή επιστημονική υποστήριξη.

3.Το μεγάλο βήμα από το διθύραμβο προς την τραγωδία έγινε στην Αττική. Σε αυτήν την καινοτομία προχώρησε ο Θέσπης στα μέσα  του 6^ου αι. πρίν από την κοινή χρονολόγηση. Ο Θέσπης οριστικά ξεχώρισε τον προεξάρχοντα του χορού από τους λοιπούς συμμετέχοντες και με αυτόν τον τρόπο έστρωσε το δρόμο προς τον ηθοποιό και το χορό τα δύο δηλαδή ανθρώπινα στηρίγματα της τραγωδίας.

4.Θα πρέπει να κατανοηθεί ότι η Ομηρική ποίηση η οποία δόμησε τον κόσμο, η φιλοσοφία (Σωκρατισμός και σοφιστική κίνηση) η οποία εξήρε τις ικανότητες του ανθρωπίνου νοός, η δημοκρατία ( παλλαϊκή συμμετοχή στον πολιτικό λόγο) όλες αυτές οι παράμετροι εγέννησαν τον τραγικό  λόγο. Ο άνθρωπος αφυπνισμένος ορθολογικά προσπάθησε να προσανατολίσει τη θέση  του μέσα στο Είναι του Όντος, να δοκιμάσει τις ηθικές του δυνάμεις και να ίδει σε ποιόν βαθμό μπορεί να συνδυάσει τη θεωρία  με την πράξη. Ποιος είναι σε σχέση με τον εαυτό του, τους άλλους, το θείο.

5. Σύμφωνα με τον ορισμό του Αριστοτέλους η τραγωδία είναι απομίμηση πράξεως σοβαρής και με αξιόλογο περιεχόμενο. Ο χαρακτηρισμός τέλειος σημαίνει ότι έχει αρχή και  μέση και  τέλος, το μέγεθος είναι  τόσο ώστε ο θεατής να αποκτά ολοκληρωμένη άποψη  του έργου. Χαρακτηριστικό του δράματος είναι  βέβαια η δράση, η πλήρης συμμετοχή των θεατών η οποία και οδηγεί στην κάθαρση, στην αποβολή των κακών δυνάμεων και στην  υιοθέτηση των καλών ανθρωπίνων στοιχείων.

6.Κατά ποσόν μέρη: πρόλογος, επεισόδια, έξοδος, στιχομυθίες, αντιλαβές, πάροδος, στάσιμα, κομμοί, διωδίες.

7.Κατά ποιόν μέρη: μύθος, διάνοια, ήθος, λέξη, μέλος και όψη.

8.Τα  μέρη του αρχαίου θεάτρου:

Το κυρίως θέατρον ή κοίλον

Η ορχήστρα

Η σκηνή.

Οι τρείς μεγάλοι τραγικοί.

1.Αισχύλος: Η ποίηση του Αισχύλου χαρακτηρίζεται από τη βαθιά θρησκευτικότητα , τη φιλοσοφική σκέψη και την φιλοπατρία. Οι θεοί και η θεία δίκη είναι παντού στον Αισχύλο.Η τραγική μοίρα του ανθρώπου αποκαλύπτεται μέσα από τη σύγκρουση με το θείο. Πίσω από τους ανθρώπους υπάρχουν οι θεοί οι οποίοι είναι δυνάμεις σκληρές αλλά δίκαιες.

Οι καινοτομίες του Αισχύλου είναι οι εξής: εισαγωγή δευτέρου υποκριτή, η ελάττωση της έκτασης των χορικών μερών, η μείωση των ανδρών του χορού από 50 σε 12 , η βελτίωση της χορογραφίας και της σκευής.

2.Ο Ευριπίδης προσφέρει στην τραγωδία  σημαντικά πολιτικά και ηθικά προβλήματα του καιρού του. Μέσα από αυτά προβάλλει τα ανθρώπινα πάθη, τη θέση  της  γυναίκας στην  κοινωνία, τη βία και το δικαίωμα του ανθρώπου να αγωνίζεται ενάντια στην  αδικία. Η ποίησή του χαρακτηρίζεται από νεωτεριστικό πνεύμα και ρεαλισμό. Είναι φιλόσοφος τραγωδός. Παρουσιάζει τους ήρωές του όπως ακριβώς είναι.

Οι καινοτομίες του Ευριπίδου είναι οι εξής: οι μακρείς πρόλογοι, ο από μηχανής θεός, περιόρισε τα χορικά και  τα αποσύνδεσε αρκετά από τα επεισόδια.Αύξησε τις μονωδίες.

3. Ο Σοφοκλής είναι ο τραγικός ποιητής της ιδανικής παρουσίασης των ηρώων, οι ήρωές του δεν  έχουν θείες προεκτάσεις (όπως στον  Αισχύλο) ούτε όμως και τις ρεαλιστικές του Ευριπίδου . Είναι αυτοί οι οποίοι θα  έπρεπε να είναι. Είναι γενναιότεροι από το μέσο άνθρωπο και παλεύουν χωρίς καμμία ανθρώπινη βοήθεια μέσα στη μοναξιά που επιβάλλει η βούλησή τους και ο ηρωϊσμός τους.  Το μεγαλείο τους βρίσκεται στη δύναμή τους και στη συναίσθηση ότι εκτελούν το καθήκον τους ακόμα και εάν  γνωρίζουν ότι οι άνθρωποι τους απαρνούνται και οι θεοί τους εμπαίζουν. Κατά τον Αριστοτέλη επειδή ο Σοφοκλής θέτει τον άνθρωπο στο κέντρο της τραγωδίας του παρουσιάει τον  άνθρωπο όπως ακριβώς θα έπρεπε να είναι.

Οι καινοτομίες του Σοφοκλή είναι γνωστές:  Αύξησε το χορό  από τους 12 σε 15 ,μείωσε την έκταση των  χορικών  και αύξησε τα διαλεκτικά μέρη. Εισήγαγε τον τρίτο υποκριτή.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ:

Η τραγωδία αποτελεί το σημαντικότερο καθαρά ηθικό δώρο της σκέψης στον Ελληνικό πολιτισμό. Καθορίζει τα ηθικά όρια του ανθρώπου και τονίζει τη δύναμη του ανθρώπου με το νού του  και τις πράξεις του μέσα στο χάος να καθορίσει τη ζωωή του  όσο πραγματικά περισσότερο αυτό θα ήταν δυνατόν.