Νέα Ελληνικά Κείμενα. Β΄Λυκείου. Mιχαήλ Μητσάκης.(Η Αρκούδα).

1.Οι ήρωες του Μητσάκη είναι κατά κανόνα βασανισμένοι, φτωχοί, ταπεινοί, παρεξηγημένοι άνθρωποι του μόχθου της καταδίκης και των στερήσεων.Θύματα της μοίρας και της κοινωνικής αδικίας πράγμα που αναστατώνει την ευαισθησία του.Συμπάσχει με τους ήρωές του αλλά δεν παρεκκλίνει από την αντικειμενική στάση του.

2.Η γλώσσα του εκφράζει μια ιδιαίτερη στιγμή και μίαν ιδιαίτερη νοοτροπία στα γράμματά μας. Πιστεύει ότι δεν θα πρέπει να υποταχθούμε στο στείρο  δημοτικισμό αλλά μέσα από μία μετρημένη καθαρεύουσα να ανοίγουμε τους σωστούς χώρους στη δημοτική.

3.Ο Μητσάκης ανήκει στους χώρους του Ελληνικού νατουραλισμού.Το  χρώμα και η ζωή είναι τα λογοτεχνικά ιδανικά του Μητσάκη.

4.Ενότητες:

1^η: …..μουγγρίζουσα συχνά: Η παράσραση

2^η:…..βροντά με δύναμη το ντέφι του: Ο τόπος, ο  χρόνος και οι πρωταγωνιστές της παράστασης.

3^η:….δέρεται, γρυλλίζει: Οι σκέψεις του συγγραφέα γύρω από τη σύλληψη και την εκπαίδευση της αρκούδας.

4^η:…ανόρεξον ολίγον δειχνομένην: Σκηνές από την παράσταση.

5^η: …ούτε σφρίγος αίματος: Οι μελαγχολικές σκέψεις του συγγραφέα.

6^η: …εις το ταγάρι του μεμψίμοιρος: το τέλος της παράστασης  και τα ελάχιστα κέρδη του αφέντη.

7^η: …την διαπόμπευσιν:  Η αποχώρηση των πρωταγωνιστών.

5.Αφηγηματικές τεχνικές:

1.Περιγραφή και διεισδυτικότητα της σκέψης.

2.Ηθογραφικά και λαογραφικά στοιχεία( η επονομασία «Αλήτης» αλλά  και τα έθιμα των δημοσίων πανηγυρίων).

3.Ο διάλογος ανάμεσα στο ζώο – αρκούδα και στον «αφέντη της».

6.Γλώσσα:

Η γλώσσα του κειμένου είναι η καθαρεύουσα που διακρίνεται για τη ζωντάνια της και την εκφραστική της δύναμη και έρχεται σε αντίθεση με την τραχιά γλώσσα του αρκουδιάρη, ίσως σημαίνει το πανάρχαιο ευγενές ήθος που αντικατοπτρίζει η πανάρχαια Ελληνική γλώσσα.

7.Εκφραστικά μέσα :

Μετοχές,παρομοιώσεις,αναδιπλώσεις, εντυπωσιακές εικόνες.

8.Ηθογράφηση προσώπων: Ο αρκουδιάρης είναι μία προσωπικότητα δολερή και απάνθρωπη.Οι βασανισμοί που υπέστη το ζώο προκειμένου να εκτελεί τις διαταγές αναδεικνύουν την αναλγησία του ανθρώπου. Τα ίδια συναισθήματα απέχθειας και μίσους γεννούν στο συγγραφέα και οι θεατές ανάλγητοι απαθείς και αδιάφοροι στην ταπείνωση του ζώου,απλώς διασκεδάζουν ή κοιτούν απροβλημάτιστοι. Η δε τυραννία του αγρίου ζώου είναι πιθανόν να έχει και συμβολική διάσταση. Η αιχμαλωσία και ο βασανισμός του μας παραπέμπουν  στην αιχμαλωσία μιας συμβατικής ζωή που μετατρέπει τον άνθρωπο σε όν αφοπλισμένο και αποδυναμωμένο.

8. Ο συγγραφέας περιγράφει τα δρώμενα με τρόπο νατουραλιστικό καθαρά φωτογραφικό και κινηματογραφικό. Η πραγματικότητα περιγράφεται με πλήρη συνέπεια.Ο Μητσάκης συναισθηματικά θέλει να προβάλει τον πλήρη αποτροπιασμό  του.

9. Η αιχμαλωσία , ο πειθαναγκασμός και η υποτέλεια της αρκούδας μας οδηγούν στη σκέψη ότι αυτή μπορεί να προσλάβει διαστάσεις συμβόλου. Οι αλυσίδες της αρκούδας θυμίζουν δεσμά ανθρώπινα, ενώ η ίδια θυμίζει ανθρώπους που ταλανίζονται και αιχμαλωτίζονται από άλλους.

Ασκήσεις:

1. Τι πιστεύεις ότι αντιπροσωπεύει η καθαρεύουσα στο έργο του Μητσάκη;

2. Να συγκρίνεις την αρκούδα(σύμβολο) ανάμεσα στο έργο του Μητσάκη αλλά και στο παρακάτω ποίημα του Σικελιανού (Ιερά Οδός):

«Μα να στην ησυχία αυτή απ΄το γύρο/τον κοντινό προβάλανε τρείς ίσκιοι/ένας ατσίγγανος αγνάντια ερχόταν/και πίσω του ακολουθούσαν με αλυσίδες/συρμένες δύο αργοβάδιστες αρκούδες/και να ως σε λίγο ζύγωσαν μπροστά μου/και μ΄είδε ο γύφτος πρίν καλά προφτάσω/να τον κοιτάξω τράβηξε από τον ώμο/το ντέφι και χτυπώντας το με το ΄να/χέρι με το άλλο έσυρε με βία/τις αλυσίδες.Και οι δύο αρκούδες τότε /στα δύο τους σηκώθηκαν βαριά/Η μία ήτανε η μάνα φανερά/».