τεχνικές ανάλυσης παραγράφου.

Έ
ΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
Μέθοδοι ανάπτυξης παραγράφου : 1.με ορισμό 2.με διαίρεση 3.με αιτίες και
  αποτελέσματα4.με σύγκριση και αντίθεση5.με παραδείγματαμε αναλογία6.με αιτιολόγηση
  με συνδυασμό μεθόδων


Α) Η παράγραφος με ορισμό:
Πριν αναλύσουμε τον τρόπο γραφής της παραπάνω παραγράφου, θα παρουσιάσουμε τα
είδη των ορισμών:α) Ο τυπικός ορισμόςβ) Ο άτυπος ή εκτεταμένος ορισμόςγ) Ο
ορισμός με ετυμολόγηση της λέξης
α) ο τυπικός ορισμός αποτελείται από τα εξής μέρη:την οριστέα έννοια: η έννοια
  που πρέπει να οριστείτο γένος/ έννοια: η ευρύτερη κατηγορία στην οποία
  υπάγεται η οριστέα έννοιατην ειδοποιό διαφορά: το ουσιώδες γνώρισμα/ τα που
  διαφοροποιούν την οριστέα έννοια από τις υπόλοιπες του γένους
Παράδειγμα: ο άνθρωπος (οριστέα έννοια) είναι ένα έμβιο ον (γένος) με λογική
(ειδοποιός διαφορά)Η παράγραφος με τυπικό ορισμό έχει την ακόλουθη δομή:Κεντρική
ιδέα: η οριστέα έννοιαΚατευθυντήρια ιδέα: η έννοια/ γένος και η ειδοποιός
διαφορά(Βλέπουμε, λοιπόν, ότι ο ορισμός παρουσιάζεται στην θεματική
περίοδο)Λεπτομέρειες: Επεξήγηση της/ των ειδοποιού/ ων διαφορών

β) ο εκτεταμένος ορισμόςΔεν είναι τόσο περιοριστικός όσο ο παραπάνω. Αναλύει την
έννοια με πιο πολλά διευκρινιστικά στοιχεία.

Η θέση του ορισμού σε μια παράγραφο:Ο ορισμός δεν έχει μια συγκεκριμένη/
αμετακίνητη θέση στην παράγραφο. Άλλοτε βρίσκεται στην πρώτη περίοδο, άλλοτε στη
δεύτερη ή την τρίτη. Μερικές φορές συναντάται και στην τελευταία περίοδο.
γ) Παράγραφος με τη χρήση της ετυμολογίας
Για να κατανοήσουμε πληρέστερα τη σημασία της λασπολογίας των δημοσιογράφων,
αρκεί να προσέξουμε την ετυμολόγηση της. Η λέξη λασπολογία σχηματίζεται από τις
λέξεις λάσπη που κυριολεκτικά είναι το χώμα και το νερό αναμεμιγμένα, το πηχτό
κατακάθι και μεταφορικά ταυτίζεται με το χαμηλό ηθικό επίπεδο, τη διαφθορά. Το
δεύτερο συνθετικό είναι η λέξη λόγος, που εδώ σημαίνει γλώσσα. Με βάση, λοιπόν,
τα δύο συνθετικά λασπολογία είναι η κατηγορία που δεν ευσταθεί και μάλιστα
διατυπώνεται με χυδαίο και ανήθικο τρόπο. Πρόκειται για τις συκοφαντίες που
εκτοξεύουν οι δημοσιογράφοι σε πολλά έντυπα με σκοπό να σπιλώσουν το όνομα
δημοσίων προσώπων.

Μια επιπλέον ταξινόμηση των ορισμών με δύο διαφορετικά κριτήρια:
1) Κριτήριο: ο τρόπος παρουσίασης της οριστέας έννοιαςα) αναλυτικός καιβ)
συνθετικός ή γενετικός
2) Κριτήριο: η έκτασηα) σύντομοςβ) εκτεταμένος

Β) Η παράγραφος με διαίρεση
Στην παράγραφο αυτή το όλο χωρίζεται στο μέρος. Αναλύεται το γένος στα είδη με
βάση κάποιο ουσιώδες γνώρισμά τους. Συνήθως, η διαίρεση συμπληρώνει τον ορισμό
μιας έννοιας. Γι’ αυτό το λόγο η πιο γνωστή δομή της παραγράφου είναι η
ακόλουθη: Ξεκινάμε με τον ορισμό μιας έννοιας ο οποίος στη συνέχεια
συμπληρώνεται με τη διαίρεση
Μέρη της διαίρεσης:
Διαιρετική βάση             το κριτήριο στο οποίο στηριζόμαστε για να γίνει η
διαίρεση. Η διαιρετική βάση πρέπει να είναι ενιαία.

Διαιρετέα έννοια                 συνήθως έχει τη μορφή της κεντρικής ιδέας

Αποτέλεσμα της              συνήθως έχει τη μορφή κατευθυντήριας ιδέας, η οποία
αναλύεται σε βασική υποστηρικτική περίοδο στις λεπτομέρειες

Γ) Η παράγραφος με αιτίες και αποτελέσματα:
Στην παράγραφο αυτή, συνηθίζεται να αναφέρουμε τα εξής: α) στη θεματική πρόταση
ένα γεγονός που αποτελεί την αιτία και στη συνέχεια να παρουσιάζουμε τα
αποτελέσματα/ τις συνέπειες.

Προσοχή: στην α) περίπτωση ακολουθείται η εξής πορεία: στη κεντρική ιδέα της
θεματικής πρότασης παρουσιάζουμε την αιτία ενώ στην κατευθυντήρια ιδέα
προϊδεάζουμε τον αναγνώστη για τα αποτελέσματα. Στις λεπτομέρειες, είναι
επιβεβλημένο να μην παραθέτουμε απλώς τα αποτελέσματα. Αντιθέτως, οφείλουμε να
τα αναλύουμε/ σχολιάζουμε/ διατυπώνουμε με σαφήνεια. Συγκεκριμένα, κάθε
αποτέλεσμα αποτελεί βασική υποστηρικτική περίοδο ενώ οι υπόλοιπες
είναιδευτερεύουσες υποστηρικτικές.

Η παράγραφος με αποτέλεσμα και αιτίες:
Στην παράγραφο αυτή η θεματική πρόταση δομείται με τον ακόλουθο τρόπο: Η
κεντρική ιδέα αποτελεί το αποτέλεσμα και η κατευθυντήρια ιδέα περιέχει τις
αιτίες. Στις λεπτομέρειες δίνονται οι αιτίες αναλυτικά. Ειδικότερα, κάθε αιτία
είναι μια βασική υποστηρικτική περίοδο η οποία πρέπει να υποστηριχθεί με
δευτερεύουσες υποστηρικτικές περιόδους.

Δ) H παράγραφος με σύγκριση- αντίθεση
Θα αναλύσουμε ξεχωριστά την παράγραφο με σύγκριση, την παράγραφο με αντίθεση και
την παράγραφο που περιέχει σύγκριση και αντίθεση μαζί. Με αυτού του τύπου την
παράγραφο δηλώνουμε τις ομοιότητες, τις διαφορές δυο προσώπων, αντικειμένων,
καταστάσεων κλπ. Ο σκοπός μας ενδέχεται να είναι: η παρουσίαση των κοινών τους
σημείων, των διαφορών τους ή ακόμα η καταγραφή της προτίμησής μας σε ένα από τα
πρόσωπα, αντικείμενα, καταστάσεις.
Δομή της παραγράφου με σύγκριση:

Θεματική πρόταση: περιλαμβάνει την κατευθυντήρια ιδέα/ τη βάση προς την οποία θα
γίνει η σύγκριση. Εννοείται ότι αναφέρονται τα συγκρινόμενα μέρη.Λεπτομέρειες:
παρουσιάζονται οι μεταξύ τους ομοιότητες. Βέβαια, είναι δυνατό η βάση/ οι βάσεις
της σύγκρισης να υπάρχει/ ουν στο κομμάτι αυτό και να αποτελεί/ουν βασική
υποστηρικτική περίοδο.Περίοδος κατακλείδα: περιλαμβάνει το συμπέρασμα της
σύγκρισης ή μια γενική κρίση.

Δομή της παραγράφου με αντίθεση:Ακριβώς ίδια με την παραπάνω μόνο που
προβάλλονται οι διαφορές των μερών

Παράγραφος με σύγκριση και αντίθεση:
Στην προσπάθειά μας να γράψουμε μια παράγραφο που θα περιέχει και σύγκριση και
αντίθεση δύο πραγμάτων, ιδεών, προσώπων την οργανώνουμε ως εξής:

Θεμ. περίοδος: παρουσίαση των μελών που συγκρίνονταιΛεπτομέρειες: ομοιότητες ή
διαφορέςΠροσοχή: στο τέλος της παραγράφου τοποθετούμε ό,τι επιθυμούμε να
υπερτονίσουμε, δηλαδή είτε τις ομοιότητες είτε τις διαφορές.Κατακλείδα:
συνοψίζουμε τα παραπάνω ή διατυπώνουμε κάποιο συμπέρασμα
Χρηστικό Λεξιλόγιο:Ωστόσο, σε αντίθεση με αυτό, αντιθέτως, παρ’ όλα αυτά. κλπ
***Στη συγκεκριμένη μέθοδο ανάπτυξης της παραγράφου υπάρχουν δύο τρόποι
οργάνωσης: είτε σημείο-σημείο, είτε παρουσιάζοντας πρώτα το ένα σκέλος και στη
συνέχεια, με αντίθεση, το άλλο.
Ε) Η παράγραφος με παραδείγματα
Πριν αναφερθούμε στη δομή αυτής της παραγράφου επιβάλλεται να παρουσιάσουμε τη
διαφορά ανάμεσα στο παράδειγμα και στα τεκμήρια.Τεκμήριο< τεκμαίρομαι=
συμπεραίνω: οποιοδήποτε στοιχείο ή γεγονός μπορεί να αποτελέσει αποδεικτικό
στοιχείο , στο οποίο μπορεί κανείς να βασιστεί για τη συναγωγή συμπερασμάτων. Τα
τεκμήρια μπορεί να είναι: παραδείγματα, στατιστικά στοιχεία, ιστορικά γεγονότα,
μαρτυρίες κλπ. (Μπαμπινιώτης, Λεξικό σελ 173)

Προσοχή: τα τεκμήρια που θα παραθέτουμε στις λεπτομέρειες σε μορφή βασικών
υποστηρικτικών περιόδων πρέπει να είναι σαφή και να σχολιάζονται σε
δευτερεύουσες υποστηρικτικές περιόδους
Τα τεκμήρια κάποιες φορές χρησιμοποιούνται για να διευκρινίσουν κάτι
(διαπιστωτική παράγραφος κάτι) ενώ άλλες φορές για να δομήσουν ένα επιχείρημα
(παράγραφος επιχείρημα).(Καψάλης Γ, Η Παράγραφος, εκδ. Σαββάλας, σελ. 74)

ΣΤ) Η παράγραφος με αναλογία:
Με την παράγραφο αυτή παρουσιάζουμε την ομοιότητα ανάμεσα σε δύο ανόμοια
πρόσωπα, αντικείμενα, φαινόμενα, καταστάσεις κλπ. Ορισμένα παραδείγματα είναι τα
εξής: η αναλογία ανάμεσα στην κατανάλωση ενέργειας ενός οργανισμού και μιας
μηχανής, η αναλογία ανάμεσα στο Σωκράτη και σε μια μύγα ( και οι δύο κρατούν σε
εγρήγορση τους νωθρούς) κλπ.

Προσοχή: Στην κεντρική ιδέα της θεματικής περιόδου αναφέρουμε την έννοια που δεν
είναι τόσο οικεία στον αναγνώστη ενώ στην κατευθυντήρια την πιο γνωστή. Στις
λεπτομέρειες συνηθίζεται η πρώτη υποστηρικτική περίοδος να αναφέρεται στην
κατευθυντήρια ιδέα, δηλαδή στην γνωστότερη έννοια.
Ζ) Η παράγραφος με αιτιολόγηση:

Όταν στη θεματική περίοδο μίας παραγράφου εκφράζουμε μία κρίση, προσπαθούμε να
αποδείξουμε την ισχύ της με αιτιολόγηση.  Αναπτύσσοντας λοιπόν μία παράγραφο με
τη μέθοδο της αιτιολόγησης θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να διατυπώσουμε μία άποψη στη
θεματική περίοδο. Κατόπιν, θα πρέπει νοερά να δέσουμε το ερώτημα «γιατί;» . Όλες
οι λεπτομέρειες θα έχουν ως σκοπό να απαντήσουν σ’ αυτό το «γιατί». Η απάντηση
που θα δοθεί θα πρέπει να στηρίζεται σε λογικά επιχειρήματα. Η αιτιολόγηση είναι
η πιο προσφιλής μέθοδος ανάπτυξης παραγράφου.