Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας,Γ΄Λυκείου. Το πρόβλημα της αποσπασματικότητος στον «Κρητικό»του Διονυσίου Σολωμού.

Το γεγονός ότι ο Κρητικός βρέθηκε στα κατάλοιπα του ποιητή με μορφή αποσπασμάτων αριθμημένων από τον ίδιο(18-22)και συνοδευόμενος από πλήθος ιταλικών σημειώσεων ,παραλλαγών μικροτέρων ενοτήτων και μεμονωμένων στίχων,δηλώνει ότι πολύ απλά ο μεγάλος ποιητής ποτέ δεν  έφθασε σε μία ολοκληρωμένη και δημοσιεύσιμη μορφή κατά τα κλασσικά πρότυπα.Το γεγονός ότι ο ίδιος ο ποιητής δεν έδωσε κάποιο τμήμα προς δημοσίευση (όπως π.χ έκανε με το Λάμπρο)δηλώνει ότι ποτέ δεν θεώρησε ως ολοκληρωμένη την επεξεργασία,έστω και κάποιου μεμονωμένου αποσπάσματος.

Παρ΄όλα αυτά το ποίημα με τη μορφή που εμφανίζεται στις διάφορες εκδόσεις απάντων παρουσιάζει ικανοποιητική ενότητα ,αυτοτέλεια και αφηγηματική ακολουθία.

Στο ερώτημα γιατί ο ποιητής ποτέ δεν ολοκλήρωσε το έργο αυτό(όπως και πολλά άλλα)έχουν κατά καιρούς δοθεί πάμπολλες όσες απαντήσεις.Ο Γ.Βελουδής σημειώνει: «Οι απαντήσεις που έδωσαν οι μελετητές αποτελούν μία μεγάλη κλίμακα αιτιολογικών προτάσεων που όλες όμως μπορούν να συνοψισθούν είτε σε ένα βιογραφικό μηχανισμό (η μακροχρόνια διαμάχη του ,η δικαστική του περιπέτεια με τον ετεροθαλή αδελφό του,η υποτιθέμενη οκνηρία του,ο θρυλούμενος αλκοολισμός του ηλικιωμένου Σολωμού)ειτε σε έναν απλοϊκό ψυχολογισμό (η φυσική ροπή του τον έριχνε ολότελα έξω από το στίβο της μεγάλης προσπάθειας)είτε τέλος σε έναν γυμνό και γλωσσικά επικεντρωμένο φορμαλισμό (η ανεπάρκεια της δημοτικής γλώσσας της εποχής του ή η γλωσσική ανεπάρκεια του ίδιου του Σολωμού»)…

Κατά τον Ερ.Καψωμένο «το κύριο χαρακτηριστικό της σολωμικής δημιουργίας δεν είναι τόσο το αποσπασματικό ,το ημιτελές ή το ατελές,που είναι επιφαινόμενα,αλλά η ατέρμονη δημιουργική διαδικασία ,η συνεχής ανάπλαση του κειμένου μέσα από διαρκώς νέες παραλλαγές ,που δεν φθάνει βέβαια ποτέ ώστε να δοθεί μία οριστική μορφή.

Τελευταία κερδίζει έδαφος η άποψη ότι ο Σολωμός επηρεασμένος από τους ευρωπαίους ρομαντικούς άφησε σκόπιμα ανολοκλήρωτα τα ποιήματά του ,υπηρετώντας στη γνωστή τότε στην ευρώπη αισθητική του αποσπάσματος.

Ο Π.Μάκριτζ μας αναφέρει: «Ο Σολωμός έγραφε πρώτα ένα σχέδιο του ποιήματος (ή μέρος του ποιήματος )σε πρόζα στα ιταλικά μαζί με διάφορες σχετικές σημειώσεις ,όπως οδηγίες,υπομνήσεις  στον εαυτό του,τις προθέσεις του κ.λ.π.Κατόπιν μετέφραζε το ιταλικό προσχέδιο κομμάτι-κομμάτι στα ελληνικά ,σε ελληνικούς στίχους.Χαρακτηριστικό τέτοιο δείγμα έχουμε στο χειρόγραφο του Κρητικού που δείχνει ότι έγραψε πέντε διαφορετικές εκδοχές του ποιήματος ,τη μία μετά την άλλη.Το πρώτο σχέδιο είναι σχεδόν όλο σε ιταλική πρόζα ,ενώ κάθε διαδοχική εκδοχή περιέχει όλο και περισσότερο υλικό στα ελληνικά και λιγότερο στα ιταλικά ώσπου στην τελευταία γραφή ολόκληρο σχεδόν το ποίημα είναι γραμμένο στην ελληνική.Του Σολωμού του άρεσε πρώτα να συλλαμβάνει την ιδέα του ποιήματος που τη διατύπωνε στα ιταλικά και μετά προχωρούσε στην μετάπλαση της ιδέας στην ελληνική γλώσσα.Αυτή πραγματικά είναι μία πολύ ασυνήθιστη μέθοδος γραφής αλλά ταιριάζει στο γενικό χωρισμό ανάμεσα στο σώμα και την ψυχή που τόσο σοβαρά γίνεται από τον ποιητή.Η ψυχή δεν μπαίνει ποτέ σε καλούπια όπως και με τον τρόπο του σώματος.».