Γραμματική και Συντακτικό Λατινικής γλώσσης,τα πρώτα κεφάλαια,Β.Δ.Μακρυπούλια....

              Γραμματική  & Συντακτικό

για το μάθημα των Λατινικών Λυκείου

(προσαρμοσμένη στις μαθητικές ανάγκες)

   Β.  Δ. Μακρυπούλιας.

     Μυτιλήνη ,2012.

Πρόλογος-εισαγωγή.

Σαφέστατα η θεωρία οδηγεί στην πράξη άρα και οι κανόνες είναι αυτοί οι οποίοι καθορίζουν τον τρόπο δόμησης,γνώσης και σωστής έκφρασης της οποιασδήποτε γλώσσας.Εδικότερα όταν ομιλούμε για τη Λατινική γλώσσα δεν θα πρέπει να ξεχνούμε ότι πρόκειται για μία κλασσική γλώσσα υπό την έννοια ότι έχει σαφείσ δομές κανόνες και τρόπους διατύπωσης.Από αυτή την άποψη η βαθιά γνώση των γραμματικών και συντακτικών κανόνων εκ μέρους και των εκπαιδευτικών που διδάσκουν το μάθημα αλλά και των μαθητών που θα εξετασθούν σε αυτό προκειμένου να εισαχθούν στο Πανεπιστήμιο της προτίμησής τους πιστοποιεί και την αποκτηθείσα ικανότητά τους να ανταπεξέλθουν στην άριστη θεωρητική και πρακτική διεκπεραίωση του μαθήματος.

Είναι σαφές το γνωσιολογικό τρίγωνο που διέπει όλα τα μαθήματα του σχολείου άρα και τα Λατινικά.Η κορυφή Α είναι οι Γραμματικοί κανόνες.Η Γραμματική ως μορφικός παράγοντας βοηθεί αποφασιστικά τη διάκριση των μερών του λόγου,την ταξιθέτηση των τύπων που υπάρχουν μέσα στα Λατινικά κείμενα.Είναι πολύ σημαντικό για το μαθητή να γνωρίσει ότι ο τάδε τύπος είναι  ρήμα και ο δείνα τύπος είναι ουσιαστικό.Αυτό και θα σημάνει τη σωστή συντακτική σειρά και σύνταξη άρα και τη σωστή μετάφραση,κατανόηση και λύση όποιων ασκήσεων ακολουθούν  μετά τα παραπάνω.

Το Συντακτικό είναι  η σειρά κατανόησης ,η γνώση της εσωτερικής δομής που αναμφίβολα διέπει και τη Λατινική γλώσσα.Η δυνατότητα του μαθητή να θέτει εξωτερικά την εσωτερική σειρά της γλώσσας που μελετά φανερώνει κατανόηση των κανόνων που καθορίζουν την επιλογή των λέξεων ,τα νοήματα που αυτές θέλουν να περάσουν και να διατυπώσουν.Παραθέτουμε  λοιπόν όσους κανόνες συντακτικού θα συμβάλουν προς την εκπλήρωση αυτού του σκοπού.Ο σκοπός  μας είναι να κατανοήσουν οι μαθητές το προβλέψιμο του μαθήματος.Η γνώση του συντακτικού αποκαλύπτει την κρυφή αρμονία και της Λατινικής γλώσσης η οποία όταν αποκαλυφθεί φανερώνει  τη σχέση ανάμεσα στο γνωρίζω και στο αποδίδω.Ο μαθητής κατανοώντας όλα τα παραπάνω δεν θα έχει κανένα πρόβλημα  κατανόησης και απόδοσης των Λατινικών κειμένων.

Πιστεύουμε ότι μέσα από το παρόν πόνημα θα συμβάλουμε αποφασιστικά και στο να αγαπήσουν οι μαθητές την κλασσική γλώσσα των Λατινικών αλλά και να χειρίζονται αυτή τη γλώσσα όχι μόνο όσο χρειάζεται για να  πάρουν το  επιθυμητό μέσα από τις Πανελλαδικές εξετάσεις αλλά συνεχώς διότι η γνώση των Αρχαίων Ελληνικών αλλά και της Λατινικής πλάθουν πάνω από όλα πρόσωπο και χαρακτήρα.Είναι εξάλλου στερρά μας πίστη ότι αξίζει η ες αεί μελέτη της Λατινικής μιάς και προέχει η προσωπική διαμόρφωση του ανθρωπίνου χαρακτήρα.Είναι κρίμα μία κλασσική γλωωσσα να αρχίζει και να τελειώνει στα όρια των Πανελλαδικών εξετάσεων.

Kλείνοντας αυτό το σύντομο εισαγωγικό και προλογικό σημείωμα θα πρέπει να υπενθυμίσουμε στους αναγνώστες αυτού του βιβλίου ότι τα πάντα είναι προσαρμοσμένα στα 50 σχολικά κείμενα που βρίσκονται στα δύο μαθητικά εγχειρίδια Β και Γ Λυκείου.Αυτό σημαίνει ότι ο αναγνώστης θα εύρει ότι ακριβώς τον ενδιαφέρει σε απόλυτη σχέση με όσα διδάσκονται στις σχολικές μονάδες.

Β.Δ.Μακρυπούλιας,Μυτιλήνη,2012.

  Μέρος Ι.

  Γραμματική.

Κεφάλαιο 1.

Γενικοί Γραμματικοί όροι.

I.Τα μέρη του λόγου (partes orationis)στη λατινική γλώσσα είναι εννέα:

α.πέντε κλιτά(declinabilia):

1.όνομα ουσιαστικό(nomen substantivum).

2.όνομα επίθετο(nomen adiectivum).

3.αντωνυμία(pronomen).

4.μετοχή(participium).

5.ρήμα(verbum).

b.τέσσερα άκλιτα(indeclinabilia).

1.επίρρημα(adverbium).

2.πρόθεση(praepositio).

3.σύνδεσμος(conjuctio).

4.επιφώνημα(interiectio).

Προσοχή!

Άρθρο η λατινική γλώσσα δεν έχει.Για το λόγο αυτό αν ένα όνομα στο λόγο θεωρείται ως γνωστό και ορισμένο ή ως άγνωστο και αόριστο γίνεται κατανοητό από την κοινή αντίληψη των διαλεγομένων ή από τη συνηθισμένη χρήση και την έννοια των συμφραζομένων,δηλαδή από το όλο πλαίσιο του λόγου καταλαβαίνουμε για ποιόν γίνεται λόγος και  ποιό γένος φιλοξενεί το υποκείμενο:

π.χ Miles advolat(=ο στρατιώτης καταφθάνει). Venit(και πάλι εννοείται ο στρατιώτης,ενικού αριθμού και αρσενικού γένους).

II.Τα ουσιαστικά και στη Λατινική διακρίνονται σε συγκεκριμένα (concreta)και σε αφηρημένα(abstracta).Εξάλλου τα συγκεκριμένα τα διακρίνουμε σε κύρια (propria) kai  σε προσηγορικά(appelativa).

III.Τα παρεπόμενα των ονομάτων και στη Λατινική είναι τέσσερα(αυτά θα πρέπει οπωσδήποτε να τα γνωρίζουμε προκειμένου να αναγνωρίζουμε πλήρως τα μέρη του λόγου που θα συναντάμε στα κείμενα).

Αυτά είναι :το γένος(genus) o αριθμός (numerus) η πτώση  (casus) και η kλίση(declinatio).

1.Γένη:η Λατινική έχει τρία γένη:

             Αρσενικό  (masculinum)    vir            άνδρας

             Θηλυκό     (feminimum)     femina      γυναίκα

             Oυδέτερο  (neutrum).         malum     μήλο.

2.Aριθμοί: η Λατινική έχει δύο αριθμούς :

               ενικό (singularis).

               πληθυντικό(pluralis).

3.Πτώσεις:η Λατινική έχει έξι κλίσεις:

                ονομαστική   (nominativus)

                γενική            (genetivus)

                δοτική            (dativus)

                αιτιατική        (accusativus)

                κλητική           (vocativus)

                αφαιρετική      (ablativus).

4.Kλίσεις:η Λατινική έχει  πέντε κλίσεις.Άρα θα πρέπει να προσέξουμε με βάση τις καταλήξεις  των ονομάτων να τα κατανείμουμε σωστά στην κλίση τους ώστε και σωστά να τα κλίνουμε και σωστά να τα αναγνωρίζουμε ανά πάσα στιγμή(διότι μόνον με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε με ασφάλεια και στο συντακτικό και στην μετάφραση του κειμένου).

Παρατηρήσεις για τις πέντε κλίσεις:
1).Η Κλητική του ενικού αριθμού αλλά και του πληθυντικού αριθμού είναι όμοια με την ονομαστική εκτός βέβαια από την κλητική ενικού αριθμού των δευτεροκλίτων ονομάτων σε -us που λήγει σε -e.

2).Η αφαιρετική του πληθυντικού αριθμού είναι πάντοτε όμοια με την αντίστοιχη δοτική  πτώση του ονόματος που κλίνουμε.

3).Τα ουδέτερα ονόματα ,όπως και στην Ελληνική,έχουν ίδιες καταλήξεις στην ονομαστική,αιτιατική και κλητική  πτώση.

4).Το θέμα του ονόματος που κλίνουμε το βρίσκουμε εάν αφαιρέσουμε την κατάληξη -rum ή -um από  τη γενική πληθυντικού.

Κεφάλαιο 2.

Kλίσεις των ουσιαστικών.

2.1.

Πρώτη κλίσις(declinatio prima).

H πρώτη κλίσις της Λατινικής γλώσσας,όπως και η πρώτη κλίση της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας , περιέχει μόνο ονόματα αρσενικά και θηλυκά.

Αυτά τα ονόματα στην ονομαστική του ενικού αριθμού έχουν κατάληξη -α(βραχύχρονη-È)(γεν -ae) .Ο χαρακτήρας του αρχικού θέματος είναι -a(ουσιαστικά είναι ακατάληκτα ,)δηλαδή:

Mensa(τραπέζι),το a είναι βραχύχρονο και παντού δεν είναι κατάληξη αλλά χαρακτήρας,σε όλες τις πτώσεις ενικού και πληθυντικού αριθμού.Άρα το θέμα είναι όλο το όνομα mensa.

                              Παράδειγμα.

                   (mensa,τραπέζι,   θ.mensa).

                                Singularis.  

Nominativus              mens    -a

Genetivus                 mens    -ae

Dativus                   mens    -ae

Accusativus              mens    -am

Vocativus                 mens    -a

Ablativus                 mens    -a

                                  Pluralis.

Nominativus              mens    -ae

Genetivus                 mens    -arum

Dativus                   mens    -is

Accusativus               mens    -as

Vocativus                 mens    -ae

Ablativus                 mens    -is

Σημείωση:Επιβάλλεται στη Λατινική γλώσσα να γνωρίζουμε και την ονομαστική και τη γενική του ονόματος προκειμένου να γνωρίζουμε ανά πάσα στιγμή το θέμα και την κατάληξή του (π.χ.mensa-ae).

Παρόμοια κλίνονται τα ακόλουθα ονόματα:

Terra=γή,insula=νησί,statua=ανδριάντας,pugna=μάχη,(κυρίως θηλυκά) αλλά και τα παρακάτω αρσενικά ονόματα : nauta-ae=ναύτης,agricola-ae=γεωργός,poeta-ae=ποιητής,Sequana-ae=ο Σηκουάνας κ.λ.π..

(Σημείωση:το γένος στη Λατινική γλώσσα ορίζεται μέσα από τη φυσική δυναμική του ονόματος,δηλαδή το όνομα nauta-ae είναι αρσενικό διότι οι ναύτες τότε ήταν άνδρες,το όνομα femina-ae είναι θηλυκό διότι αντιπροσωπεύει τη φυσική δυναμική της γυναίκας.

2.2.

Aνωμαλίες πρωτοκλίτων ουσιαστικών:

1.Τα ουσιαστικά dea-ae  και filia-ae κλίνoνται ως εξής προκειμένου κάποιες πτώσεις του να διακρίνονται από   τις κοινές πτώσεις με τα ονόματα deus-i kαι filius-i.

                                             Singularis

Nominativus     dea                             filia

Genetivus        deae                           filiae

Dativus          deae                           filiae

Accusativus      deam                          filiam

Vocativus         dea                             filia

Ablativus         dea                            filia

                                             Pluralis

Nominativus      deae                           filiae

Genetivus         dearum                        filiarum

Dativus            deis/deabus                   filiis/filiabus

Accusativus        deas                          filias

Vocativus           deae                         filiae

Ablativus            deis/deabus                 filiis/filiabus.

Tα Ελληνικά πρωτόκλιτα ονόματα που συναντούμε στα κείμενα των σχολικών βιβλίων κλίνονται ως ακολούθως:Παρόμοια με αυτά και όλα τα υπόλοιπα.

                                         Singularis

Nom  Aeneas       Cassiope     Andromeda        Anchisa                           

Gen   Aeneae      Cassiopes   Andromedae        Anchisae                      

Dat   Aeneae     Cassiopae     Andromedae         Anchisae                  

Acc  Aeneam/Aenean Cassiopen Andromedam     Anchisam/Anchisen  

Voc   Aenea      Cassiope      Andromeda         Anchisa/Anchise      

Abl    Aenea.     Cassiope.     Andromeda        Anchisa/Anchise.     

2.2.Δεύτερη κλίση των ουσιαστικών(declinatio secunda).

Η δεύτερη κλίση περιέχει ονόματα και από τα τρία γένη:

1.αρσενικά και θηλυκά που λήγουν σε -us ή σε -er(γεν-i).

2.ουδέτερα που λήγουν σε -um (γεν-i).O χαρακτήρας του θέματος είναι -o.

                                 Παραδείγματα.

Dominus=κύριος,θ.domin ο,puer =παιδί,θ.puero,

αger=αγρός,θ.αgro,donum=δώρο,θ.dono.

                      S  i  n  g  u  l  a  r  i  s.

Nom. Domin-us       puer                ager            don-um

Gen.  Domin-i        puer-i              agr-i            don-i

Dat.   Domin-o       puer-o             agr-o            don-o

Acc.  Domin-um      puer-um           agr-um          don-um

Voc.  Domin-e         puer               ager            don-um

Abl.   Domin-o        puer-o             agr-o            don-o

                      P  l  u  r  a  l  i  s.

Nom.  Domin-i        puer-i               agr-i            don-a

Gen.   Domin-orum   puer-orum         agr-orum      don-orum

Dat.    Domin-is      puer-is              agr-is           don-is

Acc.   Domin-os      puer-os             agr-os          don-a

Voc.   Domin-i        puer-i                agr-i          don-a

Abl.   Domin-is       puer-is              agr-is           don-is

Δευτερόκλιτο  είναι και  το ουσιαστικό vir το οποίο είναι κάτι το μοναδικό στα Λατινικά:

Κλίνεται ως ακολούθως:

                                 S  i  n  g  u  l  a  r  i  s.

Nom.                         vir

Gen                           viri

Dat                           viro

Acc                           virum

Voc                           vir

Abl                           viro

                                    P  l  u   r  a  l  i  s

Nom                          viri

Gen                           virorum

Dat                            viris

Acc                           viros

Voc                           viri

Abl                           viris

Όπως το dominus κλίνονται:populus-i(λαός),numerus-i(αριθμός),ficus-i(σύκο) κ.α.

Όπως το puer κλίνονται:gener-I(γαμπρός)socer(πεθερός)vesper(εσπέρα)liberi(τα τέκνα ,μόνο στον πληθυντικό)και όπως είδαμε και το μοναδικό vir-i.κ.α.

Όπως το ager κλίνονται: liber(βιβλίο), caper(τράγος), culter(μαχαίρι), faber(σιδηρουργός),κ.α.

Όπως το donum  κλίνονται:bellum(πόλεμος),proelium(μάχη),scutum(ασπίδα),periculum(κίνδυνος),

Oppidum(πόλη),templum(ναός) κ.α.

Ανωμαλίες μερικών δευτεροκλίτων ονομάτων.

1.Το όνομα deus κλίνεται ως ακολούθως:

                                                            Singularis

Nom                                          deus

Gen                                           dei

Dat                                            deo

Acc                                            deum

Voc                                            dive(dee)

Abl                                             deo

                                                              Pluralis

Nom                                           dei,dii,di

Gen                                            deorum,deum,

Dat                                             deis,diis,dis,

Acc                                             deos

Voc                                             dei,dii,di

Abl                                              deis,diis,dis.

2.Τα υπερδισύλλαβα ονόματα κοινά και κύρια σε –ius –ium(αρσενικά και ουδέτερα)στη γενική του ενικού συναιρούν τα δύο -iσε ένa- i και μάλιστα τονίζονται στη βραχεία παραλήγουσα παρά τον κανόνα που θέλει οι λέξεις να τονίζονται στην παραλήγουσα όταν είναι αυτή μακρόχρονη.

                                Π.χ.κύριο όνομα               κοινό όνομα

                                                         Singularis

Nom                             Οvidius                         officium                                  filius

Gen                              Ovidii-I                          officii-I                                   filii-i

Dat                               Ovidio                           officio                                    filio

Acc                               Ovidium                        officium                                 filium

Voc                               Ovidi                             officium                                 fili

Abl                                Ovidio                           officio                                    filio

                                                        Pluralis

Nom                                                                   official                                   filii

Gen                                                                    officiorum                             filiorum

Dat                                                                     officiis                                   filiis

Acc                                                                     official                                   filios

Voc                                                                     official                                   filii

Abl                                                                      officiis                                   filiis

3.Παρατηρούμε ότι τα ονόματα της περίπτωσης 2 που είναι κύρια και το όνομα filius παρουσιάζουν ακόμα μία ανωμαλία στην κλίση τους.Σχηματίζουν την κλητική ενικού όχι σε –e αλλά σε –i.

3.3.  Tρίτη κλίση(Declinatio tertia).

Η Τρίτη κλίση περιέχει ονόματα και από τα τρία γένη.Συνήθως η ονομαστική συμφωνεί με την κλητική και όλες οι υπόλοιπες πτώσεις σχηματίζονται από το θέμα της γενικής ενικού αρκεί σωστά να απομονώσουμε την κατάληξη –is  και να επαναλάβουμε το θέμα της γενικής θέτοντας τις καταλήξεις των επομένων πτώσεων.

Ως εκ τούτου αναλύουμε ως εξής τα σύμφωνα και τα συμφωνικά συμπλέγματα της ονομαστικής ώστε όλα  να αποκαλυφθούν στη γενική προκειμένου χωρίζοντας την κατάληξη –is να γνωρίσουμε το θέμα που κυρίως σχηματίζει το όνομα.

X=c+s  dux-ducis

X=g+s  rex-regis   κ.ο.κ.

Επίσης σε κάποια άλλα επίσης μονόθεμα μπορεί απλά να κρύβεται κάποιο γράμμα του θέματος της ονομαστικής το οποίο σε κάθε περίπτωση εμφανίζεται στη γενική,

Π.χ.lapis-lapid-is(λίθος).

Βέβαια στα διπλόθεμα θα πρέπει να ξέρουμε και τη γενική και την ονομαστική.

Π.χ.miles-militis.

Παραδείγματα κλίσεως  ονομάτων τρίτης κλίσης.

Α.αρσενικά και θηλυκά ονόματα.

                                                 S I n g u l a r i s.          

Nom dux(c+s)        pastor           homo                  

Gen   duc-is           pastor-is        homin-is

Dat    duc-i            pastor-I          homin-i

Acc    duc-em        pastor-em      homin-em

Voc    dux              pastor             homo

Abl     duc-e           pastor-e         homin-e

                                                     Pluralis   

Nom   duc-es         pastor-es        homin-es

Gen    duc-um        pastor-um      homin-um

Dat     duc-ibus      pastor-ibus     homin-ibus

Acc     duc-es         pastor-es        homin-es

Voc     duc-es         pastor-es        homin-es

Abl      duc-ibus.     Pastor-ibus.    homin-ibus.

Όμοια κλίνονται τα εξής:

lux-lucis(φώς),rex-regis(βασιλιάς),lex-legis(νόμος),judex-judicis(δικαστής),princeps-principis(πρίγκηπας),sermo-sermonis(κήρυγμα),flamen-inis(ιερέας),gens-gentis(γένος),mors-mortis(θάνατος).

Β.Ουδέτερα ονόματα.

                                                           Singularis

Nom. aequor                  nomen              opus

Gen.  aequoris                nominis            operis

Dat.   aequori                  nomini             operi

Acc.   aequor                   nomen             opus

Voc.   aequor                  nomen              opus

Abl.    aequore               nomine             opere

                                                            Pluralis

Nom. aequora                nomina             opera

Gen. aequorum                nominum    operum

Dat.  aequoribus               nominibus  operibus

Acc.  aequora                     nomina       opera

Voc.  aequora                    nomina        opera

Abl.   aequoribus.             nominibus. operibus

Όμοια με το aequor  κλίνονται:marmor(marmoris)μάρμαρο,fulgur-fulguris(αστραπή),uber-uberis(μαστός),os-oris(στόμα),aes-aeris(χαλκός),ius-iuris(το δίκαιο)κ.α.

Όμοια με το nomen κλίνονται:flumen-fluminis(ποταμός),certamen-certaminis(αγώνας),caput-capitis(κεφαλή) κ.α.

Όμοια με το opus κλίνονται :onus-oneris(φορτίο),corpus-corporis(σώμα),robur-roboris(ξύλο δρύϊνο) κ.α.

3.3.1.Οι ανωμαλίες στην κλίση των  ονομάτων της γ κλίσης μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα-εφαρμογής των αναλόγων κανόνων.

1.Όσα ονόματα της Λατινικής γλώσσας έχουν θέμα που τελειώνει σε δύο ή περισσότερα σύμφωνα ,αυτά τα ονόματα σχηματίζουν τη γενική πληθυντικού αριθμού σε –ium.

Π.χ urbs-is.

                                                 S I n g u l a r I s.

Nom.     urbs

Gen.      urbis

Dat.       urbi

Acc.       urbem

Voc.       urbs

Abl.        Urbe

                                                  P l u r a l i s.

Nom.      urbes

Gen.       urbium

Dat.        urbibus

Acc.        urbes

Voc.        urbes

Abl.         Urbibus.

Όπως το urbs-is κλίνονται:mors-tis,pons-ntis κ.α.

2.Tα φωνηεντόληκτα ή ισοσύλλαβα ονόματα της τρίτης κλίσης της Λατινικής γλώσσας σχηματίζουν:

Α.τη γενική πληθυντικού σε –ium

Β.την αιτιατική πληθυντικού αριθμού και σε –is.

Π.χ.civis-is(πολιτεία).

       Singularis                                    Pluralis

Nom.   Civis                                           cives

Gen.    civis                                            civium

Dat.     Civi                                             civibus

Acc.   Civem                                            cives(civis)

Voc.   Civis                                               cives

Abl.    Cive                                                civibus.

Όπως το civis-is κλίνονται:avis-is,navis-is,mensis-is κ.α..

3.Tα ουδέτερα ονόματα γ΄κλίσης που τελειώνουν σε –e,-al,-ar,σχηματίζουν

1.την αφαιρετική ενικού αριθμού σε –i

2.την ονομαστική-αιτιατική-κλητική πτώση του πληθυντικού αριθμού σε –ia

3.την γενική πληθυντικού αριθμού σε –ium

Π.χ. mare-is( θάλασσα).

          Singularis                                         Pluralis

Nom  mare                                                   maria

Gen   maris                                                   marium

Dat    mari                                                    maribus

Acc    mare                                                   maria

Voc    mare                                                   maria

Abl     mari                                                    maria

Όπως το mare-is κλίνονται:animal-is,par-is,exemplar-is κ.α.

4.α)Τα ισοσύλλαβα προσηγορικά ονόματα febris=πυρετός,puppis =πρύμνη,sitis=δίψα,turris=πύργος,tussis=βήχας(σ.όλα αυτά είναι θηλυκά-acc=febrim,puppim,sitim,turrim,tussim, κ.λ.π).

   Β)Τα ισοσύλλαβα σε –is ονόματα ποταμών και πόλεων,Albis,Tiberis,Neapolis,(Acc=Αlbim,Tiberim,Neapolim)

Όλα αυτά τα ονόματα έχουν την αιτιατική του ενικού σε –im και την αφαιρετική του ενικού σε –i(abl:febri,puppi,Albi κ.ο.κ.).

5.Τα ονόματα των μηνών σε –is ή –er (Αprilis,November κ.ο.κ) και τα προσηγορικά ονόματα σε –is που αρχικά ήταν επίθετα (aequalis=ομήλικος κ.α)τα γενέθλια επίθετα(π.χ.Αtheniensis κ.α.)σχηματίζουν την αφαιρετική ενικού σε –i.

6.Tα παρακάτω ονόματα :dos-dotis(προίκα),vires(δυνάμεις)Samnis-Samnites(οι Σαμνίτες)penates(oι πατρώοι θεοί) κ.α  έχουν τη γενική πληθυντικού σε –ium.

Aνώμαλα ονόματα της τρίτης κλίσης.

                                                         S I n g u l a r I s.

Nom   bos                          caro             iter               senex        vis

Gen    bovis                        carnis          itineris          senis          -

Dat     bovi                         carni            itineri           seni            -

Acc     bovem                     carnem       iter                senem      vim

Voc     bos                           caro            iter                senex         -

Abl      bove                        carne          itinere            sene         vi

                                                           P  l  u  r  a  l  I  s.

Nom   boves                        carnes         itinera          sense         vires

Gen     boum                       cranium      itinerum        senum       virium

Dat      bubus-bobus            carnibus      itineribus      senibus      viribus

Acc      boves                       carnes         itinera           sense         vires

Voc      boves                       carnes         itinera           sense         vires

Abl       bubus-bobus            carnibus      itineribus      senibus      viribus.

4.Τέταρτη κλίση( Declinatio quarta).

Η τέταρτη κλίση περιέχει ονόματα και από τα τρία γένη ,αρσενικά και θηλυκά σε –us(γεν-us) kαι ουδέτερα σε –u (γεν σε –us).O xαρακτήρας του αρχικού θέματος είναι το –u.

Παράδειγμα κλίσης.fructus-us=αρσενικό,καρπός

                                 Cornu-us=ουδέτερο,κέρας.

                                               S  I  n  g  u  l  a  r  I  s.

Nom   fruct-us               corn-u

Gen    fruct-us               corn-us

Dat     fruct-ui                corn-u

Acc     fruct-um              corn-u

Voc     fruct-us               corn-u

Abl      fruct-u                 corn-u

                                                P  l  u  r  a  l  I  s.

Nom    fruct-us               corn-ua

Gen     fruct-uum            corn-uum

Dat      fruct-ibus             corn -ibus

Acc      fruct-us                corn-ua

Voc      fruct-us                corn-ua

Abl.      Fruct-ibus            corn-ibus.

Όπως το fructus κλίνονται τα εξής:

Sensus(αίσθηση)senates(σύγκλητος)exercitus(στρατός)equitatus(ιππικό)impetus(ορ-

μή).

Όπως το cornu κλίνονται τα εξής ονόματα: genu(το γόνατο) veru (οβολός)κ.α.

Ανωμαλίες ονομάτων της τετάρτης κλίσης.

Α. Υπάρχουν και αρσενικά ονόματα που σχηματίζουν τη δοτική του ενικού αριθμού σε –u συναιρώντας το –ui σε –u.

Π.χ senates,senatu(όπως ακριβώς τα ουδέτερα).

Β.Το όνομα tribus(=φυλή) σχηματίζει τη δοτική και αφαιρετική του πληθυντικού αριθμού σε ubus (tribubus).

Γ.Το όνομα –domus παίρνει τύπους και από τη δεύτερη κλίση και άρα κλίνεται ως ακολούθως:                      

                                            S  I  n  g  u  l  a  r  i  s 

Nom.                                                     domus

Gen.                                                      domus

Dat.                                                       domui

Acc.                                                       domum

Voc.                                                       domus

Abl.                                                        domo

                                             P  l  u  r  a  l  I  s.

Nom.                                                      domus

Gen.                                                       domuum(domorum)

Dat.                                                        domibus

Acc.                                                        domos

Voc.                                                        domus

Abl.                                                         Domibus.

Σημείωση: Από τα ονόματα της δ΄κλίσης θηλυκά είναι μόνο τα παρακάτω:acus=βελόνη,domus=οικία,idus-uum(μόνο πληθυντικού αριθμού)=αι ειδοί,manus=χέρι,porticus=στοά,tribus=τριττύς.

5. Πέμπτη κλίση.

Η Πέμπτη κλίση περιέχει ονόματα μόνο αρσενικά και θηλυκά που λήγουν σε –es(γεν.-ei).Ο χαρακτήρας του αρχικού θέματος είναι ο –e.

Παραδείγματα κλίσεως.

1.dies=ημέρα,res=πράγμα,species=όψη.

                                            S  I  n  g  u  l  a  r  I  s.

Nom  dies                   res                      species

Gen   diei                    rei                      speciei

Dat    diei                    rei                      speciei

Acc    diem                  rem                    speciem

Voc    dies                   res                      species

Abl     die                    re                        specie

                                             P  l  u  r  a  l  I  s

Nom  dies                    res                      species

Gen   dierum               rerum                     -

Dat    diebus                rebus                      -

Acc    dies                    res                      species

Voc    dies                    res                      species

Abl     diebus                rebus                      -

Παρατηρήσεις στα ονόματα της Λατινικής πέμπτης κλίσης:

1.Τον πληθυντικό αριθμό σε όλες του τις πτώσεις τον σχηματίζουν μόνο τα dies ημέρα  και res πράγμα.